• Η «δημοκρατική» ήταν η μοναδική περιφερειακή εφημερίδα από την Ελλάδα που συμμετείχε στις εργασίες • Η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Περιφερειών και Πόλεων 2025 επιβεβαίωσε τον ρόλο της ως της σημαντικότερης θεσμικής διοργάνωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την τοπική διακυβέρνηση
Η Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Περιφερειών και Πόλεων πραγματοποιήθηκε φέτος στις Βρυξέλλες από τις 13 έως τις 15 Οκτωβρίου και επιβεβαίωσε τον ρόλο της ως της μεγαλύτερης ετήσιας θεσμικής διοργάνωσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την τοπική διακυβέρνηση. Από το 2003 φέρνει κοντά εκλεγμένους εκπροσώπους, στελέχη των θεσμών, ακαδημαϊκούς και δημοσιογράφους από όλα τα κράτη μέλη, για να συζητήσουν πολιτικές που καθορίζουν το μέλλον των περιφερειών και των πόλεων.
Φέτος συμμετείχαν περισσότεροι από 6.500 εκπρόσωποι σε περισσότερες από 200 συνεδρίες. Η θεματική «Shaping tomorrow, together» επικεντρώθηκε στην πολιτική συνοχής μετά το 2027, στη στεγαστική κρίση, στο δημογραφικό, στην ενεργειακή φτώχεια και στη μετάβαση προς πιο ανθεκτικές και πράσινες τοπικές οικονομίες.
Στην έναρξη απηύθυναν ομιλίες η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Roberta Metsola και ο αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Συνοχή και τις Μεταρρυθμίσεις Raffaele Fitto, ενώ μήνυμα απέστειλε η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen. Κατά τη διάρκεια των εργασιών παρουσιάστηκε η 6η Ετήσια Έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής των Περιφερειών για την Κατάσταση των Περιφερειών και των Πόλεων, η πιο ολοκληρωμένη ανάλυση για τις κοινωνικές και οικονομικές τάσεις στην Ευρώπη.
Η έκθεση καταγράφει με ακρίβεια την πίεση που ασκείται στη στέγαση, τη δημογραφική επιδείνωση σε πολλές περιφέρειες, την άνοδο της ενεργειακής φτώχειας και την ανάγκη για ενίσχυση της ανθεκτικότητας απέναντι σε φυσικές και οικονομικές κρίσεις.
Ανάμεσα στους διαπιστευμένους συμμετέχοντες, η «δημοκρατική» ήταν η μοναδική περιφερειακή εφημερίδα από την Ελλάδα που συμμετείχε στις εργασίες. Η παρουσία της είχε ουσιαστικό περιεχόμενο. Μετέφερε τη φωνή των νησιωτικών κοινωνιών στο κέντρο των ευρωπαϊκών αποφάσεων και κατέγραψε συζητήσεις που αφορούν άμεσα στη Ρόδο και στα Δωδεκάνησα, θέματα όπως η στεγαστική πίεση, η εποχικότητα στην εργασία, οι δημογραφικές ανισορροπίες και η ανάγκη για επενδύσεις σε υποδομές.
Η φετινή εβδομάδα συνέπεσε χρονικά με την προετοιμασία του νέου Πολυετούς Δημοσιονομικού Πλαισίου για την περίοδο 2028–2034, γεγονός που προσέδωσε ιδιαίτερη πολιτική βαρύτητα στις συζητήσεις. Στο επίκεντρο βρέθηκε το ζήτημα του ρόλου των περιφερειών στη διαχείριση των ευρωπαϊκών πόρων, καθώς η πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής προβλέπει μεγαλύτερη συγκέντρωση αποφάσεων σε εθνικό επίπεδο, κάτι που προκαλεί ανησυχία για τον περιορισμό της τοπικής συμμετοχής.
Η πρόεδρος της Επιτροπής των Περιφερειών Kata Tüttő τόνισε ότι η πολιτική συνοχής αποτελεί το πιο σταθερό και απτό εργαλείο της Ευρώπης και υπογράμμισε ότι η εθνικοποίηση των επενδύσεων θα αποδυναμώσει τη φωνή των περιφερειών, προειδοποιώντας πως κάτι τέτοιο θα τις οδηγήσει σε έναν ανταγωνισμό τύπου Hunger Games για τη διεκδίκηση πόρων.
Η πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου Roberta Metsola επεσήμανε την ανάγκη η Ευρώπη να διατηρήσει εγγύτητα με τους πολίτες της, ενώ ο Επίτροπος Περιφερειακής Πολιτικής της Ευρωπαϊκής Ένωσης Raffaele Fitto σημείωσε ότι συνοχή και ανταγωνιστικότητα δεν πρέπει να αντιμετωπίζονται ως αντίπαλοι αλλά ως συμπληρωματικοί στόχοι. Η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής Ursula von der Leyen υπενθύμισε ότι οι Περιφέρειες αποτελούν το πρόσωπο της Ευρώπης στην καθημερινότητα των πολιτών και ότι η ενδυνάμωσή τους καθιστά συνολικά ισχυρότερη την Ένωση.
Το πλαίσιο αυτό έχει άμεση σημασία για την Ελλάδα, όπου οι Περιφέρειες ζητούν να διατηρήσουν ενεργό ρόλο στη χάραξη και υλοποίηση πολιτικών, ειδικά σε τομείς που αγγίζουν την καθημερινότητα, όπως η στέγαση, η ενέργεια και οι μεταφορές. Η εβδομάδα των Βρυξελλών λειτούργησε έτσι ως πεδίο συντονισμού μεταξύ τοπικών φορέων και ευρωπαϊκών θεσμών.
Η στεγαστική κρίση κυριάρχησε στις συζητήσεις. Σύμφωνα με τα στοιχεία της έκθεσης, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ετήσιο έλλειμμα περίπου 2,3 εκατομμυρίων κατοικιών, ενώ το χρηματοδοτικό κενό για να καλυφθεί αυτή η ανάγκη αγγίζει τα 270 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο. Από το 2010 οι τιμές αγοράς κατοικίας έχουν αυξηθεί κατά 47% κατά μέσο όρο και σε πολλές χώρες τα ενοίκια απορροφούν πλέον πάνω από το 40% του διαθέσιμου εισοδήματος των νοικοκυριών.
Σύμφωνα με τα νεότερα στοιχεία που παρουσιάστηκαν στη φετινή Ευρωπαϊκή Εβδομάδα Περιφερειών και Πόλεων, στην Ευρωπαϊκή Ένωση καταγράφεται ετήσιο έλλειμμα περίπου ένα έως δύο εκατομμυρίων κατοικιών, γεγονός που έχει οδηγήσει σε πρωτοφανή στενότητα στην αγορά στέγης. Η δαπάνη για στέγαση έχει εξελιχθεί σε εφιάλτη για τα ευρωπαϊκά νοικοκυριά, καθώς σε πολλές χώρες απαιτείται από 40% έως και 110% του μηνιαίου μισθού για την κάλυψη ενοικίου ή δανειακής δόσης. Σε μεγάλες πόλεις όπως η Λισαβόνα, η Μαδρίτη ή το Δουβλίνο, η κατοικία για έναν μέσο εργαζόμενο θεωρείται πλέον οικονομικά απρόσιτη. Το φαινόμενο επεκτείνεται και σε τουριστικές περιφέρειες της Μεσογείου, όπου η εξάπλωση των βραχυχρόνιων μισθώσεων μειώνει περαιτέρω τη διαθεσιμότητα κατοικιών για μόνιμη χρήση.
Παράλληλα, 47 εκατομμύρια Ευρωπαίοι δηλώνουν ότι δεν μπορούν να θερμάνουν επαρκώς την κατοικία τους κατά τους χειμερινούς μήνες. Η κατάσταση είναι ιδιαίτερα έντονη στις τουριστικές και νησιωτικές περιοχές, όπου η εξάπλωση των βραχυχρόνιων μισθώσεων έχει περιορίσει τη διαθεσιμότητα κατοικιών για μόνιμη χρήση. Στην Ισπανία,
Στην Ισπανία, την Πορτογαλία, την Κροατία αλλά και στην Ελλάδα, η στεγαστική πίεση έχει λάβει διαστάσεις κοινωνικού ζητήματος.
Η Ursula von der Leyen δήλωσε ότι η στέγη δεν είναι προνόμιο αλλά δικαίωμα και προανήγγειλε Ευρωπαϊκό Σχέδιο Δράσης για την Κατοικία το 2026, το οποίο θα συνδυάζει επενδύσεις σε κοινωνική στέγαση, κίνητρα για ενεργειακή αναβάθμιση και ρύθμιση των βραχυχρόνιων μισθώσεων. Στο πλαίσιο αυτό η παρέμβαση της «δημοκρατικής» της Ρόδου ανέδειξε το πρόβλημα από τη σκοπιά των νησιωτικών κοινωνιών. Η εφημερίδα μετέφερε τη σημερινή εικόνα στα νησιά του Αιγαίου, όπου οι μισθώσεις τύπου Airbnb έχουν μειώσει δραστικά τις διαθέσιμες κατοικίες για εργαζόμενους, εκπαιδευτικούς και οικογένειες. Επιβεβαιώθηκε στη «δημοκρατική» από τους αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ότι οι πλατφόρμες βραχυχρόνιας μίσθωσης αποτελούν έναν από τους σημαντικότερους παράγοντες που επιδεινώνουν τη στεγαστική κρίση στις τουριστικές περιοχές. Η Επιτροπή προανήγγειλε ότι προχωρά στη διαμόρφωση ενιαίου ευρωπαϊκού κανονιστικού πλαισίου, ώστε οι τοπικές αρχές να μπορούν να επιβάλλουν όρια και ζώνες αποκλεισμού για τις βραχυχρόνιες μισθώσεις και να προστατεύουν τη μόνιμη κατοικία.
Η παρέμβαση αυτή έδωσε φωνή σε μια πραγματικότητα που αφορά άμεσα όχι μόνο τη Ρόδο αλλά και άλλες τουριστικές περιοχές της χώρας και ολόκληρης της Ευρώπης. Η «δημοκρατική» μετέφερε στοιχεία από την καθημερινή εμπειρία των νησιών, περιπτώσεις εργαζομένων που αναγκάζονται να αλλάζουν διαμονή κάθε λίγους μήνες και οικογενειών που δυσκολεύονται να παραμείνουν στον τόπο τους λόγω των υψηλών ενοικίων. Οι αναφορές αυτές αποτέλεσαν χαρακτηριστικό παράδειγμα για τη συζήτηση που διεξάγεται στην ΕΕ σχετικά με τις επιπτώσεις του τουριστικού μοντέλου και τη βιωσιμότητα των τοπικών κοινωνιών.
Ο περιφερειακός Τύπος σε τέτοια φόρα μεταφέρει τις τοπικές εμπειρίες στο ευρωπαϊκό επίπεδο και επιστρέφει στις τοπικές κοινωνίες πληροφορίες για πολιτικές που διαμορφώνουν την καθημερινότητά τους. Είναι η δημοσιογραφία που συνδέει το τοπικό με το ευρωπαϊκό και προσδίδει νόημα στη συζήτηση για τη συνοχή.
Τα κύρια θέματα της φετινής Ευρωπαϊκής Εβδομάδας Περιφερειών και Πόλεων
Η φετινή διοργάνωση κάλυψε ολόκληρο το φάσμα των θεμάτων που επηρεάζουν τις περιφέρειες και τις πόλεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η πολιτική συνοχής, η στέγαση, η ενεργειακή φτώχεια, η κλιματική ανθεκτικότητα, το δημογραφικό και η ισότητα αποτέλεσαν τους βασικούς άξονες των συζητήσεων.
Σύμφωνα με την Ετήσια Έκθεση της Επιτροπής των Περιφερειών, οι φυσικές καταστροφές του 2024 προκάλεσαν ζημιές ύψους 18 δισεκατομμυρίων ευρώ, ενώ το ένα πέμπτο των Ευρωπαίων ζει σε περιοχές που εκτίθενται σε περισσότερους από έναν φυσικούς κινδύνους. Η ανθεκτικότητα απέναντι στην κλιματική κρίση θεωρείται πλέον βασική προτεραιότητα. Οι περιφέρειες καλούνται να επενδύσουν σε έργα προστασίας, σε υποδομές ανθεκτικές στις ακραίες καιρικές συνθήκες και σε προγράμματα εκπαίδευσης για την πολιτική προστασία.
Παράλληλα, η ενεργειακή φτώχεια παραμένει έντονο φαινόμενο. Σχεδόν 47 εκατομμύρια Ευρωπαίοι δεν μπορούν να διατηρήσουν επαρκή θερμοκρασία στα σπίτια τους κατά τους χειμερινούς μήνες, γεγονός που επιβεβαιώνει την ανάγκη για επενδύσεις σε ανανεώσιμες πηγές ενέργειας και προγράμματα ενεργειακής απόδοσης με στήριξη των πιο ευάλωτων νοικοκυριών.
Η έκθεση εστιάζει επίσης στην κατάσταση των δημόσιων υπηρεσιών στις αγροτικές περιοχές. Το 36% των κατοίκων της υπαίθρου θεωρεί ότι η ποιότητα των υπηρεσιών υγείας, παιδείας και μεταφορών έχει επιδεινωθεί τα τελευταία χρόνια. Οι περικοπές δαπανών και η συγκέντρωση των υπηρεσιών στα μεγάλα αστικά κέντρα έχουν περιορίσει τις ευκαιρίες στις μικρότερες κοινότητες. Η ενίσχυση της τοπικής αυτοδιοίκησης και η χρηματοδότηση των βασικών υποδομών προβάλλουν ως αναγκαίες προϋποθέσεις για την κοινωνική συνοχή.
Η πρόεδρος της Επιτροπής των Περιφερειών υπογράμμισε ότι η ανθεκτικότητα δεν είναι αφηρημένος στόχος αλλά ζήτημα καθημερινής ασφάλειας. Οι Περιφέρειες, είπε, βρίσκονται στην πρώτη γραμμή της διαχείρισης κρίσεων, είτε πρόκειται για φυσικές καταστροφές είτε για ενεργειακές ελλείψεις, και χρειάζονται τη στήριξη της Ευρώπης για να συνεχίσουν να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των πολιτών τους. Η ίδια έκθεση επισημαίνει ότι η συγκέντρωση αποφάσεων σε εθνικά σχέδια ενέχει τον κίνδυνο να περιορίσει τη δυνατότητα των τοπικών φορέων να ανταποκρίνονται στις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε περιοχής.
Το δημογραφικό ως ευρωπαϊκή πρόκληση
Η δημογραφική μεταβολή που συντελείται στην Ευρώπη περιγράφηκε με ανησυχητικούς αριθμούς. Δύο στις τρεις ευρωπαϊκές περιφέρειες προβλέπεται να δουν μείωση πληθυσμού έως το 2050, ενώ σε πολλές αγροτικές και νησιωτικές περιοχές η πτώση μπορεί να φτάσει το 25%. Ο πληθυσμός της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να μειωθεί κατά 57 εκατομμύρια άτομα έως το τέλος του αιώνα, γεγονός που επηρεάζει άμεσα τις τοπικές οικονομίες και την κοινωνική συνοχή.
Η Επιτροπή των Περιφερειών παρουσίασε την πρόταση για ένα Δημογραφικό Σύμφωνο Ανθεκτικότητας, το οποίο θα ενσωματωθεί στην πολιτική συνοχής της επόμενης περιόδου. Το σχέδιο περιλαμβάνει φορολογικά και κοινωνικά κίνητρα για νέες οικογένειες, επενδύσεις σε υποδομές τηλεργασίας και ψηφιακή συνδεσιμότητα, αναβάθμιση των τοπικών υπηρεσιών και προγράμματα επανεγκατάστασης νέων επαγγελματιών σε μικρότερες πόλεις. Οι πολιτικές αυτές θεωρούνται κρίσιμες για τη διατήρηση του πληθυσμού στην περιφέρεια, ιδιαίτερα σε περιοχές που αντιμετωπίζουν συνδυασμένα προβλήματα στέγασης, ανεργίας και έλλειψης υπηρεσιών.
Η πρόεδρος Kata Tüttő ανέφερε ότι το δημογραφικό δεν είναι αριθμητικό πρόβλημα αλλά ζήτημα ποιότητας ζωής και κοινωνικής ισορροπίας. Αν οι άνθρωποι δεν έχουν λόγο να παραμείνουν στον τόπο τους, η ανάπτυξη δεν μπορεί να είναι βιώσιμη. Το συμπέρασμα που αναδείχθηκε είναι ότι η Ευρώπη χρειάζεται πολιτικές που ενισχύουν τη ζωή στις περιφέρειες και αποτρέπουν την εσωτερική μετανάστευση προς τις πρωτεύουσες.
Ισότητα και εκπροσώπηση
Η φετινή έκθεση έφερε στο φως και τις ανισότητες εκπροσώπησης. Από τα 286 περιφερειακά κοινοβούλια της ΕΕ, μόνο 26 έχουν πλειοψηφία γυναικών. Οι διαφορές στην απασχόληση και στις ευκαιρίες παραμένουν σημαντικές, ενώ οι γυναίκες εξακολουθούν να υποεκπροσωπούνται στους τομείς της τεχνολογίας και της ενέργειας.
Η ισότητα παρουσιάστηκε όχι μόνο ως κοινωνική αξία αλλά και ως δείκτης δημοκρατικής υγείας, με την τοπική αυτοδιοίκηση να καλείται να εφαρμόσει πρακτικές πολιτικές ίσων ευκαιριών.
Ο ρόλος του περιφερειακού Τύπου
Η παρουσία της «δημοκρατικής» στη φετινή διοργάνωση ανέδειξε τη σημασία των περιφερειακών μέσων ενημέρωσης στην ευρωπαϊκή δημόσια σφαίρα. Ο περιφερειακός Τύπος γνωρίζει σε βάθος τις τοπικές κοινωνίες και παρακολουθεί συστηματικά τα ζητήματα που καθορίζουν την καθημερινότητά τους. Καταγράφει και αναδεικνύει την οπτική των πολιτών που ζουν και εργάζονται στις περιφέρειες, αναδεικνύοντας όσα συχνά δεν περιλαμβάνονται στον εθνικό ή ευρωπαϊκό διάλογο.
Τα περιφερειακά μέσα ενημέρωσης αποτελούν κρίσιμο τμήμα της δημοκρατικής λειτουργίας, γιατί δίνουν συνέχεια στη δημόσια συζήτηση για τα κοινά και στηρίζουν τη διαφάνεια στην τοπική διοίκηση.
Στην Ευρώπη, λειτουργούν ως γέφυρα ανάμεσα στις πολιτικές των θεσμών και στις ανάγκες των κοινωνιών που τις υλοποιούν. Ο περιφερειακός τύπος είναι εκείνος που θα φωτίσει την πραγματική επίδραση των ευρωπαϊκών πολιτικών στην οικονομία, στις υποδομές και στην κοινωνική ζωή των πολιτών.
Η αποστολή της «δημοκρατικής» στις Βρυξέλλες επιβεβαίωσε αυτήν τη διάσταση. Η εφημερίδα συμμετείχε στις συζητήσεις με τεκμηριωμένα στοιχεία από τα νησιά του Αιγαίου αποδεικνύοντας ότι τα περιφερειακά μέσα μπορούν να έχουν ουσιαστικό ρόλο στην ευρωπαϊκή διαδικασία, εκπροσωπώντας κοινωνίες που χρειάζονται μεγαλύτερη προβολή και συμμετοχή.
