Δύο αποφάσεις που εκδόθηκαν στη Ρόδο στις 3 Οκτωβρίου 2025 αποτυπώνουν με καθαρό τρόπο τα όρια και τις προϋποθέσεις του διοικητικού ελέγχου νομιμότητας στους Οργανισμούς Τοπικής Αυτοδιοίκησης.
Στην πρώτη υπόθεση μόνιμος υπάλληλος του Δήμου Ρόδου ζήτησε να ακυρωθεί παράλειψη αναπλήρωσης κενής θέσης προϊσταμένου.
Στη δεύτερη δημότισσα αμφισβήτησε απόφαση της Δημοτικής Κοινότητας που γνωμοδότησε αρνητικά για ειδική διαδρομή ανοικτού τουριστικού λεωφορείου στην πόλη. Η γραμματέας της Αποκεντρωμένης Διοίκησης απέρριψε και τις δύο προσφυγές με αιτιολογία που εδράζεται στο παραδεκτό.
Η πρώτη απορρίφθηκε ως εκπρόθεσμη. Η δεύτερη απορρίφθηκε επειδή η πράξη που προσβλήθηκε ήταν απλή γνώμη χωρίς εκτελεστό χαρακτήρα.
Οι αποφάσεις φωτίζουν το πώς λειτουργεί στην πράξη η εποπτεία των ΟΤΑ αλλά και πόσο κρίσιμη είναι η τήρηση των προθεσμιών και η φύση της προσβαλλόμενης πράξης.
Υπόθεση πρώτου φακέλου μόνιμου υπαλλήλου του Δήμου Ρόδου
Η πρώτη υπόθεση αφορά μόνιμο υπάλληλο του Δήμου Ρόδου ο οποίος κατέθεσε ειδική διοικητική προσφυγή στις 28 Ιουλίου 2025 ζητώντας να ακυρωθεί η παράλειψη των αρμόδιων οργάνων να αναπληρώσουν κενή θέση προϊσταμένου στο Τμήμα Εμπορίου. Η προσφυγή πρωτοκολλήθηκε στην Αποκεντρωμένη Διοίκηση με αριθμό 19432 την ίδια ημέρα. Στον φάκελο αναφέρεται ότι ο υπάλληλος είχε προηγουμένως ζητήσει από τη Διεύθυνση Διοικητικών Υπηρεσιών του Δήμου την αναπλήρωση της θέσης στις 28 Αυγούστου 2024.
Η γραμματέας εξέτασε κατ’ αρχάς το παραδεκτό. Για προσφυγή κατά παράλειψης οφειλόμενης νόμιμης ενέργειας ισχύει ειδική αφετηρία υπολογισμού της προθεσμίας.
Αν δεν υπάρχει ρητή προθεσμία στον νόμο για την έκδοση της πράξης, η παράλειψη γεννά δικαίωμα προσφυγής μετά την παρέλευση τριών μηνών από την αίτηση του ενδιαφερόμενου και τότε ο προσφεύγων έχει δεκαπέντε ημέρες για να προσφύγει.
Με δεδομένη την αίτηση της 28ης Αυγούστου 2024, η τριμηνία συμπληρώθηκε στο τέλος του Νοεμβρίου του 2024 και η προθεσμία των δεκαπέντε ημερών έληξε στα μέσα Δεκεμβρίου.
Η προσφυγή της 28ης Ιουλίου 2025 κατατέθηκε πολύ μετά την εκπνοή του χρόνου αυτού.
Ως εκ τούτου, η αίτηση κρίθηκε απορριπτέα λόγω εκπροθέσμου χωρίς να εξεταστεί η ουσία των ισχυρισμών του υπαλλήλου.
Η απόφαση αναφέρει ρητά ότι η άπρακτη παρέλευση της προθεσμίας έχει ανατρεπτικό χαρακτήρα και επιφέρει απώλεια του δικαιώματος άσκησης προσφυγής.
Υπόθεση δεύτερου φακέλου δημότισσας της Ρόδου
Η δεύτερη απόφαση αφορά προσφυγή δημότισσας κατά της υπ αριθμόν 117 του 2025 απόφασης του Συμβουλίου της Δημοτικής Κοινότητας Ρόδου. Το τοπικό συμβούλιο είχε αποφασίσει να γνωμοδοτήσει αρνητικά για την έγκριση έκδοσης βεβαίωσης ειδικής διαδρομής με αφετηρία και στάσεις για ανοικτό τουριστικό λεωφορείο στην πόλη. Η προσφυγή κατατέθηκε στις 5 Αυγούστου 2025 και ζητήθηκαν συμπληρωματικά στοιχεία από τον Δήμο, τα οποία περιήλθαν στον φάκελο στα μέσα Σεπτεμβρίου.
Ο κρίσιμος πυρήνας του σκεπτικού ήταν η φύση της πράξης που προσβλήθηκε. Η γραμματέας εξήγησε ότι οι πράξεις που υπόκεινται σε έλεγχο νομιμότητας πρέπει να έχουν εκτελεστό χαρακτήρα, να θεσπίζουν δηλαδή δεσμευτική ρύθμιση που παράγει έννομα αποτελέσματα. Αντιθέτως, οι απλές γνώμες δεν είναι εκτελεστές πράξεις.
Η απόφαση της Δημοτικής Κοινότητας ήταν ακριβώς αυτό. Μία γνωμοδότηση στο πλαίσιο αρμοδιοτήτων που το συμβούλιο έχει για την κυκλοφορία και τη συγκοινωνία εντός της κοινότητας. Ως εκ τούτου η προσφυγή κρίθηκε απαράδεκτη. Δεν εξετάστηκαν τα επιχειρήματα επί της ουσίας για τη σκοπιμότητα ή νομιμότητα της προτεινόμενης διαδρομής.
Το σκεπτικό παραπέμπει ρητά στη διάκριση ανάμεσα σε ατομικές και κανονιστικές πράξεις που παράγουν δεσμευτικά αποτελέσματα και σε προπαρασκευαστικές ενέργειες ή γνωμοδοτήσεις που στερούνται εκτελεστότητας.
Η θεωρία αυτή, διατυπωμένη και στη διοικητική επιστήμη, μεταφέρθηκε στο πρακτικό αποτέλεσμα της απόρριψης.
Πώς ελέγχονται οι πράξεις των Κοινοτήτων στο ζήτημα των μεταφορών
Το συμβούλιο κοινότητας έχει ρόλο γνωμοδοτικό για θέματα κυκλοφορίας και συγκοινωνίας. Η γνώμη του μπορεί να βαρύνει πολιτικά και τεχνικά, όμως δεν δεσμεύει από μόνη της τη Διοίκηση. Το εκτελεστό τμήμα της διαδικασίας είναι η πράξη της αρμόδιας υπηρεσίας ή του οργάνου που θα εγκρίνει ή θα απορρίψει τελικά την ειδική διαδρομή και θα εκδώσει βεβαίωση με αφετηρία και στάσεις. Αν μια τέτοια εκτελεστή πράξη εκδοθεί, τότε μπορεί να προσβληθεί με ειδική διοικητική προσφυγή για λόγους νομιμότητας. Στην υπό κρίση υπόθεση το στάδιο είχε μείνει στη γνωμοδότηση, άρα ο δρόμος της ειδικής προσφυγής δεν ήταν ανοιχτός. Η απόφαση το εξηγεί με λεπτομέρεια, ερμηνεύοντας τη νομοθετική λογική της εκτελεστότητας.
Η κοινή γραμμή στις δύο αποφάσεις
Παρά τις διαφορετικές υλικές αφορμές, οι δύο υποθέσεις συνδέονται από ένα κοινό νήμα. Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση δεν μπαίνει στην ουσία αν δεν ικανοποιούνται οι προϋποθέσεις του παραδεκτού. Στην πρώτη υπόθεση το πρόβλημα ήταν ο χρόνος.
Στη δεύτερη ήταν το αντικείμενο. Και στις δύο περιπτώσεις η γραμματέας περιόρισε την κρίση της στα όρια που της θέτει ο νόμος περί ελέγχου νομιμότητας και απέφυγε κάθε αξιολόγηση σκοπιμότητας. Το μήνυμα προς τους πολίτες και τους φορείς είναι διπλό. Προσφυγές μέσα σε ασφυκτικές προθεσμίες και στόχευση σε πράξεις που παράγουν αποτελέσματα.
Η Αποκεντρωμένη Διοίκηση Αιγαίου «έκοψε» δύο προσφυγές κατά του Δήμου Ρόδου λόγω προθεσμιών και μη εκτελεστότητας
