΄Ένα ελικοφόρο με το σήμα της Ολυμπιακής που προσγειώνεται σ’ έναν στενό διάδρομο. Ένα μικρό αεροδρόμιο, όπου οι άνθρωποι μας υποδέχονται με χαμόγελο, και ένας δρόμος που μας οδηγεί στο «Κορδόνι». Έτσι αποκαλούν οι ντόπιοι την προκυμαία του λιμανιού τους, η οποία έχει σχήμα U. Στη διαδρομή, μετά την πρώτη στροφή διακρίνονται καθαρά τα χρωματιστά σπίτια, αυτά τα εκλαϊκευμένα νεοκλασικά με τις κεραμοσκεπές που θαυμάζαμε άλλοτε στις καρτ-ποστάλ και τα ταυτίζαμε με το Καστελλόριζο, αλλά τώρα βρισκόμαστε εδώ, στο ακριτικό νησί που κινείται στους φεστιβαλικούς ρυθμούς του Beyond Borders.
Ένα επετειακό Φεστιβάλ
Είναι η δέκατη χρονιά που διοργανώνεται το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου από το Ελληνικό Ίδρυμα Ιστορικών Μελετών. Σινεφίλ, δημιουργοί και άνθρωποι της βιομηχανίας του σινεμά συγκεντρώνονται σε αυτή την ακριτική γωνιά της Ελλάδας, και μαζί με ντόπιους και επισκέπτες παρακολουθούν ταινίες και ανταλλάσσουν απόψεις μετά το πέρας των προβολών. 42 φιλμ πρόκειται να προβληθούν στις κινηματογραφικές οθόνες που έχουν στηθεί στις πλατείες Ηρώου και Ποσειδώνος, 18 από τα οποία συμμετέχουν στο κυρίως διαγωνιστικό τμήμα.
Προβολή στην πλατεία Ποσειδώνος, μία από τις δύο τοποθεσίες όπου στήθηκαν κινηματογραφικές οθόνες.
Στην τελετή έναρξης -όπου απηύθυνε χαιρετισμό ο διευθυντής της «Καθημερινής», Αλέξης Παπαχελάς, καθώς η εφημερίδα αποτελεί τιμώμενο μέσο του Φεστιβάλ-, παρελαύνουν εικόνες από τις πρώτες διοργανώσεις, όταν το Beyond Borders βρισκόταν στα σπάργανα, για να φτάσει σήμερα να συγκαταλέγεται ανάμεσα στα τρία ποιοτικότερα παγκοσμίως, μετά από αυτά της Βενετίας και του Λοκάρνο, σύμφωνα με τη FIPRESCI (Παγκόσμια Ομοσπονδία Κριτικών Κινηματογράφου). Κρατάω την αφήγηση της προέδρου του Φεστιβάλ, Ειρήνης Σαρίογλου, η οποία μοιράστηκε την προσπάθειά της να γιγαντώσει αυτό το όραμα και να στρέφει με επιμονή και πείσμα τα βλέμματα όλης της Ελλάδας στο Καστελλόριζο. Το μεγαλύτερο όμως στοίχημα βρίσκεται στο να καταφέρει τους ντόπιους να αγκαλιάσουν το Φεστιβάλ και να μην το θεωρούν «εξωτικό φρούτο». Η αλήθεια είναι πως παρατηρείται μικρή κινητικότητα σε αυτό το κομμάτι. Κάποιοι από τους κατοίκους αντιλαμβάνονται πως είμαστε εδώ για το Beyond Borders και μας ρωτούν ποιες ταινίες είδαμε.
Τις πρωινές ώρες, οι νεότερες γενιές συμμετέχουν στις παράλληλες δράσεις -όπως τα μαθήματα σκακιού που διοργανώνει ο Σκακιστικός Όμιλος Ρόδου «Ιππότης» με τη συνδρομή και δύο SenseRobot σκακιού, και οι εκπαιδευτικές προβολές από το Φεστιβάλ Κινηματογράφου Χανίων-, ενώ οι μεγαλύτεροι κάνουν μια στάση στην πλατεία Ποσειδώνος, στην παρουσίαση του βιβλίου τεκμηρίωσης της Αθηνάς Ταρσούλη με τίτλο «Καστελλόριζο», ακούγοντας με μεγάλο ενδιαφέρον την παρουσίαση της κ. Σαρίογλου και του συγγραφέα και δημοσιογράφου Παύλου Μεθενίτη.
Μια εποχή που χάνεται
Σε ένα γειτονικό στον χώρο της παρουσίασης σπίτι, μια ηλικιωμένη κάθεται στο πλατύσκαλο έχοντας την πόρτα ανοιχτή. Στο εσωτερικό δεσπόζουν οι φωτογραφίες ναυτικών και πλοίων από μια άλλη εποχή, τότε που το Καστελλόριζο ήταν ακμαία δύναμη στον χώρο της ναυτιλίας και οι εφοπλιστές ζούσαν ακόμα στο νησί. Ακούει τις αφηγήσεις για τα πρόσωπα που χάθηκαν μέσα στον χρόνο, τα έθιμα και τις συνήθειες που ατονούν όσο ερημώνει ο τόπος από τις επόμενες γενιές και για την πολύπαθη ιστορία του εξαιτίας των απανωτών καταστροφών που υπέστη από τους κατακτητές. Μόλις τελειώνει η παρουσίαση, την ακούω να λέει: «Τα ξέρω όλα αυτά. Μου αρέσει όμως να τα ακούω. Θυμίζουν κάτι μακρινό που δεν υπάρχει πια». Κάνω να ρωτήσω το όνομά της, όμως δεν προλαβαίνω, μπαίνει στο σπίτι και κλείνει την πόρτα πίσω της.
«Το μέλλον υφαίνει τη μνήμη» είναι το σλόγκαν της φετινής επετειακής διοργάνωσης του Beyond Borders.
Στην ίδια πλατεία προβάλλεται το ωριαίο ντοκιμαντέρ του Ιβάν Μπουτέλ «Kastellorizo: An island in the heart of the world», στο οποίο άνθρωποι του νησιού μιλούν στην κάμερα για τις δυσκολίες και τις προκλήσεις της καθημερινότητας εκεί. Οι ντόπιοι θεατές αναγνωρίζουν οικεία πρόσωπα, εμείς οι ξενομερίτες προσπαθούμε να κατανοήσουμε καλύτερα τον τόπο, μεταφερόμενοι με κάθε προβολή σε άλλους κόσμους, κοντινούς και μακρινούς.
Διευρύνοντας τους ορίζοντες
Ανάμεσα στα παραδοσιακά σπίτια παρακολουθούμε σιωπηλοί το ντοκιμαντέρ της Ντανάι Ίλον «Rule of Stone». Η Καναδή σκηνοθέτιδα με ρίζες από το Ισραήλ ξεδιπλώνει την αόρατη βία της αρχιτεκτονικής της Ιερουσαλήμ και τους τρόπους με τους οποίους η αισθητική της πόλης έχει παίξει ρόλο στη συστηματική διαδικασία εκτοπισμού Παλαιστινίων από τις παρυφές των Ιεροσολύμων και της Δυτικής Όχθης. Στο τέλος, ο Παλαιστίνιος φοιτητής Γουαέλ Αμπούντ, της θέτει ερωτήσεις γύρω από το θέμα της ταινίας, με την ίδια να τονίζει ότι μέχρι πριν τη Νάκμπα η Ιερουσαλήμ ήταν μια πόλη όπου όλοι οι πληθυσμοί συμβίωναν αρμονικά.
Για μαγειρευτά, στην ταβέρνα «Τα πλατάνια», δίπλα στον ναό του Αγίου Κωνσταντίνου.
Στην άλλη πλευρά του Κορδονιού, στην πλατεία Ηρώου, μεταφερόμαστε στο ατελιέ του Κινέζου καλλιτέχνη Σεν, στην Αυστραλία. Στο «Welcome to Babel», ο Τζέιμς Μπράντλεϊ ακολουθεί την πορεία του εμβληματικού καλλιτέχνη στη δημιουργία ενός πίνακα – τυπογραφία που αποτίνει φόρο τιμής στην ιστορία του κομμουνισμού τον 20ο αιώνα, συμπεριλαμβάνοντας τις φωτεινές και τις σκοτεινές στιγμές του, τις οποίες πολλοί ιστορικοί και πολιτικοί αντιμετωπίζουν σαν να μη συνέβησαν ποτέ.
Για όσα λεπτά διαρκούν οι ταινίες, ταξιδεύουμε μακριά, κι ας ακούμε το κύμα να σκάει στις ακτές του λιμανιού. Είναι πραγματικά μοναδικό το περιβάλλον στο οποίο προβάλλονται. Ακόμα πιο όμορφο είναι το αίσθημα του ανήκειν που δημιουργείται ανάμεσα σε ανθρώπους οι οποίοι ασχολούνται με το σινεμά και παρακολουθούν ντοκιμαντέρ. Το νησί είναι μικρό. Συναντιόμαστε ξανά και ξανά στα γνωστά στέκια και μοιραζόμαστε εντυπώσεις, ανταλλάσσουμε εμπειρίες, προτείνουμε στους ντόπιους που συναντάμε να έρθουν και αυτοί στις προβολές. Δεν ξέρω αν φταίει η κλίμακα του Καστελλόριζου ή η ακριτική του θέση, αλλά αν κουβαλάω κάτι στις αποσκευές της επιστροφής είναι πως το νησί μοιάζει ιδανικό για να διευρύνει κανείς τους ορίζοντές του.
Αν ταξιδέψετε στο Καστελλόριζο
Υπάρχουν τρεις αφετηρίες για το ταξίδι στο Καστελλόριζο: α) το λιμάνι του Πειραιά, απ’ όπου αναχωρεί το Blue Star Patmos, (β) το αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος, με αεροσκάφη της AEGEAN και της Olympic Air και ενδιάμεσο σταθμό το αεροδρόμιο «Διαγόρας» της Ρόδου, και γ) το λιμάνι της Ρόδου, απ’ όπου εκτελούνται δρομολόγια με φέριμποτ και καταμαράν καθημερινά, εκτός Πέμπτης και Σαββάτου.
Γλυπτά του καλλιτέχνη Αλέξανδρου Ζυγούρη βρίσκονται στο αλσάκι μετά το ξενοδοχείο «Μεγίστη».
Για να ανακαλύψετε την πλούσια ιστορία του νησιού, από τα κλασικά χρόνια μέχρι τη Φραγκοκρατία και την Τουρκοκρατία, επισκεφθείτε το Αρχαιολογικό Μουσείο που στεγάζεται στο τμήμα του μεσαιωνικού κάστρου του Αγίου Νικολάου. Εκτός από τα ευρήματα προηγούμενων αιώνων, η τελευταία αίθουσα του ορόφου είναι αφιερωμένη στη λαογραφία, με παραδοσιακές στολές του Καστελλόριζου, κεντήματα και είδη λαϊκής τέχνης. Μάλιστα, σε τμήμα του μουσείου γίνεται αναπαράσταση της κουζίνας ενός λαϊκού σπιτικού.
Οι λάτρεις της πεζοπορίας θα λατρέψουν την ανάβαση στο Παλαιόκαστρο. Το αρχαιότερο μνημείο του νησιού είναι χτισμένο στον 3ο αι. π.Χ., στον λόφο Βίγλα. Το κάστρο χρησιμοποιήθηκε τόσο στην αρχαιότητα όσο και κατά την περίοδο της Ιταλοκρατίας, όταν χτίστηκαν πολυβολεία εντός των τειχών του. Εκεί βρίσκονται οι εκκλησίες της Παναγιάς του Κάστρου, με μια βοτσαλωτή αυλή που χρονολογείται στο 1858, του Αγίου Στεφάνου και του Αγίου Νικολάου. Είναι προσβάσιμο από χωματόδρομο, αλλά και από ένα μονοπάτι μέτριας δυσκολίας που ξεκινάει από τον δρόμο του αεροδρομίου. Λόγω της κλίσης του, η ανάβαση διαρκεί 45 λεπτά.
Πεζοπορία στο Παλαιόκαστρο, στην κορυφή του οποίου υπάρχουν τρεις εκκλησίες του 19ου αιώνα.
Όσο για κρυστάλλινα νερά, θα σας οδηγήσουν εκεί σκαλοπάτια από διάφορα σημεία του Κορδονιού, κυρίως στην απόληξη του λιμανιού. Η θάλασσα είναι πεντακάθαρη και προτείνεται για κολύμπι από τους ντόπιους. Το ίδιο και στο λιμάνι του Μανδρακίου, με την ομώνυμη παραλία. Διαφορετικά, νοικιάστε κάποιο θαλάσσιο ταξί στο λιμάνι (κόστος 15 ευρώ το άτομο) και απολαύστε μερικές ώρες χαλάρωσης στη νήσο του Αγ. Γεωργίου, όπου λειτουργεί και αναψυκτήριο-beach bar. Αν θέλετε να βιώσετε την εμπειρία της Μπλε Σπηλιάς, ενός ενάλιου σπηλαίου όπου το φως του ήλιου διαθλάται μέσα από τη θάλασσα και αντανακλάται στο εσωτερικό βάφοντάς το με ένα μοναδικό μπλε χρώμα, επισκεφτείτε την τις πρώτες πρωινές ώρες, καθώς η φουσκοθαλασσιά δεν επιτρέπει την πρόσβαση.
Οι επιλογές για έξοδο, τέλος, είναι περιορισμένες. Ωστόσο, μην αμελήσετε να δοκιμάσετε τα μαγειρευτά της ταβέρνας «Τα Πλατάνια», πλησίον του ναού του Αγίου Κωνσταντίνου, και τα θαλασσινά στο εστιατόριο «Αλεξάνδρα», στο λιμάνι. Τα καφέ «Stratos», «Aquarium» και «Meltemi» συγκεντρώνουν τους ντόπιους, ενώ μια ενδιαφέρουσα προσθήκη στην εστίαση είναι το «Mourayo», που προσφέρει φοκάτσια και χειροποίητα γλυκά.
Πηγή: kathimerini.gr
