Οι αλλαγές στον τρόπο διενέργειας των δημοτικών εκλογών με τον νέο εκλογικό νόμο μετά την απογραφή

Ανάλυση του δικηγόρου κ. Δημήτρη Σαλαμαστράκη

Εχουμε ήδη μπει στο 2023 που είναι έτος εκλογών, τόσο εθνικών όσο και περιφερειακών και δημοτικών και είναι καιρός να αρχίσουμε να ασχολούμαστε με το χρηστικό μέρος των δημοτικών εκλογών.
Οι δημοτικές εκλογές, οι οποίες διεξάγονται με βάση το ν. 4804/2021, σε αντίθεση με τις εθνικές που όλοι περιμένουν από τον πρωθυπουργό να καθορίσει την ημερομηνία τους, διεξάγονται με άμεση καθολική και μυστική ψηφοφορία σε καθορισμένη από το νόμο ημερομηνία, ήτοι τη δεύτερη Κυριακή του Οκτωβρίου του πέμπτου έτους κάθε δημοτικής περιόδου, καθόσον η δημοτική περίοδος είναι πενταετής, αν δε δεν αναδειχθεί επιτυχών συνδυασμός η ψηφοφορία επαναλαμβάνεται την επόμενη Κυριακή.
Η εγκατάσταση των δημοτικών αρχών, δηλαδή του δημάρχου, των δημοτικών συμβούλων, των συμβούλων των δημοτικών κοινοτήτων και των προέδρων των δημοτικών κοινοτήτων, γίνεται την 1η Ιανουαρίου του επόμενου έτους της διεξαγωγής των εκλογών και η θητεία τους λήγει την 31η Δεκεμβρίου του πέμπτου έτους.
Οι εκλογές για το 2023 θα γίνουν την Κυριακή, 8 Οκτωβρίου 2023, η εγκατάσταση των δημοτικών αρχών θα γίνει την 1η Ιανουαρίου 2024 και η θητεία τους θα λήξει στις 31 Δεκεμβρίου 2028.
Οι δήμοι διοικούνται από το δημοτικό συμβούλιο, την οικονομική επιτροπή, την επιτροπή ποιότητας ζωής, την εκτελεστική επιτροπή και τον δήμαρχο.
Ο αριθμός των δημοτικών συμβούλων του δημοτικού συμβουλίου έχει σχέση με το μόνιμο πληθυσμό του δήμου, δηλαδή το σύνολο των ατόμων που έχουν τη συνήθη διαμονή τους στο δήμο, όπως αυτός εμφανίζεται στους επίσημους πίνακες των αποτελεσμάτων της τελευταίας απογραφής πληθυσμού, που έχουν κυρωθεί και δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως με απόφαση του προέδρου της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΕΛ. ΣΤΑΤ.).
Μετά τη δημοσίευση αυτή ο υπουργός Εσωτερικών εκδίδει απόφαση στην οποία περιλαμβάνονται οι δήμοι και οι περιφέρειες και αναγράφονται ο συνολικός πληθυσμός κάθε δήμου και περιφέρειας και, αναλυτικά, ο πληθυσμός των δημοτικών κοινοτήτων και των περιφερειακών ενοτήτων.
Μέχρι σήμερα δεν έχει κυρωθεί και δεν έχει δημοσιευθεί στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως η απογραφή του μόνιμου πληθυσμού της χώρας που έγινε το 2021 και άρα δεν έχει εκδοθεί η σχετική απόφαση του υπουργού Εσωτερικών, απλά έχουν ανακοινωθεί από την ΕΛ. ΣΤΑΤ. στις 19-7-2022 τα προσωρινά αποτελέσματα της απογραφής του 2021 του μόνιμου πληθυσμού ανά δήμους, με βάση τα οποία ο μόνιμος πληθυσμός του Δήμου Ρόδου ανέρχεται σε 124.851 (έναντι 115.490 το 2011) κατοίκους, από τους οποίους οι 62.132 είναι άνδρες (ποσοστό 49,76%) και οι 62.719 γυναίκες (ποσοστό 50,24%).
Σημειωτέον ότι οι δημοτικές εκλογές του 2010 έγιναν με βάση τον πραγματικό πληθυσμό της απογραφής του 2001 και οι δημοτικές εκλογές του 2014 έγιναν επίσης με βάση τον πραγματικό πληθυσμό της απογραφής όμως του 2011.
Όσον αφορά στο νόμιμο πληθυσμό, δηλαδή στον αριθμό των δημοτών κάθε Δήμου της χώρας, ανά δημοτική ενότητα, που έχουν ελληνική υπηκοότητα και διαμένουν μόνιμα σε κάθε Δήμο, έχει ήδη εκδοθεί η με αριθμό 9429/Β4 – 2116/29.12.2022 απόφαση του προέδρου της Ελληνικής Στατιστικής Αρχής (ΦΕΚ 6951/30.12.2022 τεύχος Β’) «Αποτελέσματα της Απογραφής Πληθυσμού – Κατοικιών έτους 2021 που αφορούν στο Νόμιμο Πληθυσμό (δημότες) της Χώρας», με την οποία κυρώθηκαν οι πίνακες των αποτελεσμάτων της απογραφής του 2021 για το νόμιμο πληθυσμό. Με βάση το νόμιμο πληθυσμό διεξάγονται οι βουλευτικές εκλογές.
Έτσι με βάση την απόφαση αυτή ο Δήμος Ρόδου έχει νόμιμο πληθυσμό 104.523 κατοίκους, ειδικότερα δε η Δ.Ε. Ρόδου έχει πληθυσμό 45.310 κατοίκους, η Δ.Ε. Αρχαγγέλου 7.143, η Δ.Ε. Αταβύρου 3.146, η Δ.Ε. Αφάντου 6.280, η Δ.Ε. Ιαλυσού 9.111, η Δ.Ε. Καλλιθέας 8.894, η Δ.Ε. Καμείρου 5.024, η Δ.Ε. Λινδίων 3.857, η Δ.Ε. Νότιας Ρόδου 3.595 και η Δ.Ε. Πεταλούδων 12.163.
Το δημοτικό συμβούλιο αποτελείται από: α) δεκατρία (13) μέλη, σε δήμους με μόνιμο πληθυσμό έως 2.000 κατοίκους, β) δεκαπέντε (15) μέλη, σε δήμους με μόνιμο πληθυσμό από 2.001 – 5.000 κατοίκους, γ) δεκαεννέα (19) μέλη, σε δήμους με μόνιμο πληθυσμό από 5.001 – 10.000 κατοίκους, δ) είκοσι πέντε (25) μέλη, σε δήμους με μόνιμο πληθυσμό από 10.001 – 30.000 κατοίκους, ε) είκοσι εννέα (29) μέλη, σε δήμους με μόνιμο πληθυσμό από 30.001 – 50.000 κατοίκους, στ) τριάντα πέντε (35) μέλη, σε δήμους με μόνιμο πληθυσμό από 50.001 – 100.000 κατοίκους, ζ) τριάντα εννέα (39) μέλη, σε δήμους με μόνιμο πληθυσμό από 100.001 – 150.000 κατοίκους και η) σαράντα τρία (43) μέλη, σε δήμους με μόνιμο πληθυσμό από 150.001 και άνω κατοίκους. Όμως αν οι δημοτικές ενότητες δήμων με πληθυσμό από 10.001 – 30.000 κατοίκους, από 30.001 – 50.000 κατοίκους και 50.001 – 150.000 κατοίκους που έχουν συσταθεί με το πρόγραμμα Καλλικράτη (άρθρο 2 του ν. 3852/2010), υπερβαίνουν τις έξι (6), ο αριθμός των μελών του δημοτικού συμβουλίου τους είναι εκείνος που αντιστοιχεί στην επόμενη πληθυσμιακή κλίμακα. Έτσι ο Δήμος Ρόδου, ο οποίος έχει συσταθεί με το πρόγραμμα Καλλικράτης, έχει 10 δημοτικές ενότητες και υπάγεται στην κλίμακα από 50.001 έως 150.000 κατοίκους, αφού ο μόνιμος πληθυσμός του με βάση τα προσωρινά αποτελέσματα της απογραφής του 2021 είναι 124.851 κάτοικοι, θα έχει Δημοτικό Συμβούλιο που θα αποτελείται από σαράντα τρία (43) μέλη και όχι από τριάντα εννιά (39) που θα αποτελείτο με βάση το μόνιμο πληθυσμό του. Δηλαδή ο Δήμος Ρόδου θα έχει έξι (6) λιγότερα μέλη σε σχέση με τις προηγούμενες δημοτικές περιόδους από το 2010. Για κανένα άλλο Δήμο από το Νομό Δωδεκανήσου δεν υπάρχει οποιαδήποτε προσαύξηση των μελών του δημοτικού συμβουλίου του.
Με βάση τα προσωρινά αποτελέσματα της απογραφής του 2021 το Δημοτικό Συμβούλιο: α) του Δήμου Κω, του οποίου ο μόνιμος πληθυσμός είναι 36.986 κάτοικοι, θα αποτελείται από 29 μέλη, β) του Δήμου Νισύρου, του οποίου ο μόνιμος πληθυσμός είναι 1.043 κάτοικοι, θα αποτελείται από 13 μέλη, γ) του Δήμου Καλυμνίων, του οποίου ο μόνιμος πληθυσμός είναι 17.797 κάτοικοι, θα αποτελείται από 25 μέλη, δ) του Δήμου Αγαθονησίου, του οποίου ο μόνιμος πληθυσμός είναι 203 κάτοικοι, θα αποτελείται από 13 μέλη, ε) του Δήμου Αστυπάλαιας του οποίου ο μόνιμος πληθυσμός είναι 1.399 κάτοικοι, θα αποτελείται από 13 μέλη, στ) του Δήμου Λειψών, του οποίου ο μόνιμος πληθυσμός είναι 778 κάτοικοι, θα αποτελείται από 13 μέλη, ζ) του Δήμου Λέρου, του οποίου ο μόνιμος πληθυσμός είναι 7.988 κάτοικοι, θα αποτελείται από 19 μέλη, η) του Δήμου Πάτμου, του οποίου ο μόνιμος πληθυσμός είναι 3.217 κάτοικοι, θα αποτελείται από 15 μέλη, θ) του Δήμου Καρπάθου, του οποίου ο μόνιμος πληθυσμός είναι 6.416 κάτοικοι, θα αποτελείται από 19 μέλη, ι) του Δήμου Ηρωικής Νήσου Κάσου, του οποίου ο μόνιμος πληθυσμός είναι 1.224 κάτοικοι, θα αποτελείται από 13 μέλη, ια) του Δήμου Μεγίστης, του οποίου ο μόνιμος πληθυσμός είναι 584 κάτοικοι, θα αποτελείται από 13 μέλη, ιβ) του Δήμου Σύμης, του οποίου ο μόνιμος πληθυσμός είναι 2.495 κάτοικοι, θα αποτελείται από 15 μέλη, ιγ) του Δήμου Τήλου, του οποίου ο μόνιμος πληθυσμός είναι 745 κάτοικοι, θα αποτελείται από 13 μέλη και ιδ) του Δήμου Χάλκης, του οποίου ο μόνιμος πληθυσμός είναι 476 κάτοικοι, θα αποτελείται από 13 μέλη.
Όσον αφορά στις πρώην κοινότητες και δήμους με το ν. 4804/2021 ονομάζονται πλέον δημοτικές κοινότητες ανεξάρτητα από το μόνιμο πληθυσμό τους, δεν έχουμε δηλαδή την παλιά διάκριση μεταξύ τοπικών και δημοτικών κοινοτήτων, απλά ο πληθυσμός τους λαμβάνεται υπόψη μόνο για τον τρόπο με τον οποίο θα διοικούνται. Έτσι οι δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό μικρότερο ή ίσο των τριακοσίων (300) κατοίκων διοικούνται από μόνο τον πρόεδρο της δημοτικής κοινότητας, ενώ οι δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό μεγαλύτερο ή ίσο των τριακοσίων ενός (301) κατοίκων διοικούνται από τον πρόεδρο του συμβουλίου της δημοτικής κοινότητας και το συμβούλιο της δημοτικής κοινότητας. Το συμβούλιο της δημοτικής κοινότητας αποτελείται από: α) τρία (3) μέλη, σε δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό από 301 – 2.000 κατοίκους, β) πέντε (5) μέλη, σε δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό από 2.001 – 10.000 κατοίκους, γ) έντεκα (11) μέλη, σε δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό από 10.001 – 50.000 κατοίκους και δ) δεκαπέντε (15) μέλη, σε δημοτικές κοινότητες με πληθυσμό από 50.001 και άνω κατοίκους.