• Το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο απέρριψε τις αιτήσεις ακύρωσης των κ.κ. Μιχαήλ Χαρίλαου και Μιχαήλ Σταματιάδη για την ορκωμοσία της 27ης Δεκεμβρίου 2023 και τις πράξεις που ακολούθησαν, επιβεβαιώνοντας τις πράξεις της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου και τη σύνθεση του δημοτικού συμβουλίου Χάλκης
Η απόφαση του Γ’ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας να απορρίψει με δύο χωριστές κρίσεις τις προσφυγές που είχαν ασκήσει οι κ.κ. Μιχαήλ Χαρίλαος του Ανδρέα και Μιχαήλ Σταματιάδης του Ανάργυρου κλείνει ένα κεφάλαιο που απασχόλησε έντονα τη μικρή νησιωτική αυτοδιοίκηση.
Οι δύο αιτήσεις ακύρωσης στρέφονταν κατά του πρακτικού ορκωμοσίας της 27ης Δεκεμβρίου 2023 και κάθε συναφούς διοικητικής ενέργειας που ακολούθησε, μετά την αυτοδίκαιη έκπτωση λόγω μη παρουσίας στην ορκωμοσία.
Το ανώτατο δικαστήριο, αξιολογώντας το νομικό και πραγματικό πλαίσιο, δεν υιοθέτησε τους ισχυρισμούς περί αντικειμενικής αδυναμίας και επιβεβαίωσε την ισχύ των πράξεων που διαμόρφωσαν τη νέα σύνθεση του δημοτικού συμβουλίου Χάλκης.
Οι αποφάσεις με εισηγητή τον πάρεδρο Ελευθέριο Μελισσαρίδη, βρίσκονται στο στάδιο της καθαρογραφής.
Το χρονικό που οδήγησε στο ανώτατο δικαστήριο
Το θέμα ξεκίνησε όταν οι δύο εκλεγμένοι με τον συνδυασμό «ΟΛΟΙ ΜΑΖΙ για τη ΧΑΛΚΗ», κ.κ. Μιχαήλ Χαρίλαος και Μιχαήλ Σταματιάδης, δεν παρέστησαν στην ορκωμοσία της 27ης Δεκεμβρίου 2023.
Με έγγραφό τους, αριθμός πρωτοκόλλου 3838 και ημερομηνία 22 Δεκεμβρίου 2023, γνωστοποίησαν στον νεοεκλεγέντα δήμαρχο Ευάγγελο Φραγκάκη αντικειμενική αδυναμία παρουσίας, επικαλούμενοι τις εορταστικές μεταβολές στα δρομολόγια και το γεγονός ότι την ίδια ημέρα υπήρχε μόνο ένα ακτοπλοϊκό από τη Ρόδο προς τη Χάλκη στις 11:30 με το πλοίο «Σταύρος».
Ο κ. Μιχαήλ Σταματιάδης επικαλέστηκε παράλληλα νόσηση με Covid-19 με έναρξη συμπτωμάτων στις 24 Δεκεμβρίου 2023. Στην ορκωμοσία παρέστη και ορκίστηκε ο κ. Χρυσοβαλάντης Επαμεινώνδας Αντωνάτος του Αναστασίου που βρισκόταν ήδη στο νησί, ενώ στις 4 Ιανουαρίου 2024 οι απόντες γνωστοποίησαν την άρση των κωλυμάτων τους και ζήτησαν εκ νέου κλήση εντός 5 ημερών, όπως προβλέπει το άρθρο 37 παρ. 2 του Ν. 4804/2021.
Η πρώτη διοικητική κρίση και η συνέχειά της
Πριν φτάσει η υπόθεση στο Συμβούλιο της Επικρατείας, η γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου είχε απορρίψει στις 24 Φεβρουαρίου 2024 ως απαράδεκτη την προσφυγή που ζητούσε την ακύρωση του πρακτικού ορκωμοσίας και των επακόλουθων πράξεων, με βασική αιτιολογία τη μη εκτελεστότητα της προσβαλλόμενης πράξης ορκωμοσίας και την αδυναμία θεμελίωσης αντικειμενικής αδυναμίας των εκλεγμένων. Εκεί καταγράφηκαν αναλυτικά και οι θέσεις του δήμου, ότι οι τρεις εκλεγμένοι της μειοψηφίας είχαν προγραμματίσει απουσία εντός του κρίσιμου εικοσαημέρου πριν την εγκατάσταση των νέων αρχών ως την 31 Δεκεμβρίου 2023.
Τι έκρινε το Γ’ Τμήμα του ΣτΕ
Οι δύο αποφάσεις του Γ’ Τμήματος έλυσαν οριστικά το επίδικο ως προς την ισχύ της ορκωμοσίας της 27ης Δεκεμβρίου 2023 και των πράξεων που εκδόθηκαν σε συνέχεια αυτής, περιλαμβανομένων της ορκωμοσίας των αναπληρωματικών κ.κ. Γιάννη Συντυχάκη, Στάθη Καλούδη και Μεταξά Περάκη και των μεταγενέστερων οργανωτικών ενεργειών του δήμου.
Το δικαστήριο, ερμηνεύοντας το άρθρο 37 παρ. 2 του Ν. 4804/2021 σε συνδυασμό με τις διατάξεις για την εγκατάσταση των νέων δημοτικών αρχών, δέχθηκε ότι η μη παρουσία στην ορκωμοσία, όταν δεν αποδεικνύεται με τρόπο αντικειμενικό και ανεπίδεκτο ελέγχου ανώτερη βία ή πραγματικό κώλυμα που δεν μπορούσε να ξεπεραστεί με εύλογη επιμέλεια, ενεργοποιεί την αυτοδίκαιη έκπτωση.
Η επίκληση εορταστικών μεταβολών στα μέσα μεταφοράς και η μεταγενέστερη επίκληση ασθένειας από τον έναν εκ των δύο εκλεγμένων δεν κρίθηκαν επαρκείς, ούτε ανέτρεψαν το τεκμήριο ότι οι εκλεγμένοι όφειλαν να μεριμνήσουν εγκαίρως για την παρουσία τους στην προβλεπόμενη τελετή, ιδίως ενόψει της απολύτως ορισμένης καταληκτικής ημερομηνίας ανάληψης καθηκόντων.
Η κρίση αυτή συντάσσεται με την προηγούμενη διοικητική αποτίμηση της Αποκεντρωμένης Διοίκησης Αιγαίου και εναρμονίζει τη νομολογία γύρω από τη νομική φύση του πρακτικού ορκωμοσίας και τις συνέπειες της μη προσέλευσης. Για το ιστορικό της προσδιορισμένης συζήτησης και των αιτημάτων ακύρωσης είχε προηγηθεί το ρεπορτάζ που αποκάλυπτε την ημερομηνία και το αντικείμενο της δίκης.
Οι νομικές παράμετροι που βάρυναν
Κεντρικό ρόλο στο σκεπτικό βάρυνε η γραμματική και τελολογική ερμηνεία της ρύθμισης για την ορκωμοσία, που καθιστά την ημέρα εγκατάστασης ορόσημο για τη νομιμότητα της σύνθεσης του οργάνου.
Η επίκληση αντικειμενικής αδυναμίας αξιολογείται αυστηρά, με τεκμηρίωση που να μην αφήνει αμφιβολία για το ότι ο αιρετός δεν μπορούσε με κανένα πρόσφορο μέσο να παραστεί. Τα ζητήματα προσβασιμότητας και οι συνηθισμένες εορταστικές ανατροπές στα δρομολόγια δεν ανάγονται αυτομάτως σε ανωτέρα βία.
Αντίστοιχα, η μεταγενέστερη ιατρική γνωμάτευση από ιδιώτη χωρίς βεβαία χρονολογία δεν αρκεί να θεμελιώσει λόγο που να επιβάλλει νέα κλήση σε ορκωμοσία, όταν εν τω μεταξύ έχει ολοκληρωθεί έγκυρα η διαδικασία εγκατάστασης και έχει διαμορφωθεί νέα σύνθεση με την ορκωμοσία αναπληρωματικών. Η διοικητική πράξη ορκωμοσίας των αναπληρωματικών έτυχε της δικαστικής κάλυψης ως συνέπεια της αρχικής παράλειψης ορκωμοσίας από τους τακτικούς.
Ποιοι συμμετείχαν και πώς επηρεάστηκε η σύνθεση
Μετά την αποχή από την ορκωμοσία των κ.κ. Μιχαήλ Χαρίλαου και Μιχαήλ Σταματιάδη και την αυτοδίκαιη έκπτωση, ορκίστηκαν οι αναπληρωματικοί κ.κ. Γιάννης Συντυχάκης, Στάθης Καλούδης και Μεταξάς Περάκης, οι οποίοι είχαν κληθεί με βάση τη σειρά εκλογής του συνδυασμού. Την ίδια ημέρα ορκίστηκε και ο Χρυσοβαλάντης Επαμεινώνδας Αντωνάτος του Αναστασίου.
Η δημοτική αρχή υπό τον κ. Ευάγγελο Φραγκάκη συνέχισε με τη νέα σύνθεση τις προβλεπόμενες οργανωτικές πράξεις, που αποτέλεσαν επίσης αντικείμενο των αιτήσεων ακύρωσης.
Με τις απορριπτικές αποφάσεις του Γ’ Τμήματος του ΣτΕ, η έννομη κατάσταση στο δημοτικό συμβούλιο Χάλκης σταθεροποιείται.
Η δημοτική αρχή διατηρεί τη σύνθεση που διαμορφώθηκε μετά την ορκωμοσία της 27ης Δεκεμβρίου 2023 και οι αναπληρωματικοί που κλήθηκαν παραμένουν στη θέση τους.
Η δικαστική ετυμηγορία εκλαμβάνεται ως σαφές σήμα για την αυστηρή εφαρμογή του πλαισίου εγκατάστασης των νέων δημοτικών αρχών και την ανάγκη οι εκλεγμένοι να οργανώνουν εγκαίρως την παρουσία τους στην ορκωμοσία, ιδιαίτερα όταν υπάρχουν γνωστές δυσκολίες μετακίνησης σε νησιωτικές περιοχές την περίοδο των εορτών. Παράλληλα, λειτουργεί ως οδηγός για αντίστοιχες υποθέσεις σε άλλους δήμους της χώρας, όπου τέθηκαν ζητήματα μη προσέλευσης και αντικειμενικών κωλυμάτων την κρίσιμη περίοδο του τέλους του έτους.
