• Μελέτη ανάδειξης και επισκεψιμότητας εγκρίθηκε ομοφώνως από το Κεντρικό Αρχαιολογικό Συμβούλιο • Χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης
Μια κρίσιμη απόφαση με βαθιά ιστορικό και πολιτιστικό αποτύπωμα έλαβε το Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού, εγκρίνοντας την αρχιτεκτονική μελέτη ανάδειξης και επισκεψιμότητας του Φρουρίου του Αγίου Νικολάου στην πόλη της Ρόδου. Το έργο, με κωδικό SUB 1.16 και χρηματοδότηση από το Ταμείο Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας, στοχεύει όχι μόνο στη συντήρηση και προστασία του μνημείου, αλλά και στη βιώσιμη ένταξή του στον σύγχρονο πολιτιστικό και τουριστικό χάρτη της Ελλάδας.
Η μελέτη εγκρίθηκε στις 8 Μαΐου 2025 και φέρει την υπογραφή της προϊσταμένης της Γενικής Διεύθυνσης Αρχαιοτήτων και Πολιτιστικής Κληρονομιάς, Ολυμπίας Βικάτου. Είχε προηγηθεί ομόφωνη θετική γνωμοδότηση του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου, σε συνεδρίαση που πραγματοποιήθηκε στις 29 Απριλίου.
Ένα οχυρωματικό έργο-σύμβολο της Ρόδου
Το Φρούριο του Αγίου Νικολάου αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά δείγματα στρατιωτικής αρχιτεκτονικής της περιόδου των Ιωαννιτών Ιπποτών και δεσπόζει στην είσοδο του εμπορικού λιμανιού της Ρόδου. Η θέση του δεν είναι τυχαία: κατασκευάστηκε για να προστατεύει τον θαλάσσιο διάδρομο και να ενισχύει την άμυνα του λιμανιού, σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες οχυρώσεις της Μεσαιωνικής Πόλης.
Η ιστορική του αξία είναι αναγνωρισμένη διεθνώς. Το 1959 κηρύχθηκε ιστορικό διατηρητέο μνημείο και το 1988 εντάχθηκε, μαζί με τη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου, στον Κατάλογο Παγκόσμιας Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO. Το φρούριο φέρει αρχιτεκτονικά στοιχεία τόσο από την αρχική κατασκευή του 15ου αιώνα όσο και από μεταγενέστερες επεμβάσεις κατά την οθωμανική και ιταλική περίοδο.
Τεχνικά χαρακτηριστικά της μελέτης
Η εγκριθείσα μελέτη προβλέπει μία σειρά παρεμβάσεων με σεβασμό στον ιστορικό χαρακτήρα του μνημείου:
• Πινακίδες ενημέρωσης: Θα τοποθετηθούν σε κατακόρυφη διάταξη, με ευθύγραμμη επίστεψη και όχι καμπύλη, ώστε να συνάδουν με τον λιτό, ορθολογικό χαρακτήρα της αρχιτεκτονικής του φρουρίου.
• Κιγκλιδώματα: Όλα θα ακολουθούν το σχέδιο Λ4.2, χωρίς διακοσμητικές λόγχες, κατασκευασμένα από σίδηρο, με συμπαγείς διατομές και σύνδεση με ηλώσεις – αποφεύγοντας τις συγκολλήσεις που αλλοιώνουν την αισθητική και την ιστορικότητα του υλικού.
• Διορθώσεις: Η αρχιτεκτονική μελέτη πρέπει να υποβληθεί εκ νέου, διορθωμένη, σύμφωνα με τους ανωτέρω όρους, για απευθείας έγκριση από τη Διεύθυνση Βυζαντινών και Μεταβυζαντινών Αρχαιοτήτων.
Το έργο ως μέρος μίας μεγαλύτερης στρατηγικής
Το έργο εντάσσεται στη δράση SUB 1.16 του Ταμείου Ανάκαμψης, που προβλέπει την ανάδειξη πολιτιστικών υποδομών με υψηλή επισκεψιμότητα. Ανήκει σε μία σειρά από παρεμβάσεις που έχουν στόχο την ενίσχυση της πολιτιστικής ταυτότητας της χώρας, την προσέλκυση ποιοτικού τουρισμού και την αναβάθμιση του δημόσιου χώρου με σεβασμό στην πολιτιστική κληρονομιά.
Η ανάδειξη του φρουρίου δεν αφορά μόνο στο ίδιο το μνημείο, αλλά συνολικά στον πολιτιστικό ιστό της Ρόδου. Η αποκατάσταση και η ασφαλής επισκεψιμότητά του αποτελούν κρίκο σε μία αλυσίδα επανασύνδεσης της κοινωνίας με την ιστορία της.
Το χρονοδιάγραμμα της χρηματοδότησης
Εφόσον η διορθωμένη μελέτη εγκριθεί εγκαίρως, οι διαδικασίες δημοπράτησης του έργου αναμένεται να ξεκινήσουν εντός του 2025, με ορίζοντα ολοκλήρωσης το 2027. Το έργο αναμένεται να δημιουργήσει προσωρινές θέσεις εργασίας και να τονώσει την τοπική οικονομία.
Η έγκριση της μελέτης για το Φρούριο του Αγίου Νικολάου δεν είναι μία απλή διοικητική πράξη. Είναι μία πράξη με συμβολισμό και ουσία, που δείχνει πώς η πολιτιστική πολιτική μπορεί να συναντά τη στρατηγική ανάπτυξης, την τοπική κοινωνία και τη διεθνή πολιτιστική ευθύνη. Η Ρόδος, με το βλέμμα στο παρελθόν και τα πόδια στο παρόν, κάνει ένα ακόμη βήμα προς ένα πιο φωτεινό πολιτιστικό μέλλον.
