• Αιφνιδιαστική αποστολή βεβαιώσεων ληξιπρόθεσμων οφειλών εντός εορτών προκαλεί αναστάτωση και θέτει στο προσκήνιο την παραγραφή απαιτήσεων πριν το 2020 με εύλογα ερωτήματα για την έγκαιρη διαγραφή και τη θεσμική θωράκιση των υπηρεσιών
27.000 δημότες έλαβαν ή θα λάβουν προσεχώς ατομικά ειδοποιητήρια για παλαιές οφειλές που ο Δήμος σπεύδει να κλείσει πριν από την αλλαγή του έτους. Η έκταση του μέτρου εντυπωσιάζει και σοκάρει μαζί.
Αποτυπώνεται συστηματική αποστολή ειδοποιήσεων προς τους οφειλέτες, στο φόντο μιας πολυετή εκκρεμότητα ανείσπρακτων και ληξιπρόθεσμων οφειλών άνω των 69 εκατ. ευρώ που ο Δήμος κουβαλά στα βιβλία του.
Το γεγονός ότι η διαδικασία κορυφώθηκε μέσα στις γιορτές εντείνει την κοινωνική ένταση και ανοίγει ένα μεγάλο κεφάλαιο για την παραγραφή και την ορθή διοικητική πρακτική.
Τι συνέβη και γιατί τώρα
Η οικονομική υπηρεσία έστειλε μαζικά ειδοποιήσεις για βεβαιωμένες οφειλές, ενεργοποιώντας τους μηχανισμούς είσπραξης κοντά στη λήξη του οικονομικού έτους. Η κίνηση δεν είναι μεμονωμένη. Στην επίσημη ψηφιακή πύλη του Δήμου περιγράφονται οι ηλεκτρονικές οδοί ενημέρωσης και πληρωμής, που διευκολύνουν την είσπραξη.
Όμως άλλο η διευκόλυνση και άλλο η αιφνίδια χιονοστιβάδα πράξεων που φτάνουν στους πολίτες χωρίς προηγούμενη εκκαθάριση των προφανώς παραγεγραμμένων απαιτήσεων.
Το κλειδί είναι η παραγραφή και η διακοπή της
Στην καρδιά της υπόθεσης βρίσκεται η παραγραφή των δημοτικών αξιώσεων. Η διοίκηση οφείλει να ξεχωρίζει δύο κρίσιμες φάσεις.
Πρώτον την αποσβεστική προθεσμία βεβαίωσης, μέσα στην οποία ο Δήμος πρέπει να διαπιστώσει και να βεβαιώσει τη γέννηση του εσόδου. Δεύτερον την παραγραφή της είσπραξης μετά τη στενή ταμειακή βεβαίωση.
Η διαδικασία για τους ΟΤΑ είναι σαφής
Η βεβαίωση φόρων τελών δικαιωμάτων και εισφορών πρέπει να λάβει χώρα μέσα σε 5 έτη από τη λήξη του οικονομικού έτους στο οποίο ανάγονται. Αν παρέλθει αυτή η προθεσμία η διοίκηση δεν έχει πλέον δικαίωμα βεβαίωσης. Και για τις ήδη ταμειακά βεβαιωμένες απαιτήσεις η παραγραφή της είσπραξης ακολουθεί τις γενικές ρυθμίσεις δημοσίων εσόδων με συγκεκριμένους τρόπους διακοπής που πρέπει να αποδεικνύονται με έγκυρες πράξεις κοινοποιημένες στον οφειλέτη.
Το ζήτημα των διακοπών της παραγραφής είναι κρίσιμο. Η νομοθεσία για τις χρηματικές απαιτήσεις του Δημοσίου προβλέπει περιορισμένες περιπτώσεις που διακόπτουν την παραγραφή και αυτές συνδέονται με ρητές πράξεις όπως νόμιμη κοινοποίηση πράξης βεβαίωσης ή ταμειακής όχλησης. Αν τέτοια διακοπή δεν τεκμηριώνεται ο χρόνος τρέχει.
Γιατί η περίοδος πριν το 2020 είναι κόκκινη ζώνη
Με δεδομένες τις πενταετείς αποσβεστικές προθεσμίες βεβαίωσης και τις ειδικές ρυθμίσεις του συστήματος είσπραξης δημοσίων εσόδων, μεγάλο μέρος απαιτήσεων που ανάγονται σε έτη πριν το 2020 βρίσκεται σήμερα σε προφανή ζώνη παραγραφής είτε ως προς τη δυνατότητα πρωτογενούς βεβαίωσης είτε ως προς την ταμειακή είσπραξη αν δεν υπάρχουν έγκυρες και αποδεδειγμένες πράξεις διακοπής.
Το Υπουργείο Εσωτερικών έχει κινηθεί τα τελευταία χρόνια προς περιορισμό της πολυετούς ομηρίας των πολιτών με κατεύθυνση την πενταετή παραγραφή των οφειλών προς τους Δήμους με μεταβατικές ρυθμίσεις.
Όταν η βεβαίωση γίνεται πριν τον καθαρισμό των λογαριασμών
Η αποστολή ειδοποιητηρίων χωρίς προγενέστερη διαδικασία μαζικής διαγραφής παραγεγραμμένων απαιτήσεων φορτώνει τον πολίτη με βάρος αντίστροφης απόδειξης.
Ο δημότης καλείται να αποδείξει ότι δεν χρωστά επειδή έχει επέλθει παραγραφή, ενώ η διοίκηση όφειλε να έχει προηγηθεί με εκκαθάριση μη εισπράξιμων αξιώσεων και εισαγωγή του θέματος στα αρμόδια όργανα για απόφαση διαγραφής. Η πρακτική αυτή δεν είναι τυπικό ζήτημα.
Ο φόβος ποινικών ερευνών δεν είναι διοικητική πολιτική
Στο παρασκήνιο πλανάται ο φόβος ότι αν η οικονομική υπηρεσία αφήσει ανενεργά παλαιά χρέη μπορεί να κατηγορηθεί για απιστία. Η ανησυχία είναι θεμιτή αλλά δεν πρέπει να οδηγεί σε συλλήβδην εκδόσεις όχλησης για ποσά που η ίδια η έννομη τάξη θεωρεί πλέον ανενεργά. Η ορθή απάντηση στην ευθύνη είναι η πλήρης τεκμηρίωση των διαγραφών με νομικό έλεγχο παραγραφής, με αποφάσεις οργάνων που ερείδονται σε ακριβές χρονολόγιο βεβαίωσης και στις πράξεις διακοπής όπου υπάρχουν. Η διοίκηση κρίνεται για τη νομιμότητα της διαδικασίας όχι για τον αριθμό των φακέλων που αποστέλλει σε περίοδο εορτών.
Τι οφείλουν να κάνουν οι πολίτες τώρα
Η πρώτη ενέργεια είναι ο έγγραφος έλεγχος του ιστορικού κάθε οφειλής και η κατάθεση αίτησης διαγραφής για τα παραγεγραμμένα ποσά.
Η επίκληση νομολογίας και διδασκαλίας γύρω από τις παραγραφές των δημοσίων εσόδων θυμίζει ότι η παραγραφή δεν είναι χάρη αλλά θεσμική εγγύηση ασφάλειας δικαίου. Όπου δεν υπάρχει εγκύρως κοινοποιημένη πράξη μέσα στις νόμιμες προθεσμίες η αξίωση αποδυναμώνεται και η διοίκηση οφείλει να την αποσύρει.
Το πολιτικό διακύβευμα και η ανάγκη θεσμικού αυτοελέγχου
Η μαζική αποστολή ειδοποιητηρίων μέσα στις γιορτές παράγει εισπρακτικό αποτέλεσμα βραχυπρόθεσμα αλλά διακινδυνεύει κρίσιμη θεσμική ζημία. Όταν αναδεικνύεται ότι σημαντικό τμήμα των απαιτήσεων είναι παραγεγραμμένο η αξιοπιστία της διοίκησης πληγώνεται και ο δημότης αισθάνεται ότι καλείται να πληρώσει ποσά που δεν ισχύουν πλέον.
Η εικόνα αυτή δεν θεραπεύεται με διευκολύνσεις πληρωμής αλλά με διαφάνεια και καθαρή προτεραιοποίηση. Πρώτα εκκαθάριση παραγραφών και αποφάσεις διαγραφής με πλήρες νομικό σκεπτικό. Έπειτα στοχευμένες όχλησεις για τις ενεργές οφειλές με αναλυτικό ιστορικό πράξεων διακοπής.
