Οι περισσότεροι από τους φορείς διαχείρισης ΣΕΔ δεν έχουν πετύχει όλους τους στόχους ανακύκλωσης που ορίζουν οι κοινοτικές οδηγίες, ενώ πολλοί έχουν συσσωρεύσει αποθεματικά δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ τα οποία, κατά τον αναπληρωτή υπουργό Περιβάλλοντος Γιάννη Τσιρώνη μπορούν να αξιοποιηθούν. Για παράδειγμα, η ΕΕΑΑ (η εταιρεία που διαχειρίζεται τους γνωστούς μπλε κάδους, είχε στο τέλος του 2014 αποθεματικά κεφάλαια που προσέγγιζαν τα 50 εκατ. ευρώ. Κατά τον υπουργό, τα αποθεματικά ορισμένων ΣΕΔ γίνονται «παχυλοί μισθοί».
Με το νέο Εθνικό Σχέδιο Διαχείρισης Αποβλήτων (ΕΣΔΑ) που τέθηκε σε δημόσια διαβούλευση θα δίνεται η δυνατότητα στους δήμους να συμμετέχουν άμεσα σε ΣΕΔ, ενώ εξετάζεται και ρύθμιση ώστε να αλλάξει ο τρόπος είσπραξης και διάθεσης των εσόδων από το τέλος ανακύκλωσης και άλλων χρηματικών εισφορών που καταβάλλουν σήμερα καταναλωτές ή επιχειρήσεις. Επιπλέον, επιδιώκεται η επιτάχυνση της δημιουργίας ΣΕΔ σε νέες κατηγορίες αποβλήτων (π.χ. στον τομέα των αποβλήτων από οικοδομές, κλπ) ώστε να καλυφθούν και οι απαιτήσεις κοινοτικών οδηγιών.
Παράλληλα κλείνει «παράθυρα» της σημερινής νομοθεσίας καθώς θα υπάρχει δυνατότητα φορέων κοινωνικής οικονομίας να ασκούν Διαλογή στην Πηγή και Εκπαίδευση μόνον κατόπιν σχετικής Προγραμματικής Σύμβασης με Δήμους εντός των διοικητικών τους ορίων. Σήμερα, παράλληλα με τα ΣΕΔ λειτουργούν ενίοτε και αετονύχηδες οι οποίοι υπό το μανδύα του κοινωφελούς σκοπού πλουτίζουν μέσω της συλλογής ανακυκλώσιμων υλικών.
Το νέο ΕΣΔΑ προβλέπει τη «ριζική αναθεώρηση της λειτουργίας των Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ) και επανασχεδιασμός τους, στο πλαίσιο ενιαίου κεντρικού συντονιστικού φορέα για τη διαχείριση των στερεών αποβλήτων» καθώς και την «επανεξέταση του θεσμικού πλαισίου με στόχο την βελτιστοποίηση της λειτουργίας, την διαφάνεια και τον έλεγχο των συστημάτων εναλλακτικής διαχείρισης σε άλλα υλικά, στο πλαίσιο ενιαίου κεντρικού συντονιστικού φορέα (με αναβάθμιση του Εθνικού Οργανισμού Ανακύκλωσης – ΕΟΑΝ). Τα έσοδα των ΣΕΔ αποτελούν δημόσιο πόρο και πρέπει να εξεταστεί ο έλεγχός τους μέσω κρατικού λογιστικού συστήματος για να αποτελέσουν επενδυτικό κονδύλι για την ανάπτυξη των συστημάτων της νέας διαχείρισης αποβλήτων». Κατά το υπουργείο, «πρέπει άμεσα να εξεταστεί η δυνατότητα του ΕΟΑΝ να εισπράττει και διαχειρίζεται τους πόρους της ανακύκλωσης και να τους διανέμει στους παρόχους υπηρεσιών ανακύκλωσης».
Συστήματα Εναλλακτικής Διαχείρισης και από Δήμους
Με βάση το νέο σχεδιασμό, οι ΣΕΔ μαζί με τους δήμους θα αναλάβουν να επεκτείνουν το δίκτυο χωριστής συλλογής αποβλήτων συσκευασίας, με εγκατάσταση δικτύου τεσσάρων 4 ρευμάτων (γυαλί, χαρτί, μέταλλο, πλαστικό) με σκοπό την εξασφάλιση ανακύκλωσης υψηλής ποιότητας και αυξημένων εσόδων από την πώληση του συγκεκριμένου υλικού. Οι στόχοι ανακύκλωσης και διαλογής βιοαποβλήτων θεωρούνται, πάντως …αστείοι από την αγορά. Για παράδειγμα, το ΕΣΔΑ προβλέπει διαλογή του 40% των αστικών βιοαποδομούμενων απορριμμάτων μέχρι το 2020 όταν σήμερα το ποσοστό μόλις που ξεπερνά το 1,5%.
Κατά τα άλλα, προβλέπεται η δημιουργία νέου ΣΕΔ για τη διαχείριση μεταχειρισμένων ανταλλακτικών και απενεργοποιημένων καταλυτικών μετατροπέων αυτοκινήτων όπως προβλέπει η νομοθεσία καθώς, επίσης, και για απόβλητα συσκευασιών που εμπεριέχουν επικίνδυνες ουσίες με προτεραιότητα στις συσκευασίες φυτοφαρμάκων, φυτοπροστατευτικών ουσιών και λοιπών γεωργικών φαρμάκων. Μεγάλες καθυστερήσεις καταγράφονται και στα συστήματα εναλλακτικής διαχείρισης αδρανών υλικών καθώς και στη δημιουργία των εγκαταστάσεων επεξεργασίας και διάθεσης.
Παράλληλα με τα ΣΕΔ προωθείται η ένταξη των Πράσινων Σημείων και των Κέντρων Ανακύκλωσης Εκπαίδευσης στη Διαλογή στην Πηγή (ΚΑΕΔΙΣΠ) στην εναλλακτική διαχείριση. Το νέο ΕΣΔΑ προβλέπει «ένα δίκτυο «πράσινων σημείων» με διευρυμένο ωράριο λειτουργίας, για τη συγκέντρωση υλικών που δεν κατευθύνονται στους κάδους όπως ηλεκτρικές και ηλεκτρονικές συσκευές, συσσωρευτές, ελαστικά, ογκώδη αντικείμενα, τυχόν συγκεντρωμένες μεγάλες ποσότητες ανακυκλώσιμων από πολίτες, επιχειρήσεις, υπηρεσίες, σχολεία και την προώθηση της επαναχρησιμοποίησης – ανταλλαγής υλικών όπως ρουχισμού, επίπλων και παλαιών αντικειμένων κλπ».
Η σημερινή κατάσταση
Δύο από τους επτά στόχους των κοινοτικών οδηγιών για την ανακύκλωση συσκευασιών δεν είχαν ικανοποιηθεί το 2011 (έτος αναφοράς στο οποίο βασίζεται το νέο ΕΣΔΑ) και συγκεκριμένα οι στόχοι για τις συσκευασίες από γυαλί και μέταλλα (αλουμίνιο, κλπ). Το 2011 είχε επιτευχθεί, πάντως, ο συνολικός στόχος ανακύκλωσης και ανάκτησης αποβλήτων συσκευασίας, πράγμα που δεν συνέβη όμως για το 2012 και το 2013. Σοβαρές δυσκολίες καταγράφονται και για την επίτευξη των στόχων για τα οικιακά ηλεκτρονικά / ηλεκτρικά προϊόντα και για τα λάδια.
Επίσης, «ο στόχος της χωριστής συλλογής του 100% των παραγόμενων αποβλήτων συσσωρευτών οχημάτων και βιομηχανίας (ΑΣΟΒ) δεν έχει επιτευχθεί. Ιδιαίτερη βαρύτητα θα πρέπει να δοθεί στη διακίνηση των συσσωρευτών οχημάτων και βιομηχανίας, ώστε να επιτευχθεί πλήρης καταγραφή των ποσοτήτων που διακινούνται στην αγορά και να ενισχυθεί η ιχνηλασιμότητα των αποβλήτων αυτών».
Εκτός από την ΕΕΑΑ, που διαχειρίζεται τους μπλε κάδους, σήμερα λειτουργεί σειρά Συστημάτων Εναλλακτικής Διαχείρισης (ΣΕΔ). Για παράδειγμα, η διαχείριση των αποβλήτων ηλεκτρικού και ηλεκτρονικού εξοπλισμού (ΑΗΗΕ) οικιακής προέλευσης γίνεται μέσω των 2 ΣΕΔ πανελλαδικής εμβέλειας που έχουν οργανωθεί από τους υπόχρεους παραγωγούς. Στο δίκτυο συλλογής και μεταφοράς καταγράφονται 35 εταιρείες και 3 κέντρα συλλογής. Το πλήθος των σημείων συλλογής ΑΗΗΕ το 2011 ήταν 14.523, αυξημένο κατά 25% σε σχέση με το προηγούμενο έτος. Για την απορρύπανση/ διάλυση των ΑΗΗΕ, τα ΣΕΔ είναι συμβεβλημένα με 16 εγκαταστάσεις επεξεργασίας / ανακύκλωσης. Το 2011 το σύνολο των λαμπτήρων εξήχθη στο εξωτερικό για ανακύκλωση.
Η διαχείριση των αποβλήτων μπαταριών (φορητών ηλεκτρικών στηλών και συσσωρευτών – ΗΣ&Σ) γίνεται από το πανελλαδικής εμβέλειας συλλογικό ΣΕΔ που έχει οργανωθεί από τους υπόχρεους παραγωγούς (συμμετοχή 91 παραγωγών το 2011, που αντιπροσωπεύουν κάλυψη της συνολικής αγοράς σε ποσοστό πάνω από 95%). Η συλλογή και μεταφορά των αποβλήτων γίνεται από 8 αδειοδοτημένες εταιρείες που συνεργάζονται με το ΣΕΔ. Η αποθήκευση των αποβλήτων γίνεται σε 2 αδειοδοτημένες εγκαταστάσεις, συνεργαζόμενες με το ΣΕΔ.
Η ανακύκλωση του μεγαλύτερου ποσοστού των συλλεγόμενων αποβλήτων φορητών ΗΣ&Σ γίνεται σε κατάλληλες μονάδες του εξωτερικού έπειτα από διασυνοριακή μεταφορά. Το έτος 2011 εξαγωγές έγιναν σε 2 εγκαταστάσεις ανακύκλωσης φορητών ΗΣ&Σ του εξωτερικού. Μικρό ποσοστό (περίπου 4% για το 2011) αφορούν φορητές ΗΣ&Σ Pb-οξέος, η ανακύκλωση των οποίων γίνεται σε 2 μονάδες που λειτουργούν στην Ελλάδα.
Για τη διαχείριση των αποβλήτων ελαίων λειτουργεί 1 ΣΕΔ πανελλαδικής εμβέλειας, στο οποίο είναι συμβεβλημένοι 117 υπόχρεοι παραγωγοί. Για το έτος 2011 καταγράφονται 25.000 σημεία συλλογής, 7 κέντρα συλλογής – εγκαταστάσεις αποθήκευσης και 27 αδειοδοτημένες εταιρείες συλλογής και μεταφοράς. Το ΣΕΔ είναι συμβεβλημένο με 6 εγκαταστάσεις αναγέννησης αποβλήτων ελαίων με συνολική δυναμικότητα που υπερβαίνει τους 100.000 τόνους ετησίως.
Η διαχείριση των αποβλήτων συσσωρευτών οχημάτων και βιομηχανίας γίνεται από 2 πανελλαδικής εμβέλειας ΣΕΔ που είναι συμβεβλημένα με 7 εγκαταστάσεις ανακύκλωσης αποβλήτων συσσωρευτών Pb-οξέος στην Ελλάδα. Το 2011 καταγράφονται 6.445 σημεία συλλογής ΑΣΟΒ και 43 αδειοδοτημένες εταιρείες συλλογής και μεταφοράς, ενώ επιπλέον το ΣΕΔ συνεργαζόταν με 18 εγκαταστάσεις αποθήκευσης. Τα απόβλητα συσσωρευτών Ni-Cd εξάγονται στο εξωτερικό με για ανακύκλωση. Η συνολική εγκατεστημένη δυναμικότητα των εγκαταστάσεων ανακύκλωσης που λειτουργούν στη χώρα εκτιμάται περίπου στους 70.000 τόνους ετησίως.
Για την εναλλακτική διαχείριση των παλαιών οχημάτων (ΟΤΚΖ) έχει οργανωθεί 1 συλλογικό ΣΕΔ πανελλαδικής εμβέλειας, στο οποίο είναι συμβεβλημένοι 36 υπόχρεοι παραγωγοί. Για τη διαχείριση των παραγόμενων ΟΤΚΖ το ΣΕΔ είναι συμβεβλημένο με 115 κέντρα συλλογής και επεξεργασίας και 6 μονάδες τεμαχισμού (shredders).
Για τα μεταχειρισμένα ελαστικά οχημάτων Λειτουργεί 1 συλλογικό ΣΕΔ πανελλαδικής εμβέλειας με συμμετοχή 165 υπόχρεων παραγωγών. Για το 2011 καταγράφονται 3.000 σημεία συλλογής, που εξυπηρετούνται από 21 αδειοδοτημένες εταιρείες συλλογής και μεταφοράς. Το ΣΕΔ είναι συμβεβλημένο με 7 εγκαταστάσεις μηχανικής επεξεργασίας, εκτιμώμενης συνολικής δυναμικότητας περίπου 70.000 τόνους ετησίως, καθώς και με 1 μονάδα ενεργειακής αξιοποίησης ΜΕΟ (χρήση ως δευτερογενές καύσιμο). Επίσης πραγματοποιούνται εξαγωγές, με σκοπό την ενεργειακή αξιοποίηση (κυρίως) αλλά και την επαναχρησιμοποίηση.
euro2day.gr
Dino koun