Επιβράδυνση στις ροές της εισερχόμενης ταξιδιωτικής κίνησης διαπιστώνει ο πρόεδρος της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Ξενοδόχων, Γιάννης Χατζής, που επισημαίνει παράλληλα τη διαφοροποίηση που υπάρχει μεταξύ προορισμών. Ενώ δηλαδή σε Αθήνα και Θεσσαλονίκη η ταξιδιωτική κίνηση συνεχίζει να αυξάνεται με ρυθμούς υψηλότερους του εθνικού μέσου όρου, άλλες ώριμες τουριστικά περιοχές, όπως η Σαντορίνη, βιώνουν πίεση. Αποδίδει δε την εξέλιξη αυτή, μεταξύ άλλων, και στη σχέση μεταξύ του κόστους για τον επισκέπτη και των παρεχόμενων υπηρεσιών, αλλά και δημοσίων υποδομών. Προειδοποιεί για την ανεξέλεγκτη, όπως τη χαρακτηρίζει, ανάπτυξη της αγοράς βραχυχρόνιων μισθώσεων και παραπέμπει στο παράδειγμα της Ισπανίας, όπου η συγκεκριμένη δραστηριότητα έχει υποβαθμίσει το τουριστικό μοντέλο και τροφοδοτήσει φαινόμενα τουριστοφοβίας. Παράλληλα επισημαίνει τη σημασία των μεσαίων και μικρότερων ξενοδοχειακών επιχειρήσεων για τις τοπικές κοινωνίες, αλλά και για το συνολικό προϊόν της χώρας, ενώ υπογραμμίζει την ανάγκη βελτίωσης της ανταγωνιστικότητας και του θεσμικού πλαισίου εν γένει. Χαρακτηρίζει δε ως εμπόδιο για τη βιώσιμη ανάπτυξη του κλάδου την απουσία ειδικού χωροταξικού πλαισίου για τον τουρισμό, ενώ εξηγεί τη σημασία που έχουν οι πιο μακρινές αγορές, όπως οι Ηνωμένες Πολιτείες και οι προοπτικές νέων αγορών, όπως της Ινδίας.
– Με τα μέχρι στιγμής δεδομένα, πώς πιστεύετε ότι θα εξελιχθεί η χρονιά σε αφίξεις, έσοδα και πληρότητες;
– Η φετινή τουριστική περίοδος, έπειτα από ένα ιδιαίτερα ενθαρρυντικό ξεκίνημα, φαίνεται πλέον να εισέρχεται σε φάση σχετικής επιβράδυνσης. Τα πιο πρόσφατα στοιχεία από τα ελληνικά αεροδρόμια καταδεικνύουν ότι ο ρυθμός αύξησης των διεθνών αφίξεων έχει μειωθεί αισθητά τις τελευταίες τέσσερις εβδομάδες. Παρά τη διατήρηση θετικού προσήμου σε ετήσια βάση, η ένταση της ζήτησης φαίνεται να υποχωρεί σε ορισμένες περιοχές, ιδίως σε νησιωτικούς προορισμούς με ιστορικά υψηλή τουριστική πίεση. Η εικόνα αυτή δεν αποτυπώνεται μόνο στους αριθμούς, αλλά είναι και άμεσα αντιληπτή σε εμάς που ζούμε στα νησιά, τόσο στην καθημερινότητα των επιχειρήσεων όσο και στον γενικότερο παλμό της τοπικής δραστηριότητας. Σε επίπεδο εξαμήνου η επιβατική κίνηση εμφανίζεται αυξημένη κατά περίπου 5% σε σχέση με την αντίστοιχη περίοδο του 2024. Αν και πρόκειται για θετική ένδειξη, ο ρυθμός αυτός υπολείπεται σημαντικά των αρχικών εκτιμήσεων και των αισιόδοξων προσδοκιών της αγοράς.
– Παρατηρείται μια κάμψη σε νησιά του Αιγαίου όπως η Σαντορίνη –και όχι μόνον– ενώ άλλες περιοχές πηγαίνουν καλύτερα. Πού το αποδίδετε;
– Πράγματι, η εικόνα παρουσιάζει ισχυρές ενδοπεριφερειακές διαφοροποιήσεις. Αστικοί προορισμοί όπως η Αθήνα και η Θεσσαλονίκη καταγράφουν ενισχυμένες επιδόσεις, με σχεδόν διπλάσιους ρυθμούς ανάπτυξης σε σχέση με τον εθνικό μέσο όρο. Το Ηράκλειο διατηρεί τη θετική του τροχιά με αύξηση περίπου 5%, ενώ νησιά του Ιονίου όπως η Κέρκυρα και η Ζάκυνθος εμφανίζουν πιο ήπια, αλλά σταθερή ενίσχυση. Αντιθέτως, παραδοσιακά εδραιωμένοι προορισμοί του Αιγαίου, όπως η Σαντορίνη, παρουσιάζουν έντονα πτωτικές τάσεις, με μείωση της τάξης του 21%, ενώ σημαντικές απώλειες καταγράφονται και σε Μύκονο, Ρόδο και Λέσβο. Η σχετική επιβράδυνση που παρατηρείται σε επιμέρους περιοχές, την ώρα που άλλες ευρωπαϊκές αγορές εμφανίζουν αυξητικές τάσεις, υπογραμμίζει την ανάγκη διαρκούς παρακολούθησης της ανταγωνιστικότητας της χώρας. Η διατήρηση της αξίας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος, όχι μόνον ως προς την εμπειρία αλλά και ως προς την αντίληψη του κόστους, συνδέεται άρρηκτα και με την ποιότητα των υποδομών και των παρεχομένων υπηρεσιών.
Η Ελλάδα στο τοπ 3 Ευρωπαίων ταξιδιωτών από 5 μεγάλες αγορές
– Κοιτώντας μπροστά, ποια είναι τα μεγαλύτερα ρίσκα για τις ελληνικές ξενοδοχειακές επιχειρήσεις και τον τουρισμό εν γένει;
– Το πλέον κρίσιμο διαρθρωτικό ζήτημα είναι η διατήρηση της ανταγωνιστικότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος υπό καθεστώς αυξημένων φορολογικών και λοιπών επιβαρύνσεων. Η Ελλάδα καταγράφει σήμερα το υψηλότερο επίπεδο φορολογικής επιβάρυνσης στη διαμονή μεταξύ των χωρών της Μεσογείου και ένα από τα υψηλότερα στην Ευρώπη. Παρατηρείται ότι τουριστικές επιχειρήσεις σε περιοχές που βρίσκονται ακόμη σε φάση ανάκαμψης, όπως η Μαγνησία, επιβαρύνονται φορολογικά σε επίπεδα που, κατά περιπτώσεις, υπερβαίνουν τις αντίστοιχες επιβαρύνσεις καταλυμάτων σε ώριμους και ανεπτυγμένους τουριστικά προορισμούς της Κεντρικής Ευρώπης, όπως το Παρίσι. Η παρούσα συγκυρία αναδεικνύει ορισμένες προκλήσεις που επηρεάζουν τόσο τη λειτουργική σταθερότητα των τουριστικών επιχειρήσεων όσο και την προσβασιμότητα των εσωτερικών προορισμών για τους Ελληνες πολίτες. Ως αποτέλεσμα, περιορίζονται οι δυνατότητες περαιτέρω ενίσχυσης της εγχώριας τουριστικής ζήτησης. Σε αυτό το πλαίσιο στην Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων υποστηρίζουμε μια πιο συνεκτική και μακροπρόθεσμη φορολογική πολιτική για τον τουρισμό, με γνώμονα τον στρατηγικό του ρόλο στην εθνική οικονομία. Παράλληλα, η αναλογικότητα και η λειτουργική ανταποδοτικότητα επιμέρους τελών είναι σημαντικοί παράγοντες για τη διαμόρφωση ενός βιώσιμου πλαισίου.
– Θεωρείτε ότι οι μακρινές αγορές, όπως είναι οι ΗΠΑ ή για παράδειγμα η Ινδία, θα μπορούσαν να έχουν μια γρήγορη εξέλιξη;
– Οι Ηνωμένες Πολιτείες αποτελούν ήδη μία ώριμη και εξαιρετικά υψηλής ποιότητας αγορά για τον ελληνικό τουρισμό. Οι κατά κεφαλήν δαπάνες των Αμερικανών επισκεπτών είναι οι υψηλότερες από κάθε ευρωπαϊκή αγορά, περίπου 1.000 ευρώ ανά ταξίδι, ενώ η αεροπορική διασύνδεση Ελλάδας – ΗΠΑ παρουσιάζει σταθερή βελτίωση, με αύξηση των απευθείας πτήσεων. Επιπλέον, η Ελλάδα βρίσκεται ψηλά στην προτίμηση των Αμερικανών ταξιδιωτών, ενισχύοντας περαιτέρω τη θέση της ως θελκτικός μεσογειακός προορισμός. Αντιθέτως, η ινδική αγορά βρίσκεται σε αρχικό στάδιο εξέλιξης, αν και παρουσιάζει δυναμική αύξηση αφίξεων. Η Ελλάδα κατατάσσεται χαμηλότερα στη θέση προτίμησης των Ινδών ταξιδιωτών, ενώ προϋποθέσεις περαιτέρω ανάπτυξης υπάρχουν μόνο εφόσον υιοθετηθεί ολοκληρωμένη στρατηγική. Η ενίσχυση της προβολής, η ανάπτυξη θεματικών τουριστικών προϊόντων και, κυρίως, η εγκαθίδρυση απευθείας αεροπορικής σύνδεσης, την οποία αναμένουμε τους ερχόμενους μήνες, αποτελούν απαραίτητες προϋποθέσεις για την αξιοποίηση της συγκεκριμένης αγοράς. Η διαφοροποίηση και η στοχευμένη προσέγγιση ανά αγορά είναι κρίσιμη για τη μακροχρόνια ανθεκτικότητα του ελληνικού τουρισμού. Ενώ οι ΗΠΑ ήδη προσφέρουν σημαντική συνεισφορά, η Ινδία μπορεί να εξελιχθεί ταχέως, υπό τον όρο συστηματικής και μακροπρόθεσμης επένδυσης.
– Βλέπουμε μια αύξηση πεντάστερων και τετράστερων μονάδων. Ωστόσο, οι χαμηλότερες κατηγορίες έχουν το μερίδιο που τους αναλογεί στον τουρισμό; Ποιοι προορισμοί στην Ελλάδα έχουν προοπτική ανάπτυξης;
– Η αναβάθμιση της ποιότητας του ελληνικού τουριστικού προϊόντος είναι αναγκαία, αλλά δεν πρέπει να ταυτίζεται αποκλειστικά με τις ανώτερες κατηγορίες κατάταξης. Η έννοια της ποιότητας διατρέχει οριζόντια όλες τις βαθμίδες διαμονής και σχετίζεται με την εμπειρία, την αυθεντικότητα, τη φιλοξενία και την αίσθηση φροντίδας που εισπράττει ο επισκέπτης. Το μεγαλύτερο αναπτυξιακό απόθεμα της χώρας βρίσκεται στο δίκτυο μικρών και πολύ μικρών οικογενειακών ξενοδοχειακών επιχειρήσεων. Πρόκειται για μονάδες που λειτουργούν συχνά σε περιοχές χωρίς μεγάλη τουριστική ανάπτυξη, προσφέροντας όμως ουσιαστική συμβολή στην απασχόληση, στην κοινωνική συνοχή και την οικονομική δραστηριότητα σε τοπικό επίπεδο. Ο εκσυγχρονισμός αυτών των επιχειρήσεων, σε συνδυασμό με την ενίσχυση της προβολής και της πρόσβασης σε κατάλληλα χρηματοδοτικά εργαλεία, αποτελεί ουσιώδη παράγοντα για τη βιώσιμη τουριστική ανάπτυξη των λιγότερο προβεβλημένων περιοχών. Στον βαθμό που η πολιτεία δεν παρέχει ένα δίκαιο ρυθμιστικό πλαίσιο, π.χ. ως προς τον αθέμιτο ανταγωνισμό της βραχυχρόνιας μίσθωσης, υπονομεύεται η λειτουργία αυτών των κρίσιμων μονάδων.
Η Ελλάδα καταγράφει σήμερα το υψηλότερο επίπεδο φορολογικής επιβάρυνσης στη διαμονή μεταξύ των χωρών της Μεσογείου και ένα από τα υψηλότερα στην Ευρώπη, σημειώνει ο κ. Χατζής.
– Πολλά ακούμε για τον ανταγωνισμό με τις βραχυχρόνιες μισθώσεις. Θα ήθελα το σχόλιό σας.
– Η διεύρυνση των βραχυχρόνιων μισθώσεων χωρίς θεσμικό έλεγχο και με ελλιπή ρύθμιση δημιουργεί πολλαπλές επιπτώσεις τόσο στην τουριστική αγορά όσο και στην κοινωνική συνοχή. Το νομοθετικό πλαίσιο που ψηφίστηκε πρόσφατα παρέμεινε σε επίπεδο προσχηματικών παρεμβάσεων, ασχολείται με λεπτομέρειες, ενώ επιτρέπει τη χρήση ακατάλληλων ή μη προβλεπόμενων χώρων για φιλοξενία επισκεπτών. Δεν πρέπει να παρασυρόμαστε από τα επιφανειακά πλεονεκτήματα που ενδέχεται να παρουσιάζουν οι ανεξέλεγκτες βραχυχρόνιες μισθώσεις για κάποιους. Η διεθνής εμπειρία, και ιδίως η περίπτωση της Ισπανίας, δείχνει ότι η υπέρμετρη εξάπλωση τέτοιων δραστηριοτήτων, χωρίς ουσιαστικό θεσμικό φρένο, οδηγεί σε εκτόξευση των τιμών κατοικίας, αλλοίωση της κοινωνικής δομής, τουριστοφοβία και υποβάθμιση του βιώσιμου τουριστικού μοντέλου. Ηδη βλέπουμε αντίστοιχες πιέσεις να διαμορφώνονται και στη χώρα μας, ιδιαίτερα σε δημοφιλείς νησιωτικούς και αστικούς προορισμούς και είναι κρίσιμο να ληφθούν εγκαίρως μέτρα, προτού η κατάσταση καταστεί μη αναστρέψιμη.
Η διεύρυνση των βραχυχρόνιων μισθώσεων χωρίς θεσμικό έλεγχο και με ελλιπή ρύθμιση δημιουργεί πολλαπλές επιπτώσεις τόσο στην τουριστική αγορά όσο και στην κοινωνική συνοχή… Η διεθνής εμπειρία, και ιδίως η περίπτωση της Ισπανίας, δείχνει ότι η υπέρμετρη εξάπλωση τέτοιων δραστηριοτήτων χωρίς ουσιαστικό θεσμικό φρένο οδηγεί σε εκτόξευση των τιμών κατοικίας, αλλοίωση της κοινωνικής δομής, τουριστοφοβία και υποβάθμιση του βιώσιμου τουριστικού μοντέλου.
– Πώς τοποθετείται η ΠΟΞ ως συνδικαλιστικός φορέας και μέλος του ΣΕΤΕ στα ζητήματα του χωροταξικού σχεδιασμού; Πιστεύετε ότι οι επενδύσεις μπορούν να συνεχιστούν με αυτούς τους ρυθμούς, χωρίς να εκπονηθούν τα τοπικά σχέδια και το χωροταξικό πλαίσιο για τον τουρισμό;
– Ο χωρικός σχεδιασμός και η ύπαρξη ενός σταθερού, προβλέψιμου και διαφανούς θεσμικού πλαισίου για την τουριστική γη αποτελεί προϋπόθεση για κάθε σοβαρή επένδυση. Σήμερα, μεγάλες τουριστικές επενδύσεις, με ισχυρό αναπτυξιακό αποτύπωμα, προσκρούουν σε ασαφείς διαδικασίες και αναποτελεσματικούς μηχανισμούς αδειοδότησης, την ώρα που μικρές ανεξέλεγκτες παρεμβάσεις συνεχίζουν να υλοποιούνται χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό. Η απουσία ειδικού χωροταξικού πλαισίου για τον τουρισμό στερεί από τη χώρα ένα βασικό εργαλείο αναπτυξιακού προγραμματισμού. Η τελευταία ουσιαστική προσπάθεια θεσμοθέτησής του έγινε το 2014 και ακυρώθηκε από το Συμβούλιο της Επικρατείας. Εκτοτε, παρότι πρόσφατα υπήρξε εκ νέου επεξεργασία και δημόσια διαβούλευση επί νέου σχεδίου, η διαδικασία παραμένει εκκρεμής σε θεσμικό επίπεδο, αφήνοντας ένα σημαντικό κενό στον μακροπρόθεσμο χωροταξικό προγραμματισμό του τουρισμού. Η έλλειψη σχεδιασμού ενισχύει την αποσπασματικότητα, δημιουργεί αβεβαιότητα στους επενδυτές και αποτρέπει την αναβάθμιση του τουριστικού προϊόντος με όρους βιωσιμότητας και ποιότητας.
Ο χωρικός σχεδιασμός και η ύπαρξη ενός σταθερού, προβλέψιμου και διαφανούς θεσμικού πλαισίου για την τουριστική γη αποτελούν προϋπόθεση για κάθε σοβαρή επένδυση. Σήμερα, μεγάλες τουριστικές επενδύσεις με ισχυρό αναπτυξιακό αποτύπωμα προσκρούουν σε ασαφείς διαδικασίες και αναποτελεσματικούς μηχανισμούς αδειοδότησης, την ώρα που μικρές ανεξέλεγκτες παρεμβάσεις συνεχίζουν να υλοποιούνται χωρίς στρατηγικό σχεδιασμό.
Πηγή: kathimerini.gr
