• Οι νησίδες Ρόδου και Καστελλορίζου με τη μεγάλη σημασία
Ενας από τους σημαντικότερους παράγοντες που επηρεάζει την έκταση των χωρικών υδάτων και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) κάθε παράκτιου κράτους, είναι η κυριαρχία που αυτό έχει σε νησιά, νησίδες και βραχονησίδες. Και αυτό γιατί βάσει της Σύμβασης για το Δίκαιο της Θάλασσας, που συμφωνήθηκε το 1982 (UNCLOS III), τα νησιά, είτε είναι κοντά στην παράκτιο ζώνη του, είτε σε σημείο μακριά από τον βασικό Εθνικό κορμό, επηρεάζουν με τον τρόπο τους και τα χωρικά ύδατα, αλλά και την έκταση της ΑΟΖ εντός της οποίας προσδιορίζονται κυριαρχικά δικαιώματα στην εκμετάλλευση του θαλάσσιου και υποθαλάσσιου πλούτου της. Στην παρουσίαση του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού στο Περιφερειακό Συμβούλιο Νοτίου Αιγαίου ο καθηγητής Διεθνούς Δικαίου και Εξωτερικής Πολιτικής και βουλευτής Α’ Αθηνών Άγγελος Συρίγος στάθηκε με έμφαση στη στρατηγική σημασία της Στρογγύλης (σχετικό άρθρο στο χθεσινό φύλλο της «δ») και ακροθιγώς αναφέρθηκε στους δυο σκοπέλους -Χήνα και Παξιμάδα- ανατολικά της Ρόδου που σε συνδυασμό με το σύμπλεγμα της Μεγίστης, μεγαλώνουν τη χώρα μας. Ποια είναι όμως τα δυο βραχονήσια -πού βρίσκονται και γιατί ενοχλούν τη γείτονα Τουρκία;
Ανατολικά της Λίνδου και του Πρασονησίου
Η νησίδα «Χήνα» βρίσκεται νοτιοανατολικά της Ρόδου και σε απόσταση περίπου 4,2 ναυτικών μιλίων από αυτήν και η νησίδα Παξιμάδα που βρίσκεται βορειότερα της Χήνας και σε απόσταση περίπου 2,2 μιλίων από το ακρωτήριο Λάρδος (Φωτ.) είναι βράχοι σύμφωνα με το δίκαιο των θαλασσών και έχουν τα δικά τους χωρικά ύδατα που επεκτείνουν τα χωρικά ύδατα της Ρόδου στην περιοχή της.
Η Ρόδος και οι νησίδες Χήνα και Παξιμάδα είναι κρίσιμες, καθώς η Τουρκία τις χρησιμοποιεί παράνομα ως «τουρκικά» σημεία βάσης στο Μνημόνιο, παραβιάζοντας την ελληνική κυριαρχία. Η Ελλάδα μπορεί να τις αξιοποιήσει ως σημεία βάσης για να οριοθετήσει ΑΟΖ, αποκλείοντας τουρκικές διεκδικήσεις προς Λιβύη και Αίγυπτο.
Εξόχως σημαντικό και το σύμπλεγμα του Καστελλορίζου (πολλά νησιά και νησίδες), το οποίο βρίσκεται νοτιοανατολικά της Ρόδου και αποτελεί το έσχατο όριο της ελληνικής επικράτειας προς τα ανατολικά, με σημαντικότερο- από πλευράς ρόλου του στον καθορισμό της έκτασης της ΑΟΖ το νησί της “Στρογγύλης”, που βρίσκεται νοτιοανατολικά της νήσου Μεγίστης. Το συγκρότημα αυτό, αποτελείται από πολλά νησιά και νησίδες, εκ των οποίων 14 νησιά και νησίδες από αυτό ανήκουν στην Ελλάδα, και τα οποία δόθηκαν σε αυτήν με τη συνθήκη των Παρισίων του 1947 (άλλα μικρότερα βρίσκονται εγγύτερα στις Τουρκικές ακτές και ανήκουν στην Τουρκία) και τα οποία είναι:
1) Το κυρίως νησί: Καστελλόριζο (ή Μεγίστη),
2) Τα δύο μικρότερα: Ρω (στα δυτικά) και Στρογγύλη στα νοτιοανατολικά και
3) Οι μικρότερες 11 νησίδες: Άγιος Γεώργιος, Αγριέλαια, Βουτσάκια, Μεγάλο Μαύρο Ποϊνί, Μικρό Μαύρο Ποϊνί, Πολύφαδος ένα, Πολύφαδος δύο, Σαβούρα και Τραγονέρα, Ψωμί και Ψωραδιά.
Εάν το ελληνικό αυτό νησιώτικο σύμπλεγμα, δεν ληφθεί υπ’ όψη για τον υπολογισμό της Ελληνικής ΑΟΖ, της στερεί αυτόματα μια έκταση περίπου 21.000 τετρ. χλμ. Δηλαδή έκταση ανάλογη με αυτήν της Πελοποννήσου (~21.439 τετρ. χλμ.). Σημειώνεται ότι μόνο η νήσος Στρογγύλη, συμβάλλει στην αύξηση της Ελληνικής ΑΟΖ κατά 5.800 τετρ. χλμ., πέραν της βασικής της σημασίας που έχει με το να συνδέει την Ελληνική με την Κυπριακή ΑΟΖ και να στερεί από την Τουρκία την επαφή της με την ΑΟΖ της Αιγύπτου. Σημειώνεται ότι στο Ελληνικό αυτό νησί υπάρχει στρατιωτικό φυλάκιο με βασικές υποδομές φιλοξενίας και φρουρά επί 24ώρου βάσης, που επιτηρεί την κίνηση των πλοίων στην περιοχή.
Σημειώνεται ότι η Λιβύη με την υπογραφή του Τουρκολιβυκού μνημονίου, προχώρησε με πιο προκλητικό τρόπο και αγνόησε την ύπαρξη ΑΟΖ στα νησιά Ρόδος, Κάρπαθος και Κρήτη οριοθετώντας ΑΟΖ μεταξύ αυτής και της Τουρκίας! Η Τουρκία, παραγνωρίζοντας όλο το συγκρότημα των νήσων του Καστελλόριζου, για τα οποία δέχεται –παραβλέποντας τις διεθνείς συνθήκες- ότι έχουν μόνο χωρική θάλασσα, όρισε περιοχές παραχωρήσεων για έρευνες υδρογονανθράκων που προσβάλλουν την Ελληνική ΑΟΖ κατά περίπου 45.000μ τετρ. χλμ. αλλά και την Κυπριακή περιοχή παραχωρήσεων κατά 7.400 τετρ. χλμ. δυτικά και 17.400 τετρ. χλμ., ανατολικά αγνοώντας πλήρως την ύπαρξή τους. Για τον λόγο αυτό, σχεδόν τα περισσότερα κράτη έχουν στρέψει το ενδιαφέρον τους για τον προσδιορισμό της έκτασης των χωρικών υδάτων και της ΑΟΖ που τους ανήκουν, καθώς και την οριοθέτησή τους, ιδιαίτερα στις νησιωτικές περιοχές τους.
Σύμφωνα με το άρθρο 121 παρ.2 της Σύμβασης UNCLOS III, τα νησιά απολαμβάνουν το ίδιο καθεστώς για τη χωρική θάλασσα (ή χωρικά ύδατα), τη συνορεύουσα ζώνη, την υφαλοκρηπίδα και την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ), με αυτό που απολαμβάνει και η ηπειρωτική χώρα ενός κράτους. Το γεγονός ότι η Ελλάδα, ένα μικτό αρχιπελαγικό κράτος, έχει περίπου 3.000 νησιά, που μαζί με τις νησίδες προσεγγίζουν τα 10.000, καθιστά τη σημασία τους μεγάλη και χρειάζεται να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή στην εξασφάλιση της κυριαρχίας τους και των κυριαρχικών τους δικαιωμάτων στη θάλασσα, ιδιαίτερα εκείνων των νησιών που με μιία πρώτη ματιά φαίνονται ασήμαντα αλλά έχουν μεγάλη σημασία.
