Στο τέλος του 2024, το ποσοστό ανεργίας στη χώρα μας υποχωρούσε στο 9,4%, μειωμένο κατά 7,6 ποσοστιαίες μονάδες από τον αντίστοιχο μήνα το 2019. Παρά τη σημαντική αυτή μείωση, βέβαια, η δημόσια δαπάνη για επιδόματα ανεργίας και λοιπές παροχές από τη Δημόσια Υπηρεσία Απασχόλησης (ΔΥΠΑ) αυξήθηκε από 1,097 δισ. ευρώ σε 1,729 δισ. ευρώ. Η ανεργία μέσα σε μία πενταετία μειώθηκε, δηλαδή, κατά 78,35% και οι δαπάνες για τα επιδόματα που χορηγεί η ΔΥΠΑ αυξήθηκαν εντός του ίδιου διαστήματος κατά 58%.
Οσο για τους εγγεγραμμένους ανέργους, στο τέλος του 2024 ήταν 977.687, εκ των οποίων επιδοτούμενα 262.548 άτομα, έναντι 1.064.526 εγγεγραμμένων ανέργων στο μητρώο τού τότε ΟΑΕΔ και 212.468 επιδοτούμενων στο τέλος του 2019. Βέβαια, για να ολοκληρωθεί η εικόνα πρέπει να επισημάνουμε ότι οι συνολικά ωφελούμενοι από τις παροχές της ΔΥΠΑ στο τέλος του 2024 ήταν 845.944 άτομα έναντι 763.398 ωφελουμένων στο τέλος του 2019. Οι ωφελούμενοι δηλαδή στο τέλος του 2019, όταν η ανεργία ήταν 17%, ήταν 11% λιγότεροι από τους ωφελουμένους του 2024.
Η ανεργία μέσα σε μία πενταετία μειώθηκε κατά 78,35%, αλλά οι δαπάνες για τα επιδόματα που χορηγεί η ΔΥΠΑ αυξήθηκαν εντός του ίδιου διαστήματος κατά 58%.
Πρόκειται για μια φαινομενική αντίφαση που θα μπορούσε να δημιουργήσει εύλογες απορίες εάν δεν αφορούσε μια άκρως πολυπαραγοντική διαδικασία, που σχετίζεται αφενός με την αύξηση του ύψους των επιδομάτων, τα οποία άλλωστε ακολουθούν την πορεία του κατώτατου μισθού, αφετέρου δε με τη διεύρυνση του πλαισίου στήριξης συγκεκριμένων κοινωνικών ομάδων, με αιχμή τις μητέρες (παροχή μητρότητας). Για να συμπληρωθεί η εικόνα, θα πρέπει να επισημανθεί και ο ρόλος του εποχικού επιδόματος που καταβάλλεται κατά κύριο λόγο στους εργαζομένους σε τουρισμό – επισιτισμό και γεωργία. Είναι δε χαρακτηριστικό ότι, ενώ το 2019 οι εποχικά επιδοτούμενοι εργαζόμενοι σε επισιτισμό και τουρισμό ήταν περίπου 160.000, το 2024, χρονιά σημαντικής ανάκαμψης του τουρισμού, μετά και την παγκόσμια πανδημική κρίση, οι εποχικά επιδοτούμενοι ξεπέρασαν τους 170.000.
Ξεκινάει πιλοτικά το νέο επίδομα ανεργίας
Σύμφωνα με στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ, το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε από 17% τον Δεκέμβριο του 2019 σε 9,4% στο τέλος του 2024. Ωστόσο, η δαπάνη για τις λεγόμενες παθητικές πολιτικές της ΔΥΠΑ, κατά την ίδια 5ετία, αυξήθηκε κατά 58%. Συγκεκριμένα, σύμφωνα με τα στοιχεία που παρουσιάζει σήμερα η «Κ», οι δαπάνες για επιδόματα στο τέλος του 2024 σκαρφάλωσαν σε 1,729 δισ. ευρώ το 2024, από 1,59 δισ. ευρώ το 2023 και 1,094 δισ. ευρώ στο τέλος του 2019. Μία από τις πλέον σημαντικές αιτίες της αύξησης αυτής ήταν το γεγονός ότι το βασικό μηνιαίο επίδομα ανεργίας αυξήθηκε από 399,25 ευρώ το 2019 σε 510 ευρώ το 2024, ακολουθώντας τις αυξήσεις στον κατώτατο μισθό, ο οποίος έφτασε τα 830 ευρώ από την 1η Απριλίου 2024. Καθώς το επίδομα ανεργίας υπολογίζεται ως ποσοστό του κατώτατου μισθού, η αύξηση αυτή οδήγησε εκ των πραγμάτων σε υψηλότερη δαπάνη ανά επιδοτούμενο άνεργο. Παράλληλα, μια σημαντική αλλαγή που επήλθε τα τελευταία χρόνια και επηρέασε σημαντικά το ύψος των δαπανών είναι η αύξηση στη διάρκεια και στους δικαιούχους του επιδόματος μητρότητας που καταβάλλεται από τη ΔΥΠΑ. Οπως αποδεικνύουν τα στοιχεία που παρουσιάζει η «Κ», η ειδική παροχή μητρότητας το 2019 καταβλήθηκε σε 30.688 μητέρες – δικαιούχους, με συνολικό ετήσιο κόστος 75 εκατ. ευρώ. Το 2024 οι δικαιούχοι της παροχής μητρότητας αυξήθηκαν σε 47.445 με συνολικό κόστος 254 εκατ. ευρώ.
Οι γονικές άδειες, που δεν δίνονταν το 2019, το 2024 κόστισαν 19 εκατ. ευρώ.
Επίσης, εντός της εξεταζόμενης πενταετίας θεσπίστηκε μια σειρά από νέα επιδόματα, όπως η εφάπαξ χρηματική παροχή αξίας 300 ευρώ σε μακροχρόνια ανέργους, άνω των 5 ετών, αλλά και μια σειρά από έκτακτα επιδόματα, ανάλογα με τις ειδικές συνθήκες που δημιουργήθηκαν (κλείσιμο επιχειρήσεων, ενισχύσεις σε πληγέντες κ.λπ.). Σε ορισμένες περιπτώσεις, ιδιαίτερα μετά την πανδημία, παρατάθηκε η διάρκεια χορήγησης του επιδόματος.
Σημαντικό μέρος της αύξησης της δαπάνης αφορά συγχρηματοδοτούμενα προγράμματα από το ΕΣΠΑ και το Ταμείο Ανάκαμψης, τα οποία περιλαμβάνουν επιδοτούμενες προσλήψεις, προγράμματα κατάρτισης και υποστήριξης επιχειρηματικότητας. Αυτά τα προγράμματα καταγράφονται στις συνολικές δαπάνες για την ανεργία, παρότι λειτουργούν ως ενεργητικές και όχι παθητικές πολιτικές.
Για να ολοκληρωθεί η εικόνα των λεγόμενων παθητικών πολιτικών απασχόλησης, θα πρέπει να επισημανθεί και ο ρόλος του εποχικού επιδόματος που λαμβάνουν κατά κύριο λόγο οι εργαζόμενοι σε τουρισμό και επισιτισμό. Είναι ενδεικτικό ότι όσο περισσότερο αυξάνεται η απασχόληση στους δύο αυτούς κλάδους, λόγω της σημαντικής αύξησης του τουριστικού προϊόντος της χώρας, τόσο αυξάνονται μετά τη λήξη της τουριστικής σεζόν και οι επιδοτούμενοι άνεργοι, καθώς πρόκειται για κατεξοχήν εποχική απασχόληση. Ετσι, για παράδειγμα, ενώ στο τέλος του 2019, πριν δηλαδή από την πανδημία του κορωνοϊού, οι εποχικά εργαζόμενοι ήταν περίπου 153.000 μοναδικοί δικαιούχοι, το 2023 οι δικαιούχοι του εποχικού επιδόματος αυξήθηκαν σε 172.500, ενώ κοντά στους 172.000 εκτιμώνται και οι δικαιούχοι εποχικού επιδόματος του 2024 που προέρχονται από τουρισμό και επισιτισμό.
Καθώς μάλιστα η φύση της απασχόλησης αλλά και η δομή του τουρισμού στη χώρα δημιουργούν πεδίο που εύκολα μπορεί να καταστρατηγηθεί η λογική της επιδότησης, στο υπουργείο Εργασίας επεξεργάζονται σχέδιο αλλαγών. Κάτι που ζητούν άλλωστε και οι εκπρόσωποι των εργαζομένων στους συγκεκριμένους κλάδους, με πρόταση που ήδη έχει κατατεθεί και αφορά χρόνο επιδότησης ίσο με τον χρόνο εποχικής απασχόλησης και «ταβάνι» τους 5 μήνες.
Να σημειωθεί ότι, σήμερα, η επιδότηση (510 ευρώ/μήνα) σταματά στους 3 μήνες, ακόμα και με πάνω από 3,5 μήνες εποχικής εργασίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ανθεί η «μαύρη» εργασία στον τουρισμό μετά τους 3,5 μήνες εποχικής απασχόλησης (100 ένσημα).
Σήμερα η επιδότηση σταματάει στους τρεις μήνες, ακόμα και με πάνω από 3,5 μήνες εποχικής εργασίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα να ανθεί η «μαύρη» εργασία στον τουρισμό.
Υπάρχουν βέβαια και περιπτώσεις εποχικά απασχολουμένων που μετά την επιδότηση συνεχίζουν να απασχολούνται με «μαύρα» σε άλλες δραστηριότητες μέχρις ότου ξαναρχίσει η τουριστική σεζόν.
Για τον λόγο αυτό, άλλωστε, στο υπουργείο Εργασίας αλλά και στα ιδρύματα που αναζητούν λύσεις σε συνεργασία με την κυβέρνηση εξετάζεται η όποια λύση να λάβει υπόψη και την περιοχή προέλευσης του επιδοτούμενου ανέργου, καθώς άλλες ευκαιρίες απασχόλησης υπάρχουν σε ένα απομακρυσμένο νησί και άλλες σε ένα νησί που η οικονομική δραστηριότητα συνεχίζεται και μετά τη λήξη της τουριστικής σεζόν.
Πηγή: kathimerini.gr
