Οι λογαριασμοί φουσκώνουν και η πόλη στενάζει • Ακριβά ανταποδοτικά χωρίς αντίκρισμα στο πράσινο, στην καθαριότητα και στις υποδομές με συμβάσεις πολλών εκατομμυρίων που δεν μεταφράζονται σε καθαρές γειτονιές και ασφαλείς δρόμους
Η εικόνα είναι απλή και ενοχλητική. Οι λογαριασμοί ανεβαίνουν, τα ανταποδοτικά τέλη αυξάνονται, τα ταμεία δεσμεύονται με μεγάλες συμβάσεις για το πράσινο και την καθαριότητα και την ίδια ώρα ο κάτοικος διασχίζει πεζοδρόμια που τρίβονται και σπάνε, αποφεύγει κάδους που ξεχειλίζουν και αναζητά ένα παγκάκι σε πάρκο που παραμένει υπό υπόσχεση.
Η καθημερινότητα στο νησί λειτουργεί σαν καθρέφτης μιας διαχείρισης που δείχνει να έχει χάσει τον ρυθμό της. Όταν η πραγματικότητα αντιστέκεται, περισσεύουν τα δελτία Τύπου. Μόνο που οι πολίτες δεν κυκλοφορούν ανάμεσα σε ανακοινώσεις αλλά ανάμεσα σε δρόμους, κάδους και παρτέρια.
Τα ανταποδοτικά που δεν επιστρέφουν
Η έννοια ανταποδοτικό σημαίνει ότι πληρώνεις και κάτι επιστρέφει στην πόρτα σου. Όχι σε μια αόριστη διάρκεια αλλά σε συγκεκριμένο χρόνο και με ορατό αποτέλεσμα. Σήμερα οι δημότες καλούνται να στηρίξουν με υψηλή επιβάρυνση μια καθημερινότητα που παραμένει σε χαμηλές πτήσεις. Η αντίφαση είναι κραυγαλέα. Η δημοτική αρχή υπόσχεται αναβάθμιση υπηρεσιών, μιλά για σχέδιο και για νέα εργαλεία και στο τέλος το μόνο που αναβαθμίζεται είναι το άγχος του πολίτη που βλέπει την πόλη να επιμένει σε εικόνες που θυμίζουν εγκατάλειψη.
Το πράσινο που έμεινε στα χαρτιά
Το έργο για τη συντήρηση και ανάπλαση πρασίνου ύψους 748.012,64 € παρουσιάστηκε ως το εργαλείο που θα αλλάξει το τοπίο σε όλες τις δημοτικές ενότητες. Στο σχέδιο προβλέπονται δύο διακριτά αντικείμενα. Η πρώτη δέσμη αφορά φυτεύσεις, αρδευτικά, ανανεώσεις θάμνων και εξοπλισμό, συνολικού κόστους 314.657,44 €. Η δεύτερη αφορά κλαδεύσεις, απομακρύνσεις και διαχείριση κόμης, με προϋπολογισμό 433.355,20 €. Όλα αυτά στη θεωρία συνθέτουν μια ισχυρή υπόσχεση.
Στην πράξη όμως η πόλη δεν βλέπει τον παλμό που αντιστοιχεί σε ένα τέτοιο συμβατικό μέγεθος. Μετά από δύο ανακοινώσεις για την αποκατάσταση ενός πάρκου μέσω υπεργολαβίας, το υπόλοιπο μένει θολό. Η εικόνα των χώρων πρασίνου δεν μεταβάλλεται όσο θα έπρεπε και ο λόγος που προβάλλεται είναι αποκαλυπτικός. Έλλειψη προσωπικού από πλευράς αναδόχου. Η ομολογία αδυναμίας σαν να μοιάζει με πρόχειρη δικαιολογία για μια ανάθεση που έπρεπε να έχει δεσμεύσεις, ρυθμούς και ελέγχους.
Η πόλη δεν χρειάζεται άλλο ένα χαρτοβασίλειο. Χρειάζεται συνεργεία που να δουλεύουν και ένα κέντρο συντονισμού που να ελέγχει με πείσμα τον ημερήσιο στόχο.
Η καθαριότητα που πληρώνεται σαν χρυσός και παραδίδεται σαν χαλκός
Στο κεφάλαιο της καθαριότητας το νησί εισήλθε σε νέο πλαίσιο πενταετίας με κόστος 74.179.423,74 € με ΦΠΑ και δικαίωμα προαίρεσης που εκτοξεύει τη δαπάνη έως 89.015.308,50 €. Η φιλοδοξία είναι να συγκεντρωθεί σε έναν ανάδοχο το σύνολο των εργασιών. Συλλογή σύμμεικτων, ανακύκλωση, οργανικά, ογκώδη, πλύση κάδων, μηχανοκίνητος και χειρωνακτικός καθαρισμός.
Η φιλοσοφία της μίας ευθύνης ακούγεται τάξη. Το αποτέλεσμα όμως στους δρόμους μοιάζει με αταξία. Οι κάδοι στην πόλη και περιμετρικά αυτής καθώς και στις δημοτικές κοινότητες θυμίζουν χώρα που παλεύει με την ίδια της τη σκιά.
Σε αριθμούς υπάρχουν περίπου 5.350 κάδοι σύμμεικτων και 50 υπόγειοι, ενώ οι μπλε φτάνουν τους 1.780. Σε εικόνα όμως βλέπεις ξεχειλίσματα, δυσοσμία και σημεία που μετατρέπονται σε πρόχειρες χωματερές.
Το επιχείρημα των ποσοτήτων, των διαδρομών και των εποχικών πιέσεων είναι γνωστό. Η απάντηση οφείλει να είναι επιχειρησιακή. Διαδρομές με ανασχεδιασμό στην αιχμή, προσωπικό με βάρδιες που ανταποκρίνονται στο πραγματικό φορτίο, οχήματα που δουλεύουν χωρίς να παραμένουν παροπλισμένα και κυρίως επίβλεψη που ελέγχει καθημερινά και καταγράφει σε ανοικτό πίνακα διαφάνειας.
Όταν η καθαριότητα πληρώνεται σαν χρυσός δεν επιτρέπεται να παραδίδεται σαν χαλκός.
Οι δρόμοι που φτιάχνονται και χαλάνε
Το οδόστρωμα από το λιμάνι της Ακαντιάς μέχρι την πλατεία Ελευθερίας αφηγείται την πιο άβολη ιστορία. Μπαλώματα που θυμίζουν προσωρινή λύση σε μόνιμο πρόβλημα, επιφάνειες που λιώνουν με την πρώτη πίεση, καντράν φθοράς που ανεβαίνει γρηγορότερα από κάθε χρονοδιάγραμμα.
Αντίστοιχη εικόνα και από το πάρκο της Δημοκρατίας προς το κέντρο. Το οδικό δίκτυο μετατρέπει μια διαδρομή ρουτίνας σε δοκιμασία αντοχής.
Τα πεζοδρόμια συμπληρώνουν την εικόνα. Σπασμένες πλάκες, εμπόδια, ράμπες για ΑμεΑ που στα χαρτιά υπάρχουν και στην πράξη λειτουργούν ως άσκηση ισορροπίας. Όταν οι επιφάνειες επισκευάζονται χωρίς επίβλεψη ποιότητας και χωρίς ελάχιστες προδιαγραφές υλικών, η επιδιόρθωση γίνεται διαφήμιση του προβλήματος.
Υπεργολαβία χωρίς σπονδυλική στήλη
Η επιλογή αναθέσεων μπορεί να προσφέρει ευελιξία. Χωρίς όμως αυστηρό έλεγχο χάνει τον κορμό της. Όταν ο εργολάβος εμφανίζει έλλειψη προσωπικού, το πρόβλημα δεν είναι δικό του μόνο. Είναι και της αναθέτουσας αρχής που έπρεπε να έχει προβλέψει ρήτρες, ποινικές ρήτρες ουσίας και αντικειμενικά κριτήρια καθημερινής αποτίμησης.
Η πόλη δεν χρειάζεται άλλο ένα έγγραφο διαπίστωσης. Χρειάζεται χρονομετρημένες επεμβάσεις με ορατό αποτέλεσμα σε πάρκα, νησίδες και πλατείες. Χρειάζεται επίσης τεκμηριωμένη τεχνική υπηρεσία που να επιβλέπει σε πραγματικό χρόνο. Αν κάτι δείχνει το σημερινό κενό, αυτό είναι ότι η εργολαβία χρησιμοποιείται σαν καραμέλα για όλα, χωρίς να χτίζεται μηχανισμός ευθύνης.
Διαφάνεια που κλείνει το μάτι χωρίς να κοιτάζει ευθεία
Η νομιμότητα δεν είναι από μόνη της εγγύηση αποτελέσματος. Η διαφάνεια κρίνεται εκεί που οι σακούλες σκουπιδιών ξεχειλίζουν, εκεί που οι κλαδεύσεις γίνονται ή δεν γίνονται, εκεί που ο κάτοικος πατά μια ράμπα και δεν φοβάται ότι θα σκοντάψει. Ο έλεγχος ποιότητας δεν είναι μια υποσημείωση σε διακήρυξη. Είναι καθημερινή πρακτική. Χωρίς δημόσιο πίνακα έργων ανά γειτονιά, χωρίς φωτογραφική τεκμηρίωση πριν και μετά, χωρίς ανοιχτή πρόσβαση στην πρόοδο εκτέλεσης, όλα μένουν σε έναν διοικητικό μηχανισμό που κουράζει.
Η πόλη δεν ζει με υποσχέσεις ζει με παρεμβάσεις
Η καθημερινότητα κερδίζεται με μικρές νίκες. Ένα πάρκο που παραδίδεται πλήρως και όχι κατά το ήμισυ. Μια νησίδα που καθαρίζεται πριν γίνει θάμνος από ξερόχορτα. Μια γραμμή καθαριότητας που αλλάζει συχνότητα όταν αλλάζει η τουριστική κίνηση. Ένα συνεργείο που καταγράφει με χρόνο και θέση την ολοκλήρωση μιας εργασίας. Όλα αυτά δεν ζητούν θεωρίες. Ζητούν οργάνωση, επιμονή, μέτρηση και θεσμική αυστηρότητα.
Ο λογαριασμός επιστρέφει στη διοίκηση
Ο δημότης έκανε αυτό που του ζητήθηκε. Πλήρωσε. Είδε τις χρεώσεις να ανεβαίνουν με την υπόσχεση ενός καλύτερου αύριο. Το αύριο άργησε. Η ευθύνη είναι συγκεκριμένη και βαριά. Δεν χρειάζονται άλλες εξαγγελίες. Χρειάζονται πράξεις με αρχή, μέση και τέλος. Χρειάζεται χρονοδιάγραμμα ανά συνοικία και δημοτική ενότητα, ποιοτική παραλαβή με διαφάνεια, ρήτρες που εφαρμόζονται και όχι που σκονίζονται, επανασχεδιασμός δρομολογίων αποκομιδής με βάση πραγματικά δεδομένα και όχι επιθυμίες.
Τελική εικόνα χωρίς ωραιοποιήσεις
Η μάχη της καθημερινότητας χάνεται όχι επειδή είναι δύσκολη αλλά επειδή αντιμετωπίζεται με προχειρότητα. Η ειρωνεία είναι ότι όσο μεγαλώνουν οι αριθμοί των συμβάσεων τόσο μικραίνει η υπομονή. Η δημοτική αρχή καλείται να μετατρέψει τα ποσά σε έργο ορατό από την πρώτη βδομάδα. Κάθε άλλη επιλογή θα σημαίνει ότι οι πολίτες πληρώνουν ένα προϊόν πολυτελείας και παραλαμβάνουν μια έκπτωση. Σε αυτή την πόλη δεν αρμόζουν εκπτώσεις. Αρμόζει συνέπεια, δουλειά και αποτέλεσμα που δεν χρειάζεται δελτίο Τύπου για να γίνει αντιληπτό.
