Ο «εθνικός» μας ψυχαναλυτής, Ματθαίος Γιωσαφάτ έφυγε πριν από μία εβδομάδα για το τελευταίο του ταξίδι, αφήνοντας πίσω του βιβλία και παραινέσεις για μια καλύτερη ζωή.
Η τελευταία του πολύωρη συνέντευξη στην Βίκυ Φλέσσα έγινε βιβλίο από τις εκδόσεις «Αρμός» και κυκλοφόρησε τέλος Ιουνίου με τον τίτλο «Γιατί Ψυχανάλυση, κύριε Γιωσαφάτ, ο Ματθαίος Γιωσαφάτ απαντά στην Βίκυ Φλέσσα».
Η δημοσιογράφος, η οποία πριν από δεκατέσσερα χρόνια τόν έφερε σε επαφή με το ευρύ κοινό καί τόν γνωρίσαμε μέσω της τηλεοπτικής εκπομπής της ΣΤΑ ΑΚΡΑ στην ΕΡΤ, είναι μαζί μας, για να μάς μιλήσει για τον κορυφαίο ´Έλληνα ψυχίατρο και ψυχαναλυτή με αφορμή την έκδοση του βιβλίου της με αυτόν.
• Πώς δημιουργήθηκε αυτή η σχέση φιλίας με τον Ματθαίο Γιωσαφάτ, κυρία Φλέσσα, καί πώς θα τόν χαρακτηρίζατε ως άνθρωπο και επιστήμονα;
Γνώρισα τον ψυχίατρο Ματθαίο Γιωσαφάτ, κύριε Γκαρτζώνη, τον Σεπτέμβριο του 2008 στην παρουσίαση ενός βιβλίου από τις εκδόσεις Αρμός, το οποίο περιελάμβανε την αλληλογραφία μεταξύ δύο διαχρονικών θρύλων της Ψυχανάλυσης, του Φρόυντ και του Γιούνγκ.
Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ έχει γράψει τον πρόλογο σε αυτό το βιβλίο και κατά την διάρκεια της παρουσίασης μίλησε για αυτούς τους δυο «ογκόλιθους» της Ψυχανάλυσης.
Μιλούσε ήρεμα, με πολύ απλό λόγο, εξηγώντας τις διαφορές ανάμεσα σε αυτούς τους δυο μεγάλους ψυχαναλυτές, αν και ο ίδιος – ουδέποτε τό είχε κρύψει άλλωστε! – ήταν περισσότερο φροϋδικός.
Τού ζήτησα νά κάνουμε μία συνέντευξη ΣΤΑ ΑΚΡΑ για την Ψυχανάλυση, δέχτηκε ευχαρίστως και πράγματι, τον Οκτώβριο του 2008 βγήκε στον αέρα της ΕΡΤ μία «χορταστική» συνέντευξη δύο ωρών, η οποία, μάλιστα, περιελάμβανε και ερωτήσεις -γκάλοπ από περαστικούς για τον έρωτα, την απιστία, κλπ.
Τον Ιούνιο του 2009 ακολούθησε μία δεύτερη συνέντευξη ΣΤΑ ΑΚΡΑ και τον Μάρτιο του 2018 κάναμε και μία τρίτη τηλεοπτική συνέντευξη.
Στο ενδιάμεσο διάστημα είχαμε παρουσιάσει μαζί τα δυο βιβλία του, που ήταν διαλέξεις στο Ίδρυμα Θεοχαράκη, το πρώτο αφορούσε την ελληνική οικογένεια και το δεύτερο τον γάμο.
Από το 2019 έως και λίγο πριν αρρωστήσει σοβαρά είχα το θλιβερό προνόμιο να τού πάρω την τελευταία του πολύωρη συνέντευξη – για την ακρίβεια, συζητήσαμε περισσότερο από δεκαπέντε ώρες σε πέντε συναντήσεις, ώστε να ολοκληρωθεί αυτή η συνέντευξη για να γίνει το βιβλίο, που μού είχε ζητήσει να κάνω ο εκδότης των εκδόσεων «Αρμός» κ.Γιώργος Χατζηιακώβου.
Το βιβλίο αυτό κυκλοφόρησε τέλος Ιουνίου του τρέχοντος έτους υπό τον τίτλο «Γιατί Ψυχανάλυση, κύριε Γιωσαφάτ;», «ο ψυχίατρος Ματθαίος Γιωσαφάτ απαντά στην Βίκυ Φλέσσα».
Στο πλαίσιο της γνωριμίας μας, λοιπόν, όπως τήν περιέγραψα, θα έλεγα ότι ο Ματθαίος Γιωσαφάτ ήταν ένας «Οδυσσέας» της ανθρώπινης ψυχής, διερευνούσε την ψυχή του ανθρώπου με τις ερωτήσεις του, ξεκινώντας από τον πρώτο χρόνο έως το τέλος της ζωής.
Ο ίδιος δήλωνε ελαφρώς καταθλιπτικός και νομίζω ότι είναι απολύτως φυσιολογικό αυτό για έναν ψυχίατρο, ο οποίος είχε ακούσει τόσες πολλές ιστορίες ψυχικών αδιεξόδων, όπως τού τίς περιέγραφαν όσες και όσοι πήγαιναν στο ιατρείο του για θεραπεία.
Είχε καυστικό χιούμορ και μετρούσε κάθε λέξη που τού έλεγες, προσπαθώντας έτσι να καταλάβει ποιό είναι το «θέμα» σου, διότι -όπως έλεγε-όλοι έχουμε τα «θέματά» μας.
Στον Ματθαίο Γιωσαφάτ-μεταξύ άλλων- χρωστάμε την έμφαση που έδινε στον πρώτο χρόνο της ζωής που είναι ο σημαντικότερος για την ψυχική μας ανθεκτικότητα.
Επέμενε παρά πολύ σε αυτό και στις εκπομπές και στο τελευταίο βιβλίο-συνέντευξη που τού πήρα για τις εκδόσεις «Αρμός», το οποίο περιλαμβάνει πληθώρα θεμάτων που μάς απασχολούν στις σχέσεις μας με τους άλλους.
Οι σπουδές του ήταν υψηλότατου επιπέδου και η πείρα του τεράστια . Πριν έλθει στην Ελλάδα έζησε για χρόνια στο Λονδίνο διευθύνοντας Κλινικές υψηλού επιστημονικού επιπέδου και όταν ήλθε στην Ελλάδα ίδρυσε Εταιρεία Ψυχοθεραπείας και εκπαιδεύσεως ψυχοθεραπευτών.
• Ποιο χαρακτηριστικό του τόν έκανε τόσο αγαπητό;
Η αμεσότητά του και η τάση του να μιλάει φέροντας ως παράδειγμα πάντοτε τον εαυτό του ήταν -εκτιμώ -τα στοιχεία εκείνα, τα οποία τόν έκαναν έναν γοητευτικό συνομιλητή και ψυχοθεραπευτή. Η πείρα του ήταν πολύτιμη και ήταν ένας άνθρωπος συναινετικός, ο οποίος προσπαθούσε να απενοχοποιήσει τους ανθρώπους και να αναδείξει την θετική πλευρά των σχέσεων.
Ο Ματθαίος Γιωσαφάτ ήταν ένας πολύ χρήσιμος άνθρωπος, ο οποίος μάς άφησε παρακαταθήκη συμβουλές και απόψεις, για να βελτιώσουμε την σχέση με τον εαυτό μας και τους ανθρώπους μας.
• Ποια πιστεύετε ότι είναι η σημαντικότερη παρακαταθήκη του;
Περισσότερο από ποτέ, κύριε Γκαρτζώνη, είναι επιβεβλημένη η πρόταση του Ματθαίου Γιωσαφάτ να ιδρυθούν σε όλη την χώρα και άλλες δημόσιες δομές ψυχικής υποστηρίξεως και να ενισχυθούν ουσιαστικά οι υπάρχουσες, να γίνουν Σχολές Γονέων, να συνεργαστούν η Πολιτεία, η Τοπική Αυτοδιοίκηση και η Εκκλησία έτσι ώστε οι έχοντες ανάγκη, -δηλαδή όλοι μας σε κάποια στιγμή της ζωή μας!- να
μπορούμε να προσφεύγουμε σε αυτές τις δημόσιες δομές κοινωνικής προνοίας με ψυχοθεραπευτές, ψυχολόγους, ψυχαναλυτές, λογοθεραπευτές, ειδικούς για μαθησιακές δυσκολίες, ιερωμένους-ψυχοθεραπευτές, κοινωνικούς λειτουργούς.
Ουδείς μας δίδαξε πώς να είμεθα καλοί γονείς και καλοί σύντροφοι.
Απαιτείται εκπαίδευση και όπως πηγαίνουμε στο σχολείο, για να μάθουμε γράμματα, έτσι θα ήταν πολύ επωφελές να εκπαιδευόμεθα ψυχικά και κοινωνικά, ζητώντας βοήθεια από ειδικούς και αναζητώντας απαντήσεις σε σχετικά βιβλία, τα οποία να μάς διαφωτίζουν.
Σχεδόν καθημερινά ένα μυριόστομο «πω, πω!» ακούγεται από την κοινή γνώμη, κάθε φορά που γίνεται ένας φόνος με κίνητρο ψυχικό, την ζήλεια και την οργή, ανάμεσα σε ζευγάρια, ανάμεσα σε γονείς με παιδιά, μαθαίνουμε καθημερινά για κακοποιήσεις, για βιασμούς, αυτοκτονίες, βλέπουμε σοκαρισμένοι την νεανική παραβατικότητα, κα.
Τα περιστατικά αυτά έχουν πολλαπλασιασθεί μετά την πανδημία και εξαιτίας των άγνωστων, εν τέλει, και σκοτεινών συνεπειών της όχι μόνον στην βιολογική μας υγεία αλλά και στην ψυχική μας ισορροπία.
Για αυτό και απαιτείται συντονισμένη δράση, δωρεάν παροχή ψυχικής φροντίδας, καθότι το κόστος είναι πολύ υψηλό και δεν έχουν πολλοί συνάνθρωποί μας την δυνατότητα να ανταποκριθούν οικονομικά.
Πρέπει να δράσουμε αμέσως, διότι ήδη είναι πολύ ανησυχητικό το γεγονός ότι οι ειδήσεις πλέον ξεκινούν «άλλη μία γυναικοκτονία συγκλονίζει…», «άλλος ένας βιασμός…», « άλλη μία μητροκτονία, πατροκτονία», «άλλη μία αυτοκτονία έρχεται να προστεθεί…»
Αν δεν αφυπνισθούμε, η εξοικείωσή μας καθημερινά με την βία γίνεται ένα αργό δηλητήριο στις φλέβες της ελληνικής κοινωνίας κι αυτός ο μιθριδατισμός μάς αφορά όλους, όχι μόνον εκείνους, τους δράστες, τους οποίους θεωρούμε ψυχικά νοσούντες.
Είναι ολοφάνερο πλέον ότι δίχως ψυχική ανθεκτικότητα και προσαρμοστικότητα δεν μπορούμε να αντιμετωπίσουμε τις αβεβαιότητες του μέλλοντος.
Για την ελληνική οικογένεια, για τα νεαρά ζευγάρια, για τα παιδιά που είναι εθισμένα στο Διαδίκτυο, για τους μοναχικούς ανθρώπους, τους ηλικιωμένους, τους εγκαταλελειμμένους, χρειάζεται οπωσδήποτε ένα «ψυχικό απάγκειο», να έχουν μία σιγουριά ότι δεν είναι μόνοι τους παρατημένοι και αβοήθητοι.
Ας κρατήσουμε, λοιπόν, ζωντανή την μνήμη του Ματθαίου Γιωσαφάτ, υιοθετώντας την άποψή του και ιδρύοντας τέτοια ψυχικά καταφύγια, όπου όλες και όλοι μπορεί σε κάποια δύσκολη στιγμή της ζωής μας να αναζητήσουμε βοήθεια και ψυχκή ανάπαυση.
