Την επαναφορά του εκλογικού συστήματος με 50% +1 για την ανάδειξη δημοτικών και περιφερειακών αρχών, τη δυνατότητα εκλογής σε νέους από 18 χρόνων για τα αξιώματα των δημοτικών και περιφερειακών συμβούλων, την ποσόστωση συμμετοχής των γυναικών σε όλα τα όργανα της τοπικής αυτοδιοίκησης κατά το 1/3 καθώς και όλες τις λεπτομέρειες που αφορούν τη σταυροδοσία και ανάδειξη των νέων αυτοδιοικητικών αρχών στις εκλογές του Νοεμβρίου, περιλαμβάνουν οι δύο πολυσέλιδες εκλογικές εγκύκλιοι που υπέγραψε προχθές ο υπουργός Εσωτερικών κ. Γ. Ραγκούσης.
Οι εγκύκλιοι εξειδικεύουν τις διατάξεις του «Καλλικράτη» και περιγράφουν αναλυτικά το εκλογικό σύστημα και τη διαδικασία ανάδειξης των νέων αυτοδιοικητικών αρχών, οι οποίες θα πραγματοποιηθούν στις 7 και στις 14 Νοεμβρίου, αν δεν συγκεντρώσει ένας συνδυασμός την απόλυτη πλειοψηφία από την πρώτη Κυριακή. Η θητεία των νέων αυτοδιοικητικών οργάνων θα αρχίσει την 1η-1-2011 και θα ολοκληρωθεί στις 31 Αυγούστου 2014. Οι 8 βασικές αλλαγές που επέρχονται στο εκλογικό σύστημα των αυτοδιοικητικών εκλογών με τον «Καλλικράτη» είναι:
Οι αλλαγές στο εκλογικό σύστημα με τον «Καλλικράτη»
* Μειώνεται το ηλικιακό όριο εκλογιμότητας από το 21ο έτος στο 18ο έτος για θέσεις περιφερειακών συμβούλων, δημοτικών συμβούλων, συμβούλων τοπικής και δημοτικής κοινότητας και εκπροσώπων τοπικής κοινότητας.
* Το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι των Ευρωπαίων πολιτών επεκτείνεται όσον αφορά τις δημοτικές εκλογές και στους ομογενείς και στους νομίμως διαμένοντες στην Ελλάδα υπηκόους τρίτων χωρών.
* Επαναφέρεται η ρύθμιση για την ανάδειξη ως επιτυχόντος του συνδυασμού με ποσοστό 50% + 1 του συνόλου των έγκυρων ψήφων.
* Η ανάδειξη των περιφερειακών και δημοτικών συμβούλων πραγματοποιείται από εκλογικές περιφέρειες που αντιστοιχούν στις περιφερειακές ενότητες (νομούς), στους συνενούμενους δήμους και κοινότητες καθώς και στα σημερινά δημοτικά διαμερίσματα στα οποία διαιρούνται οι δήμοι άνω των 100.000 κατοίκων.
* Τίθενται αυστηρά ασυμβίβαστα τόσο για τους αιρετούς στον δήμο όσο και στην περιφέρεια.
* Ορίζεται ποσόστωση συμμετοχής των γυναικών κατά το 1/3 του συνολικού αριθμού των αιρετών οργάνων η οποία θα πρέπει να αποτυπώνεται και στα ψηφοδέλτια.
* Για πρώτη φορά προβλέπεται η αναστολή οποιασδήποτε επαγγελματικής δραστηριότητας του δημάρχου σε δήμους άνω των 10.000 κατοίκων, ενώ παράλληλα προβλέπεται η καταβολή του συνόλου των ασφαλιστικών εισφορών του δημάρχου του οποίου αναστέλλεται η επαγγελματική δραστηριότητα, από τον οικείο δήμο με επιβάρυνση του προϋπολογισμού του. Σημειώνεται, όμως, ότι η αναστολή άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητας ειδικά για τη δημοτική περίοδο 2011-2014 ισχύει για δήμους με πληθυσμό άνω των είκοσι πέντε χιλιάδων (25.000) κατοίκων.
* Επιμηκύνεται κατά ένα έτος η θητεία των δημοτικών αρχών, κατά συνέπεια η διάρκεια της δημοτικής περιόδου ορίζεται σε πέντε (5) έτη.
Η εκλογή των αρχών των νέων δήμων γίνεται την ίδια ημέρα κατά την οποία διενεργείται ψηφοφορία για την εκλογή των Ελλήνων μελών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και για την ανάδειξη των περιφερειακών αρχών και στα ίδια εκλογικά τμήματα, και η εγκατάσταση των Αρχών που έχουν εκλεγεί γίνεται την 1η Σεπτεμβρίου του έτους διεξαγωγής των εκλογών, ενώ η θητεία τους λήγει την 31η Αυγούστου του πέμπτου έτους.
ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΚΩΛΥΜΑΤΑ – ΑΣΥΜΒΙΒΑΣΤΑ
α) Επεκτείνεται το ασυμβίβαστο στους προέδρους διοικητικών συμβουλίων δημοτικών νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου (με εξαίρεση τα ιδρύματα) και στους διευθύνοντες και εντεταλμένους συμβούλους και υπαλλήλους των νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου των Δήμων, πλην των αστικών εταιρειών μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα.
β) Θεσπίζεται το ασυμβίβαστο για τους διοικητές, υποδιοικητές, προέδρους διοικητικών συμβουλίων, διευθύνοντες ή εντεταλμένους συμβούλους των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, των κρατικών νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου, των δημοσίων επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων τη διοίκηση των οποίων ορίζει άμεσα ή έμμεσα το Δημόσιο με διοικητική πράξη ή ως μέτοχος.
γ) Προβλέπεται ότι η διαπίστωση των ασυμβιβάστων των αιρετών θα γίνεται με δικαστική απόφαση κατόπιν ενστάσεως και όχι με διοικητική πράξη του Γενικού Γραμματέα Αποκεντρωμένης Διοίκησης (νυν Γενικό Γραμματέα της Περιφέρειας).
Σημειώνεται ότι ειδικά για τις εκλογές του Νοεμβρίου 2010 θα ισχύσουν τα κωλύματα του άρθρου 29 του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων (ΚΔΚ, κυρωτ. Ν. 3463/ 2006, Α’ 114), στα διοικητικά όρια της εκλογικής τους περιφέρειας. Όμως, όποιοι εκλεγούν πρέπει να γνωρίζουν ότι θα έχουν τα ασυμβίβαστα του άρθρου 14 του Ν. 3852/ 2010.
Εκλογικές περιφέρειες: Για πρώτη φορά με τις διατάξεις του Ν. 3852/ 2010 εισάγεται η έννοια της εκλογικής περιφέρειας στις δημοτικές εκλογές. Σύμφωνα με τη διάταξη του άρθρου 25 του ιδίου νόμου εκλογικές περιφέρειες αποτελούν α) οι συνενούμενοι Δήμοι ή κοινότητες, κατά τις διατάξεις του άρθρου 1 του νόμου, οι οποίες ονομάζονται δημοτικές ενότητες και β) τα πρώην δημοτικά διαμερίσματα στα οποία διαιρούνται οι Δήμοι άνω των 100.000 κατοίκων, τα οποία ονομάζονται δημοτικές κοινότητες. Πχ οι εκλογικές περιφέρειες του Δήμου Θεσσαλονίκης είναι 6, αποτελούμενες από τα 5 δημοτικά του διαμερίσματα και τον νυν Δήμο Τριανδρίας, ο οποίος συνενώνεται. Σημειώνεται ότι Δήμος κάτω των 100.000 κατοίκων, στον οποίο δεν επήλθε καμία μεταβολή από τις διατάξεις του άρθρου 1 του Ν. 3852/ 2010, αποτελείται από μια ενιαία εκλογική περιφέρεια.
Κωλύματα Εκλογιμότητας
Σύμφωνα με το άρθρο 14 παρ. 12 του Ν. 3852/2010, για τους υποψηφίους δημοτικούς συμβούλους, συμβούλους δημοτικής ή τοπικής κοινότητας και εκπροσώπους τοπικής κοινότητας στις δημοτικές εκλογές της 7ης Νοεμβρίου 2010 ισχύουν αποκλειστικά και μόνο τα κωλύματα του άρθρου 29 ΚΔΚ, στα διοικητικά όρια της εκλογικής τους περιφέρειας. Στις εκλογικές περιφέρειες, όμως, που αποτελούν τα σημερινά δημοτικά διαμερίσματα, που διαιρούνται οι Δήμοι άνω των 100.000 κατοίκων, τα κατωτέρω κωλύματα εκλογιμότητας για τους υποψήφιους των εκλογικών αυτών περιφερειών ανατρέχουν στα διοικητικά όρια όλου του Δήμου, που τον αποτελούν [¶ρθρο 18, παρ. 10, περ. β’ του Ν. 3870/ 2010 (Α’ 138)] Για τους υποψήφιους Δημάρχους τα κωλύματα ανατρέχουν στο επίπεδο ολόκληρου του Δήμου.
Διευκρινίζεται ότι είναι δυνατόν υποψήφιοι να μην καταλαμβάνονται από τα κατωτέρω κωλύματα, αναφορικά με την εκλογική περιφέρεια, στην οποία θέτουν υποψηφιότητα, όμως από 1.1.2011 εάν εκλεγούν μπορεί να καταλαμβάνονται από τα ασυμβίβαστα του άρθρου 14 του Ν. 3852/ 2010, τα οποία πληρούνται στα όρια πλέον του νέου Δήμου. Τούτο, διότι σύμφωνα με το άρθρο 14, παρ. 12 του Ν. 3852/ 2010 για τις προσεχείς δημοτικές εκλογές, και μόνο, ισχύουν αποκλειστικά τα κωλύματα του Κώδικα Δήμων και Κοινοτήτων, ενώ για τη δημοτική περίοδο 2011- 2014 ισχύουν τα ασυμβίβαστα του άρθρου 14 του Ν. 3852/ 2010 στα διοικητικά όρια του νέου Δήμου.
Ασυμβίβαστα
Για όσους εκλεγούν δήμαρχοι, δημοτικοί σύμβουλοι, σύμβουλοι δημοτικής ή τοπικής κοινότητας ή εκπρόσωποι τοπικής κοινότητας τα κωλύματα που αναλύθηκαν στην ενότητα 3 αποτελούν ταυτόχρονα και ασυμβίβαστα. Επιπλέον όμως από 1.1.2011 θα ισχύουν και τα ασυμβίβαστα του άρθρου 14 του Ν.3852/2010. Επομένως τα πρόσωπα αυτά δεν μπορούν να είναι κατά τη διάρκεια της θητείας τους:
i. Διευθύνοντες και εντεταλμένοι σύμβουλοι και υπάλληλοι νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου, πλην αστικών εταιρειών μη κερδοσκοπικού χαρακτήρα, τα οποία έχουν συστήσει ή στα οποία συμμετέχουν οι Δήμοι, στους οποίους έχουν εκλεγεί.
ii. Προϊστάμενοι οργανικής μονάδας επιπέδου Γενικής Διεύθυνσης ή Διεύθυνσης του Δημοσίου, των περιφερειών, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, των κρατικών νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου, των δημοσίων επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων, τη διοίκηση των οποίων ορίζει άμεσα ή έμμεσα το Δημόσιο, με διοικητική πράξη ή ως μέτοχος, στους Δήμους στα διοικητικά όρια του νέου δήμου. Ασυμβίβαστο δεν έχουν οι διευθυντές σχολικών μονάδων πρωτοβάθμιας και δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης, καθώς και οι διευθυντές τμημάτων, μονάδων, κλινικών και εργαστηρίων ιατρικής υπηρεσίας του Ε.Σ.Υ.
iii. Διοικητές, υποδιοικητές, πρόεδροι διοικητικών συμβουλίων, διευθύνοντες ή εντεταλμένοι σύμβουλοι των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, των κρατικών νομικών προσώπων ιδιωτικού δικαίου, των δημοσίων επιχειρήσεων και των επιχειρήσεων τη διοίκηση των οποίων ορίζει άμεσα ή έμμεσα το Δημόσιο με διοικητική πράξη ή ως μέτοχος (στους οποίους δεν ανήκουν οι δημοτικές επιχειρήσεις), στους Δήμους, στους οποίους έχουν την έδρα τους τα ανωτέρω νομικά πρόσωπα.
iv. Οι οφειλέτες, ανεξαρτήτως ύψους ποσού, του Δήμου, των νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου του ίδιου Δήμου όπου έχουν εκλεγεί, καθώς και των επιχειρήσεων ύδρευσης και αποχέτευσης (ΔΕΥΑ) και των κοινωφελών επιχειρήσεων αυτών, καθώς και της Κοινότητας, που αποτελεί εκλογική περιφέρεια. Αυτοί οφείλουν να εξοφλήσουν (η εξόφληση αυτή μπορεί να γίνει και με διακανονισμό, ο οποίος αίρει το ληξιπρόθεσμο της οφειλής) την οφειλή τους μέχρι την ημέρα εγκατάστασης των δημοτικών αρχών. Σε διαφορετική περίπτωση, εκπίπτουν από το αξίωμά τους (¶ρθρο 15 του Ν. 3852/ 2010).
v. Όποιοι μεταδημοτεύσουν στη διάρκεια της θητείας τους σε άλλο Δήμο από αυτόν που έχουν εκλεγεί εκπίπτουν του αξιώματός τους.
Αντίθετα, δεν αποτελεί ασυμβίβαστο η σύναψη σύμβασης αγοράς δημοτικών ακινήτων, εφόσον η εκποίηση έχει γίνει ύστερα από πλειοδοτική δημοπρασία, καθώς και οι ιδιότητα μέλους της διοίκησης και η ιδιότητα του υπαλλήλου δημοσίων επιχειρήσεων και οργανισμών κοινής ωφέλειας, που συνδέονται με το Δήμο με σύμβαση που είναι σχετική με το αντικείμενο της δραστηριότητάς τους.
Η ύπαρξη του ασυμβιβάστου και η έκπτωση από το αξίωμα αιρετού διαπιστώνεται με απόφαση από το Διοικητικό Πρωτοδικείο, στην περιφέρεια του οποίου υπάγεται ο οικείος Δήμος, εφόσον υποβληθεί σχετική ένσταση κατά της απόφασης ανακήρυξής του. Κατά της απόφασης με την οποία διαπιστώνεται το ασυμβίβαστο χωρεί αίτηση αναίρεσης ενώπιον του Συμβουλίου της Επικρατείας, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο άρθρο 50 του Ν. 3852/10.
Σημειώνεται ότι για τους δικηγόρους, τους συμβολαιογράφους και τους καθηγητές των Ανωτάτων Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων και Τεχνολογικών Εκπαιδευτικών Ιδρυμάτων, συμπεριλαμβανομένου και του ειδικού διδακτικού και επιστημονικού προσωπικού, δεν υφίσταται κώλυμα ή ασυμβίβαστο στο να εκλεγούν και να αναλάβουν οποιοδήποτε αξίωμα αιρετού οργάνου στους πρωτοβάθμιους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Με το άρθρο 16 του Ν. 3852/ 2010 εισάγεται η αναστολή οποιασδήποτε επαγγελματικής δραστηριότητας του Δημάρχου, και μόνο σε Δήμους άνω των 10.000 κατοίκων, ενώ παράλληλα λαμβάνεται μέριμνα για την καταβολή του συνόλου των ασφαλιστικών εισφορών του Δημάρχου, του οποίου αναστέλλεται η επαγγελματική δραστηριότητα, από τον οικείο δήμο με επιβάρυνση του προϋπολογισμού του. Σημειώνεται ότι σύμφωνα με τις διατάξεις της παρ. 18 του άρθρου 282 του Ν. 3852/10, η αναστολή άσκησης επαγγελματικής δραστηριότητας ειδικά για τη δημοτική περίοδο 2011-2014 ισχύει για δήμους με πληθυσμό άνω των είκοσι πέντε χιλιάδων (25.000) κατοίκων.
Επισημαίνεται ότι με τον όρο «αναστολή της επαγγελματικής δραστηριότητας» εννοείται η μη ενεργός συμμετοχή σε δραστηριότητες που αναλαμβάνονται στο πλαίσιο άσκησης επαγγέλματος. Δεν περιλαμβάνονται δηλαδή τα οικονομικά οφέλη που αποκομίζει κάποιος, π.χ. ως μέτοχος εταιρείας, τα οποία προκύπτουν χωρίς την παροχή ανάλογης απασχόλησης του αιρετού.
