• Πότε δημιουργήθηκαν οι δομές για τους αστέγους και ποιους εξυπηρετούν • Πάνω από 70 περίπου άτομα καταγεγραμμένα είναι άστεγοι στη Ρόδο • Ποιους εξυπηρετούν και ποια κίνητρα δίδονται μέσω ειδικών προγραμμάτων • Ολοκληρωμένη πολιτική με εργαλεία για την αντιμετώπιση του κοινωνικού αυτού προβλήματος • Επεκτάθηκε το φαινόμενο στη Σύμη, στην Τήλο και στη Χάλκη
Το πρόσφατο περιστατικό με τον άστεγο συμπολίτη μας, στη Μεσαιωνική Πόλη της Ρόδου, που έκανε τον γύρο του διαδικτύου και προκάλεσε θύελλα αντιδράσεων και αλγεινών εντυπώσεων, επανέφερε το θέμα ενός σοβαρού κοινωνικού προβλήματος που αντιμετωπίζει και το νησί μας.
Η αστεγία, ήτοι η έλλειψη στέγης (ενός προσωπικού χώρου ή οικίας) έχει πλήξει και τη δική μας περιοχή. Τα στοιχεία του Δήμου Ρόδου, μαρτυρούν τη σκληρή πραγματικότητα. Αυτή τη στιγμή πάνω από 70 συμπολίτες μας χαρακτηρίζονται ως άστεγοι (σε όλο το νησί της Ρόδου). Πολλοί παραμένουν σε εξωτερικούς χώρους, ενώ άλλοι ακόμη κι αν αναζητούν μια στέγη, τις περισσότερες φορές επανέρχονται στην προηγούμενη κατάσταση.
Πότε παρουσιάστηκε η έξαρση του φαινομένου
Όπως είναι γνωστό, η Ρόδος στηρίζεται ως επί το πλείστον στη μονοκαλλιέργεια του τουρισμού. Αυτό είχε σαν αποτέλεσμα να σημειωθεί έξαρση της αστεγίας μετά την πανδημική κρίση του κορωνοϊού με πολλούς συμπολίτες μας, να βρίσκονται σε δύσκολη κατάσταση. Μόνον στο Κέντρο Κοινότητας του Δήμου Ρόδου, καταγράφτηκαν πάνω από 100 άτομα ως άστεγοι.
Αντιμέτωπη με τα νέα δεδομένα, η Διεύθυνση Κοινωνικής Πολιτικής και Υγείας, προχώρησε σε αίτημα αλλαγής του σχεδιασμού του Επιχειρησιακού Προγράμματος «Νότιο Αιγαίο 2014-2020» για πρόβλεψη λειτουργίας Δομών Αστέγων, αίτημα το οποίο έγινε αποδεκτό. Έτσι, τον Οκτώβριο του 2022, λειτούργησαν οι Δομές Αστέγων Δήμου Ρόδου που περιλαμβάνουν Ανοιχτό Κέντρο Ημέρας Αστέγων και Υπνωτήριο στην οδό Στεφάνου Καζούλη 44.
Το κυρίως πρόβλημα των αστέγων είναι η τακτοποίηση των φορολογικών και φοροτεχνικών εκκρεμοτήτων τους, για να μπορέσουν να ενταχθούν σε επιδόματα και να εμφανίζεται η κατάστασή τους στην Δ.Ο.Υ. Γι’ αυτό και υπάρχει φοροτεχνικός που παρέχει αυτές τις υπηρεσίες.
Επιπλέον, παρέχονται νοσηλευτικές και ιατρικές υπηρεσίες, καθώς τα άτομα που μένουν πολύ καιρό άστεγοι έχουν ασθένειες που πρέπει να αντιμετωπιστούν και να κάνουν εξετάσεις στο ΓΝ Ρόδου.
Επιπλέον, πρόσφατα η Διεύθυνση Μεταφορών διέθεσε εισιτήρια ελευθέρας εισόδου στα λεωφορεία για τους άστεγους, για να μπορούν να μετακινούνται δωρεάν.
Αυτή τη στιγμή, έχουν καταγραφεί πάνω από 70 άτομα σε όλο το νησί, τα οποία είναι καταγεγραμμένα.
Οι Δομές Αστέγων και τα αναλυτικά στοιχεία
Στα χρόνια λειτουργίας τους, οι Δομές Αστέγων, έχουν υποδεχτεί, εξυπηρετήσει και φιλοξενήσει 77 άτομα. Το 88,3% των ωφελούμενων ζήτησε και έλαβε υπηρεσίες τόσο από το Ανοιχτό Κέντρο Ημέρας Αστέγων, όσο και από το Υπνωτήριο, παρουσιαζόμενο αυτοπροσώπως στις Δομές κατά 81,8%. Ένα μικρό ποσοστό ωφελούμενων πραγματοποιεί τηλεφωνική συνδιάλεξη πριν την πρώτη επίσκεψη.
Το 65% των ωφελούμενων είναι άντρες και το 35% γυναίκες. Ως προς την ηλικιακή τους σύνθεση το μεγαλύτερο ποσοστό φιλοξενούμενων είναι από ηλικίες 56 ετών και άνω, με τον μεγαλύτερο που έχει δεχτεί υπηρεσίες να είναι 83 ετών. Το 3,9% των ωφελούμενων ήταν παιδιά κάτω των 10 ετών, συνοδευόμενα από τους γονείς τους.
Οι ηλικιακές ομάδες ωφελούμενων
Ηλικιακή ομάδα Ποσοστό ωφελούμενων
19 ετών έως 25 13,0%
26 ετών έως 35 10,4%
36 ετών έως 45 15,6%
46 ετών έως 55 13,0%
56 ετών έως 65 19,5%
66 ετών και άνω 15,6%
Το 61,1% των ωφελούμενων έχει Ελληνική υπηκοότητα, το 24,6% υπηκοότητα εκτός Ε.Ε και το 14,3% εντός Ε.Ε. Ως προς την οικογενειακή τους κατάσταση το 32% δηλώνει διαζευγμένο, το 28% ανύπαντρο, το 20% σε διάσταση και το 12% έγγαμο, ενώ το 64% δηλώνει ότι είναι ο αρχηγός της οικογένειας. Ως προς το εκπαιδευτικό επίπεδό τους το μεγαλύτερο ποσοστό 33,3% είναι απόφοιτοι Υποχρεωτικής Εκπαίδευσης, το 25% έχει ολοκληρώσει τη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, ενώ από 16,7% είναι απόφοιτοι Δημοτικού και Πανεπιστημιακής Εκπαίδευσης αντίστοιχα. Το 41,6% υποφέρει από χρόνιο / δυσίατο νόσημα και από αυτούς περίπου το 60% έχει λάβει πιστοποιητικό ΚΕΠΑ.
Ως προς την εργασιακή τους κατάσταση το 37,5% δηλώνει άνεργο με το 8,3% να μην ψάχνει για εργασία, το 29,2% να εργάζεται περιστασιακά, το 16,7% να είναι ανίκανο προς εργασία, ενώ μόλις το 4,2% να παίρνει σύνταξη. Το 43,5% των ωφελουμένων παίρνει επιδόματα (αναπηρικό, προνοιακό, ΕΕΕ, Α21) με το μεγαλύτερο ποσοστό από αυτούς να λαμβάνει το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα (41,7%) και ακολουθεί το αναπηρικό με ποσοστό περίπου 26%.
Οι περισσότεροι βρισκόντουσαν σε κατάσταση αστεγίας κάτω από ένα χρόνο (ποσοστό 60,9%) και έμεναν ή στον δρόμο (34,9%) ή σε ακατάλληλο ακίνητο (30,2%). Αρκετοί φιλοξενούνταν είτε σε μέλη οικογένειας είτε σε φίλους (20,9%) και κάποιοι (9,3%) κατοικούσαν σε επισφαλείς συνθήκες κατοικίας (έξωση, κτλ). Το μεγαλύτερο ποσοστό (47,8%) δήλωσε ότι η τελευταία του διαμονή ήταν σε ενοικιαζόμενη κατοικία και ότι οδηγήθηκαν στην αστεγία κατά 54,2% εξαιτίας προσωπικών σχέσεων ή οικογενειακών προβλημάτων και κατά 20,8% από ανεπαρκές εισόδημα /ανεργία.
Το Κέντρο Κοινότητας
Το Κέντρο Κοινότητας με Παράρτημα Ρομά Δήμου Ρόδου, τη διετία 2022-2024, κατέγραψε 82 άτομα στο νησί της Ρόδου, που εμπίπτουν στο καθεστώς των Άστεγων, όπως αυτό ορίζεται από την «Ευρωπαϊκή τυπολογία για την έλλειψη στέγης και τον αποκλεισμό από την κατοικία (ETHOS)» της FEANTSA (Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Οργανώσεων που εργάζονται με τους Αστέγους).
Προκειμένου να προσδιοριστεί το προφίλ της συγκεκριμένης ευάλωτης ομάδας, χρησιμοποιήθηκε ερωτηματολόγιο που είχε καταρτιστεί από τη Γενική Γραμματεία Κοινωνικής Αλληλεγγύης και Καταπολέμησης της Φτώχειας του Υπουργείου Εργασίας και Κοινωνικών Υποθέσεων (http://www.astegoi.gov.gr/) με το οποίο προέκυψαν τα εξής στοιχεία:
Το 70,7% των αστέγων είναι άνδρες με μέση ηλικία τα 56,9 έτη, ενώ ο μέσος όρος ηλικίας των γυναικών (29,3%) είναι τα 58,8 έτη. Αξίζει να επισημανθεί ότι η ηλικία των αστέγων του συγκεκριμένου δείγματος ξεκινά από τα 35 έτη φτάνοντας μέχρι τα 84έτη, ενώ 70,8% του δείγματος είναι από 50 χρονών και άνω. Το 95,1% είναι ελληνικής υπηκοότητας, το 3,65% από χώρες εκτός ΕΕ και το 2,43% από χώρες της ΕΕ. Ως προς την οικογενειακή τους κατάσταση το 58,54% είναι άγαμοι, το 25,60% διαζευγμένοι και το 6,09% σε διάσταση. Ως προς το επίπεδο εκπαίδευσης το 57,3% είναι απόφοιτοι Δημοτικού, το 12,2% έχουν ολοκληρώσει την πρωτοβάθμια εκπαίδευση (γυμνάσιο) και το 6,0% τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Το 9,7% έχει πάει σε μερικές τάξεις του Δημοτικού, ενώ το 2,4% είναι πτυχιούχοι ΑΕΙ. Το 95,12% του δείγματος είναι άνεργοι, και το εισόδημα που δηλώνουν πως έχουν προέρχεται, κατά 93,9%, από κάποιο επίδομα Το 96,34% από αυτούς λαμβάνει το Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα και από αυτούς το 31,6% λαμβάνει ταυτόχρονα και επίδομα αναπηρίας. Μόλις ένας ανέφερε ως εισόδημα την επαιτεία.
Σημειώνεται, τέλος ότι από το 2014, υπάρχει το πρόγραμμα “Στέγαση και Εργασία” (ξεκίνησε με την ονομασία “Στέγαση και Επανένταξη”). Στη συνέχεια, το 2018, αναδιαμορφώθηκε και το 2020 θεσμοθετήθηκε ως μόνιμη δημόσια πολιτική για την καταπολέμηση της έλλειψης στέγης. Στόχος είναι να μπορέσουν να ενταχθούν τα άτομα που φιλοξενούνται ή απευθύνονται στις κοινωνικές δομές στην αγορά εργασίας και στον κοινωνικό ιστό. Εάν ενταχθούν σε αυτό το πρόγραμμα, ο Δήμος πληρώνει ενοίκιο, νερό, τηλέφωνο, οικοσυσκευές και επίπλωση, ενώ χρηματοδοτούνται επιχειρήσεις (με εργοδοτικές και ασφαλιστικές εισφορές). Ήδη πολλά άτομα έχουν ενταχθεί στα προγράμματα αυτά και κατάφεραν να βρουν στέγη και εργασία.
Το νέο, επικαιροποιημένο αυτό πρόγραμμα επεκτείνεται και στα νησιά της Σύμης, της Τήλου και της Χάλκης –σε μεμονωμένα περιστατικά τα οποία ωστόσο, είναι υπαρκτά και σε αυτά τα νησιά.
