Τέσσερις ημέρες μετά την πρωτοβουλία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη να ανακοινώσει την προωθημένη πρότασή του για ένα πενταμερές φόρουμ το οποίο θα συζητήσει, μεταξύ πολλών άλλων, την οριοθέτηση θαλασσίων ζωνών ανάμεσα στην Ελλάδα, στην Αίγυπτο, στη Λιβύη, στην Τουρκία και στην Κυπριακή Δημοκρατία, το περιβάλλον εξακολουθεί να είναι χαρακτηριστικά ασαφές ως προς τις λεπτομέρειες, ωστόσο η προοπτική εξελίξεων το αμέσως επόμενο χρονικό διάστημα –στην κατεύθυνση επίτευξης προόδου ή μη– είναι ορατή. Και αυτό με αιχμή δύο «μέτωπα»: πρώτον, την κυοφορούμενη πρωτοβουλία των ΗΠΑ και την ελληνική πρόταση για πενταμερή και για τις θαλάσσιες ζώνες· και, δεύτερον, το Κυπριακό.
Πέρα από την –αναμενόμενη– αρχική αντίδραση της Αγκυρας περί της ανάγκης να συμμετάσχει σε αυτό το προτεινόμενο από την Αθήνα φόρουμ και το ψευδοκράτος (κάτι που, βεβαίως, είναι αδύνατον), η παρέμβαση του υπουργού Εξωτερικών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν για την ανάγκη να βρεθεί λύση στις διαφορές στο Αιγαίο, που είναι θεωρητικά ευκολότερα προσπελάσιμες από το πεδίο της Ανατολικής Μεσογείου όπου εμπλέκονται και άλλοι δρώντες, μάλιστα με αναφορά στο κεκτημένο των διερευνητικών επαφών, δημιουργεί κατ’ αρχάς την αίσθηση ότι η τουρκική πλευρά δεν επιθυμεί να φανεί πως απορρίπτει την ιδέα μιας συζήτησης, αλλά προωθεί και τη δική της σχετική ατζέντα.
Γιώργος Γεραπετρίτης και Χακάν Φιντάν χθες στο Λουξεμβούργο. Ο Ελληνας υπουργός Εξωτερικών, κατά τη συνάντηση με τον ομόλογό του της Τουρκίας, αναφέρθηκε μεταξύ άλλων και στην ανάδειξη του Τουφάν Ερχιουρμάν ως νέου ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, σημειώνοντας ότι «ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο ελπίδας και προσδοκίας για την επανένωση του νησιού στη βάση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ».
Πάντως ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης ενημέρωσε χθες τον κ. Φιντάν για την ιδέα της Αθήνας περί πενταμερούς φόρουμ, ενώ στη δήλωση που έκανε νωρίτερα επανέλαβε ότι για την Ελλάδα παραμένει ως μοναδική διαφορά η οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, ουσιαστικά απαντώντας στους υπαινιγμούς του ομολόγου του για τις επαφές για το Αιγαίο και τα χωρικά ύδατα. Ολα αυτά εξελίσσονται ενώ οι δύο βασικοί ενδιαφερόμενοι, Αθήνα και Αγκυρα, στην πραγματικότητα βολιδοσκοπούν την πρόθεση της Ουάσιγκτον να εμπλακεί βαθύτερα σε μια τέτοια διαδικασία. Η επικείμενη, εντός του επόμενου δεκαπενθημέρου, άφιξη της Κίμπερλι Γκίλφοϊλ στην Αθήνα αναμένεται από την ελληνική πλευρά και ως «κλειδί» πιθανών εξελίξεων. Υπενθυμίζεται ότι τις προηγούμενες εβδομάδες η συζήτηση που εξελισσόταν στην Ουάσιγκτον είχε στο επίκεντρο τις δύο «επικαλυπτόμενες» δικαιοδοσίες της τμηματικής συμφωνίας Ελλάδας – Αιγύπτου και του τουρκολιβυκού μνημονίου Αγκυρας – Τρίπολης.
Κυπριακό: Ευκαιρία υπό προϋποθέσεις η αλλαγή φρουράς στα Κατεχόμενα
Το αποτέλεσμα της αναμέτρησης στα Κατεχόμενα, που φέρνει στο προσκήνιο ως επικεφαλής της τουρκοκυπριακής πλευράς τον Τουφάν Ερχιουρμάν, δημιουργεί παράλληλα μια δυναμική για το Κυπριακό η οποία δεν υπήρχε πριν από λίγες ημέρες.
Το περίγραμμα της κυοφορούμενης πρωτοβουλίας των ΗΠΑ
Η ελληνική πρωτοβουλία για τη δημιουργία ενός φόρουμ πέντε κρατών της Ανατολικής Μεσογείου που θα συζητήσουν για πέντε θέματα, με κυρίαρχο εκείνο της οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών, ήρθε στον απόηχο μιας πολύ εντατικής διπλωματικής κινητικότητας των προηγούμενων μηνών, στο επίκεντρο της οποίας βρισκόταν η πρόθεση της Ουάσιγκτον να διευκολύνει το ενεργειακό παιχνίδι στην Ανατολική Μεσόγειο.
Η αμερικανική «φόρμουλα», η οποία συζητήθηκε το προηγούμενο διάστημα στο παρασκήνιο μέσω του ειδικού απεσταλμένου του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την Αφρική Μασάντ Μπούλος, προβλέπει τη συμμετοχή τεσσάρων κρατών (Ελλάδα, Τουρκία, Λιβύη και Αίγυπτος) σε διάσκεψη για την Ανατολική Μεσόγειο. [REUTERS / IMAD CREIDI]
Γι’ αυτό και η αρχική αμερικανική ιδέα, όπως αυτή έχει συζητηθεί σε διάφορους κύκλους, κινείτο γύρω από μια τετραμερή συζήτηση ανάμεσα στις χώρες που έχουν θεωρητικά «επικαλυπτόμενες» δικαιοδοσίες (Ελλάδα, Τουρκία, Αίγυπτος, Λιβύη). Είναι προφανές ότι για την Αθήνα η απουσία της Κύπρου ήταν εξαιρετικά προβληματική, ωστόσο στην αμερικανική λογική το Κυπριακό αποτελεί ένα «αγκάθι» που θα περιέπλεκε την κατάσταση. Από την ελληνική πρόταση έμεινε εκτός το Ισραήλ, όχι διότι η Αθήνα επιθυμεί να αποκλείσει τον στρατηγικό εταίρο του, αλλά διότι θα σήμαινε ότι στη συνέχεια θα έπρεπε να μπουν στην ίδια εξίσωση και οι υπόλοιπες χώρες του Λεβάντε, δηλαδή η Συρία, ο Λίβανος και, ενδεχομένως, και η Παλαιστίνη, καθώς η Γάζα διαθέτει δυνητικά δικαιώματα ΑΟΖ. Θα επρόκειτο, δηλαδή, για ένα σχήμα καταδικασμένο εκ προοιμίου να μη συνέλθει ποτέ, ακόμα και αν οι Αμερικανοί μεσολαβούσαν προς αυτή την κατεύθυνση. Επί του πρακτέου η Αθήνα αναμένει κάποια ανταπόκριση από την Ουάσιγκτον.
Για την Αθήνα, πιθανή απουσία της Λευκωσίας είναι προβληματική, ωστόσο κατά την αμερικανική λογική το Κυπριακό αποτελεί «αγκάθι» που θα περιέπλεκε την κατάσταση.
Ενα προφανές χρονικό ορόσημο είναι η επικείμενη άφιξη της Κίμπερλι Γκίλφοϊλ στην Αθήνα, στις αρχές Νοεμβρίου με βάση τις τρέχουσες πληροφορίες. Η νέα πρέσβειρα των ΗΠΑ, πρόσωπο που απολαύει της προσωπικής εμπιστοσύνης του προέδρου Ντόναλντ Τραμπ, αναμένεται να κομίσει τις προτεραιότητες της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής στο διμερές πεδίο αλλά και ευρύτερα. Υπενθυμίζεται ότι, μόλις πριν από λίγες εβδομάδες, ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αγκυρα και στενός προσωπικός φίλος του προέδρου, Τομ Μπάρακ, ανέφερε ότι με την κ. Γκίλφοϊλ «έχουμε κοινή κατανόηση να βάλουμε τέλος σε όλα αυτά», εννοώντας κάπως γενικά το Κυπριακό και τις ελληνοτουρκικές διαφορές.
Οπως έχει ήδη καταγράψει η «Κ» από την περασμένη Παρασκευή, κομβικό πρόσωπο έως αυτή τη στιγμή υπήρξε ο ειδικός απεσταλμένος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ για την Αφρική (και συμπέθερος του κ. Τραμπ) Μασάντ Μπούλος, καθώς έχει κάνει επαφές με όλες τις πλευρές, περιλαμβανομένης της ελληνικής, και αναμένεται να φανεί αν θα προχωρήσει στην επόμενη φάση, με ενεργό εμπλοκή και των πρεσβευτών ή άλλων προσώπων. Κοινός παρονομαστής όλων των προσώπων είναι, προφανώς, η προσωπική σχέση με τον κ. Τραμπ, γι’ αυτό και εκτιμάται ότι η Ανατολική Μεσόγειος μπορεί να βρίσκεται χαμηλά στα ραντάρ του προέδρου των ΗΠΑ, ωστόσο αυτές οι προτεραιότητες συχνά αλλάζουν εν μια νυκτί.
Η αμερικανική βούληση είναι απολύτως δεδομένη και δεν πρόκειται για την πρώτη φορά που καλλιεργείται αισιοδοξία για την ευόδωσή της, ειδικά σε μια φάση που συνολικότερα η Δύση (για διαφορετικούς λόγους οι ΗΠΑ, για άλλους οι Ευρωπαίοι) επιθυμεί τη δημιουργία διευκολύνσεων στην προσέγγιση με την Τουρκία, η γεωπολιτική θέση της οποίας έχει ενισχυθεί περαιτέρω τα τελευταία χρόνια.
Εκτός συζήτησης τα ζητήματα εθνικής κυριαρχίας
Την εθνική γραμμή, κέντρο της οποίας είναι ότι για την Ελλάδα η οριοθέτηση Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) και υφαλοκρηπίδας είναι η μία και μόνη διαφορά μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας, ενώ θέματα κυριαρχίας είναι εκτός συζήτησης, επανέλαβε χθες ο υπουργός Εξωτερικών Γιώργος Γεραπετρίτης κατά τη συνάντηση που είχε με τον ομόλογό του Χακάν Φιντάν στο Λουξεμβούργο.
Με αυτόν τον τρόπο ο κ. Γεραπετρίτης ουσιαστικά απάντησε στην αναφορά του κ. Φιντάν για το Αιγαίο και, κυρίως, στην αποστροφή του λόγου του ότι οι δύο χώρες θα μπορούσαν να συζητήσουν και να συμφωνήσουν για το εύρος των ελληνικών χωρικών υδάτων εκκινώντας από τις αρχικές θέσεις τους για τα 12 και τα 6 ναυτικά μίλια.
Ράδιο «Κ»: Είναι η επίλυση των ελληνοτουρκικών στη λίστα επιθυμιών Τραμπ;
Προφανώς, σε περίπτωση που Αθήνα και Αγκυρα φτάσουν να συζητήσουν για την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας, θα πρέπει να υπάρχει ένα σημείο εκκίνησης, δηλαδή να υπάρχουν καθορισμένα εθνικά χωρικά ύδατα. Η ελληνική πλευρά επιθυμεί, όμως, να αποφύγει την εμπλοκή σε μια συζήτηση η οποία θα επιστρέψει στις πάγιες τουρκικές διεκδικήσεις και στο Αιγαίο, δηλαδή μια συζήτηση για «γκρίζες ζώνες» και casus belli.
Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, ο κ. Γεραπετρίτης ενημέρωσε τον ομόλογό του για την ελληνική πρόταση της συνάντησης των πέντε παράκτιων κρατών, τονίζοντας ότι «η εγκαθίδρυση ενός τέτοιου σχήματος συνεργασίας καθίσταται χρήσιμη λόγω των μεγάλων γεωπολιτικών ανακατατάξεων παγκοσμίως».
Η ελληνική απάντηση για τα χωρικά ύδατα – Συνάντηση Γεραπετρίτη με Φιντάν με αντικείμενο και την ελληνική πρόταση για το φόρουμ της Ανατολικής Μεσογείου.
Επιπλέον, ο κ. Γεραπετρίτης εμφανίζεται να μίλησε θετικά για την ανάδειξη του Τουφάν Ερχιουρμάν ως νέου ηγέτη των Τουρκοκυπρίων, καθώς, σύμφωνα με τις ίδιες πηγές, σημείωσε ότι «ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο ελπίδας και προσδοκίας για την επανένωση του νησιού στη βάση των ψηφισμάτων του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ». Η άτυπη πενταμερής για το Κυπριακό που αναμένεται να επαναληφθεί στο τέλος του χρόνου θα δείξει αν η αισιοδοξία για κάποιο παράθυρο ευκαιρίας είναι αιτιολογημένη ή αν τελικά και ο κ. Ερχιουρμάν, μέχρι πρότινος υποστηρικτής της ομοσπονδιακής λύσης, υποκύψει στη γραμμή του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν για επιμονή σε ένα μοντέλο δύο κρατών.
Ο κ. Γεραπετρίτης μένει πλέον να ενημερώσει για την ελληνική πρωτοβουλία του φόρουμ της Ανατολικής Μεσογείου (Ελλάδα, Τουρκία, Λιβύη, Αίγυπτος και Κυπριακή Δημοκρατία) και τους υπόλοιπους ομολόγους του, οι οποίοι, βεβαίως, αναμένουν να μάθουν τις σχετικές λεπτομέρειες.
Το γεγονός ότι η πρωτοβουλία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη ανακοινώθηκε μόλις λίγες ημέρες μετά τη σύνοδο ειρήνης στο Σαρμ ελ Σέιχ αντικατοπτρίζει τη διάθεση της ελληνικής πλευράς να εμφανιστεί ως επισπεύδουσα εξελίξεις, προκειμένου να μην καταληφθεί εξαπίνης από κάποια αμερικανική πρωτοβουλία, η οποία ενδεχομένως να αντικατοπτρίζει αμιγώς τις εντελώς διαφορετικές προτεραιότητες του Λευκού Οίκου στην Ανατολική Μεσόγειο, κυρίως αυτές που αφορούν το ενεργειακό παιχνίδι.
Ρητορική στροφή από την Αγκυρα
Του Μανώλη Κωστίδη
Κωνσταντινούπολη – Ανταπόκριση. Σημαντικό επαναπροσδιορισμό της τουρκικής πολιτικής στο ζήτημα της αιγιαλίτιδας ζώνης στο Αιγαίο έκανε ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Χακάν Φιντάν και μίλησε για δυνατότητα διαπραγμάτευσης, δίχως να αποκλείει οποιαδήποτε ελληνική επέκταση των χωρικών υδάτων (κατόπιν διαβούλευσης με την Τουρκία) και αποφεύγοντας να χρησιμοποιήσει οποιαδήποτε ρητορική απειλής, όπως το casus belli.
Στο τραπέζι για τις θαλάσσιες ζώνες – Η πρόσκληση της Αθήνας και ο ρόλος των ΗΠΑ
Ο κ. Φιντάν σε συνέντευξή του στο τηλεοπτικό δίκτυο Ulke TV αναφέρθηκε στο συγκεκριμένο ζήτημα: «Eγώ δεν αποδέχομαι τα 12 μίλια, εσύ δεν αποδέχεσαι τα έξι μίλια, αυτά μπορούμε να κάτσουμε (να τα συζητήσουμε). Σε ορισμένα σημεία… αυτά συζητήθηκαν με τις διερευνητικές επαφές, προχώρησαν σε κάποια σημεία. Το πρόβλημα στο Αιγαίο δεν είναι πρόβλημα το οποίο δεν μπορεί να επιλυθεί. Ολοι φοβούνται το εξής: Αν λύσω το τάδε πρόβλημα, θα έχει πολιτικό κόστος; Αυτό είναι το πρόβλημα στην Ελλάδα. Ελπίζουμε ότι όσο ο κ. Μητσοτάκης είναι στην εξουσία, θα έχουμε την ευκαιρία να το κάνουμε αυτό».
Πώς ερμηνεύεται η τοποθέτηση του Τούρκου υπουργού Εξωτερικών για συμφωνία στο ζήτημα των χωρικών υδάτων και η απουσία αναφοράς στο casus belli.
Η τοποθέτηση αυτή του κ. Φιντάν θεωρείται μήνυμα προς την Αθήνα για διαβούλευση, εντελώς διαφορετική σε σχέση με το παρελθόν, όπου Τούρκοι αξιωματούχοι δήλωναν ότι η Αγκυρα δεν θα αποδεχθεί καμία επέκταση των ελληνικών χωρικών υδάτων πέραν των έξι μιλίων. Αναλυτές εκτιμούν πως ενδεχομένως αυτή η δήλωση του Τούρκου υπουργού να είναι ο διπλωματικός ελιγμός, ένα «άνοιγμα» της γειτονικής χώρας στις αντιρρήσεις της Αθήνας, που έχει θέσει βέτο στην ένταξη της Τουρκίας στο πρόγραμμα SAFE λόγω του τουρκικού casus belli στο Αιγαίο.
Κύπρος – Κατεχόμενα: Διπλή ανάγνωση της κάλπης στην Αγκυρα
Πάντως, η ενόχληση της τουρκικής κυβέρνησης για την αρνητική στάση της Αθήνας στο συγκεκριμένο ζήτημα φάνηκε και στις δηλώσεις του υπουργού Εξωτερικών της γειτονικής χώρας, ο οποίος δήλωσε ότι «το γεγονός ότι ο πρωθυπουργός της Ελλάδας υπερηφανεύεται στο ελληνικό Κοινοβούλιο για το πώς δεν θα δεχθούν την Τουρκία στο πρόγραμμα SAFE για να υπερασπιστεί τον εαυτό του είναι ένα θέμα που πρέπει να διδάσκεται. Το σύστημα ασφαλείας της Ευρώπης έχει καταληφθεί από μία ή δύο χώρες, όπως η Ελλάδα. Αυτές οι χώρες δεν έχουν καμία σχέση με την ασφάλεια της Ευρώπης. Οπως γνωρίζετε, το 1974 η Ελλάδα αποχώρησε από το στρατιωτικό σύμφωνο του ΝΑΤΟ και το 1980 επέστρεψε. Τότε η Τουρκία το αποδέχθηκε. Θα μπορούσε να μην το είχε αποδεχθεί».
Ο κ. Φιντάν υποστήριξε ότι υπάρχουν κινήσεις της Αθήνας που η Αγκυρα τις παρακολουθεί στενά, αλλά τόνισε πως παρά τη στάση αυτή υπάρχει η ευκαιρία επίλυσης των ελληνοτουρκικών διαφορών, ενώ τόνισε ότι «ούτε οι πρωτοβουλίες κατά της Τουρκίας στην Ευρώπη ούτε οι προσπάθειες στην Ανατολική Μεσόγειο διαφεύγουν την προσοχή μας. Εχουμε απίστευτα καλές ευκαιρίες να το επιλύσουμε όλο αυτό ειρηνικά. Υπάρχει η βούληση. Εκεί είναι ο κ. Μητσοτάκης, εδώ είναι ο κ. Ερντογάν. Ας επιλύσουμε αυτά τα προβλήματα».
Πηγή: katnimerini.gr
