• Έγινε συνάντηση στο ΥΠΠΟ • Μένει να δούμε εάν η ηγεσία θα το προσεγγίσει με την αρμόζουσα προσοχή
Σε δημιουργική… ασάφεια έχουν περιέλθει τόσο ο Δήμος Σύμης, οι επιχειρήσεις όσο και οι υπηρεσίες, για να βρουν ποιος έχει την αρμοδιότητα για να αδειοδοτηθούν καταστήματα σε κοινόχρηστους χώρους και δη σε παραδοσιακούς οικισμούς του νησιού, καθώς η αρμοδιότητα ανήκει στην αρχαιολογική υπηρεσία που μπορεί να γνωμοδοτεί για μια άδεια.
Η κατάσταση έχει προκαλέσει μεγάλη αναστάτωση στην κοινωνία του νησιού ενώ οι επιχειρηματίες έχουν αγανακτήσει με την αντιμετώπιση που τυγχάνουν. Το θέμα απασχόλησε κι άλλη φορά το δ.σ. της ΠΕΔ Νοτίου Αιγαίου, όταν το έθεσε ο δήμαρχος κ. Λευτέρης Παπακαλοδούκας, εκφράζοντας έντονη αγανάκτηση από τη δημιουργηθείσα κατάσταση.
Η σύσκεψη στο Υπουργείο Πολιτισμού
Όπως έγινε γνωστό, την περασμένη Τετάρτη, στις 19 Νοεμβρίου πραγματοποιήθηκε σύσκεψη στο Υπουργείο Πολιτισμού υπό τον γενικό γραμματέα κ. Γιώργο Διδασκάλου με τη συμμετοχή του κ. Παπακαλοδούκα και των βουλευτών της Δωδεκανήσου. Πληροφορίες που είδαν το φως της δημοσιότητας, ανέφεραν ότι στο επόμενο διάστημα αναμένονται εξελίξεις.
Σε δηλώσεις του, ο δήμαρχος Σύμης ανέφερε μεταξύ άλλων τα εξής: «Η Σύμη δεν έχει μεγάλα καταστήματα. Δεν έχει καταστήματα που μπορούν να λειτουργήσουν σε εσωτερικούς χώρους. Πρέπει να βγάλουν έξω πράγματα για να μπορούν να λειτουργήσουν. Δεν μπορεί να κλείσει καμία επιχείρηση στο νησί. Πρέπει να βρούμε μια λύση, όχι να βολευτούμε, αλλά να λειτουργήσουν κανονικά οι επιχειρήσεις που λειτουργούν τώρα. Γιατί οι επισκέπτες που έρχονται δεν έχουν μόνο να δουν αυτό το αριστούργημα, έρχονται και για τα καταστήματα που έχει η Σύμη. Αν δεν έχει μαγαζιά, τι να έρχονται να κάνουν οι επισκέπτες στη Σύμη».
Η προσέγγιση του νομικού συμβούλου κ. Μ. Παπαγεωργίου
Στην προσέγγιση του νομικού συμβούλου της ΠΕΔ κ. Μιχάλη Παπαγεωργίου αναφέρονται μεταξύ άλλων τα εξής:
1. Το ζήτημα της «έγκρισης» (-έκδοσης) σύμφωνης γνώμης από πλευράς των αρμόδιων διοικητικών υπηρεσιών του Υπουργείου Πολιτισμού (Εφορία Αρχαιοτήτων και Νεωτέρων Μνημείων Δωδεκανήσου) για τη σύννομη παραχώρηση από πλευράς Ο.Τ.Α. Α΄ Βαθμού, Δήμου, κοινόχρηστων (δημοτικών) χώρων σε τοπικές επιχειρήσεις εντός παραδοσιακών οικισμών, ειδικά εντός της διοικητικής επικράτειας παραμεθόριων νησιωτικών Δήμων, που διεκδικούν υπό αντικειμενικά δύσκολες περιστάσεις α) τη βιώσιμη ανάπτυξη τους, β) την ανταγωνιστική τους επιβίωσή και εν τέλει γ) την ίδια την ύπαρξη και ενίσχυση της μόνιμης διαβίωσής τους, είναι κρίσιμο και σε επίπεδο εθνικής σημασίας.
2. Για αυτό και χρήζει μίας ολιστικής, συνεργατικής και συνεκτικής αντιμετώπισης με κύριους άξονες την ασφάλεια δικαίου, την προστατευόμενη εμπιστοσύνη των διοικούμενων και τους όρους της βιώσιμης ανάπτυξης σε περιβαλλοντικό, κοινωνικό, αλλά και οικονομικό επίπεδο και κλίμακα, οριοθετώντας -προσδιορίζοντας αντίστοιχα και τη διακριτική ευχέρεια της Διοίκησης σε επίπεδο εγκρίσεων, αλλά και κατασταλτικού ελέγχου.
3. Επιβάλλεται να ληφθεί συνδυαστικά υπόψη η κείμενη νομοθεσία επί της Προστασίας του Πολιτιστικού Περιβάλλοντος και δη των Αρχαιοτήτων και των Νεωτέρων Μνημείων, όπως και οι αντίστοιχες αρμοδιότητες των Ο.Τ.Α. Α΄βαθμού, με βάση ωστόσο:
α) τις ιδιαιτερότητες της παραμεθόριας Νησιωτικότητας,
β) τα περιβαλλοντικά, χωροταξικά και πολεοδομικά δεδομένα,
γ) τα δεδομένα της επιστήμης ως προς το τεχνικό σχεδιασμό της σύγχρονης και βιώσιμης αρχιτεκτονικής,
γ) της μηχανικής,
δ) τη λειτουργικότητα των κοινόχρηστων χώρων ως εκτάσεις-χώροι ικανής και πρόσφορης παραχώρησης χρήσης,
δ) της ανάδειξης της πολιτιστικής κληρονομιάς στο σήμερα και
ε) τις πραγματικές συνθήκες διαβίωσης και ισόρροπης τουριστικής ανάπτυξης εν προκειμένω στο Δήμο Σύμης.
4. Ως εκ τούτου κρίνεται επιτακτική και άμεση, πέρα της ευρύτερης τροποποίησης της κείμενης νομοθεσίας με την πρόβλεψη σχετικής Υ.Α., η κατάρτιση μίας οριζόντιας Τεχνικής Έκθεσης – Εγκυκλίου, ως «Οδηγός λειτουργικών παρεμβάσεων επί καταστημάτων υγειονομικών και εμπορικών επιχειρήσεων σε νησιωτικούς παραδοσιακούς οικισμούς», κατόπιν μίας παραγωγικής θεμιτής διαβούλευσης με τους οικείους Ο.Τ.Α., ήτοι τον οικείο Δήμο (υπό το πρίσμα της αρχής της Επικουρικότητας και του άρθρου 75 του Ν. 3463/2006, όπως σήμερα ισχύει), το κατά τόπο αρμόδιο Τ.Ε.Ε., το οικείο Συμβούλιο Αρχιτεκτονικής της Α.Δ.Α. και την οικεία Υ.Δόμησης κ.λπ., η οποία ακριβώς, προς ασφάλεια δικαίου και υπό το πρίσμα της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης όλων των νομίμως υφιστάμενων και ήδη πολυπλεύρως αδειοδοτημένων καταστημάτων-εμπορικών επιχειρήσεων, αλλά και των νέων που τυχόν συσταθούν, θα θέτει ρητώς τις προδιαγραφές και τις απαιτήσεις σε σχέση με:
α) Τις επιλέξιμες επιλογές σε σκίαστρα, πέργκολες, τέντες, επιγραφές, πινακίδες, τραπεζοκαθίσματα, κινητούς πάγκους, κικλιδώματα, κινητά διαχωριστικά, φωτισμό, ως προς: το χρωματισμό, το είδος/υλικά, την αναλογία μεγέθους επιχείρησης/παραχωρηθείσας κοινόχρηστης έκτασης και την ποιότητα του υλικοτεχνικού εξοπλισμού σε ευθεία μάλιστα συνάρτηση:
τόσο με την αντοχή, ανθεκτικότητα και ασφάλεια έναντι κατά κύριο των βιοκλιματικών συνθηκών (έντονη ηλιοφάνεια και υψηλή θερμοκρασία τους θερινούς μήνες, απότομες βροχοπτώσεις – άνεμοι είτε τους χειμερινούς είτε και τους εαρινούς-φθινοπωρινούς μήνες) για κάθε εποχιακή περίοδο λειτουργίας των καταστημάτων στο σύνολο του έτους, αλλά και σε σχέση με την ευταξία και ασφάλεια αυτών καθαυτών των κοινόχρηστων χώρων,
όσο και με τις βασικές κατηγορίες-είδος λειτουργίας της επιχειρηματικής δραστηριότητας.
β) την ίδια τη Βιώσιμη Ανάπτυξη και τη Φέρουσα Ικανότητα του νησιού – ήτοι των παραδοσιακών οικισμών αυτού- με ισόρροπο και αμοιβαία βελτιστοποιητικό σεβασμό τόσο στην πολιτιστική και αρχιτεκτονική κληρονομιά και στη σύγχρονη κοινωνικοοικονομική διαβίωση και ανταγωνιστικότητα, εξασφαλίζοντας ομοιομορφία, ποικιλομορφία, συμμετρία, εφαρμοστικότητα, αποτελεσματικότητα και προβλεψιμότητα.
Σήμερα:
Η πρακτική που υφίσταται από πλευράς υπηρεσιών Αρχαιολογίας (ΥΠΠΟ) συνιστά εμπόδιο-αντίπαλο για την εύρυθμη λειτουργία επιχειρήσεων λόγω υποκειμενικών και μη σταθερών κριτηρίων, κατά περίπτωση, a la carte, σχετικά με τέντες, στέγαστρα, πέργκολες κ.λπ. μετακυλύοντας υπέρμετρα το βάρος στον οικείο Ο.Τ.Α. για μέτρα προστασίας.
Υπό αυτές τις συνθήκες διαπιστώνεται:
• Παραβίαση της αρχής της ασφάλειας δικαίου, αφού οι διοικούμενοι δεν μπορούν να προβλέψουν τη στάση της Διοίκησης.
• Παραβίαση της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης, ιδίως εάν παρόμοιες εγκαταστάσεις είχαν εγκριθεί στο παρελθόν ή αν η αρχαιολογική υπηρεσία μεταβάλλει χωρίς επαρκή αιτιολογία την υποκειμενική κρίση της ή εάν η κάθε συναρμόδια συναφώς υπηρεσία λαμβάνει αντίθετες/αντιφατικές αποφάσεις.
• Υπέρβαση διακριτικής ευχέρειας, όταν η Εφορεία Νεωτέρων Μνημείων, υπηρεσιακά, δεν στηρίζεται σε σταθερά, αντικειμενικά και ελέγξιμα αισθητικά κριτήρια, αλλά «στην υποκειμενική αισθητική αξιολόγηση» του κάθε υπαλλήλου έναντι της μίας ολιστικής επιστημονικής κρίσης κατ’ εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας
• Προσβολή των ισοδύναμων όρων της Βιώσιμης Ανάπτυξης, εάν οι προσκολλημένες αναφορές στην πολιτιστική κληρονομιά του παρελθόντος (σκίαστρα κατά τα πρότυπα και τις εικόνες του 19ου -20ου αιώνα με μικρότερους κοινόχρηστους χώρους, μεσοπόλεμος, διαφορετικές περιβαλλοντικές και λειτουργικές ανάγκες κ.λπ.) δεν συμβαδίζουν και δεν εναρμονίζονται με τις εφαρμογές και τις απαιτήσεις του περιβάλλοντος χώρου (φυσικού, πολιτιστικού, χωροταξικού, αναπτυξιακού) του σήμερα.
Η έλλειψη ενιαίων προδιαγραφών οδηγεί σε:
– αναιτιολόγητες διαφοροποιήσεις ανά Εφορεία Αρχαιοτήρων, ανά υπάλληλο, ανά περιοχή στο σύνολο της Ελληνικής Επικράτειας.
– ανισότητα/ άνιση μεταχείριση ή στοχοποίηση μεταξύ των επιχειρηματικών δραστηριοτήτων που αναπτύσσονται στην ίδια περιοχή, στον ίδιο κοινόχρηστο χώρο.
– δικαστικές συγκρούσεις (διοικητικού και ποινικού χαρακτήρα), με επιβάρυνση Διοίκησης και Διοικούμενων, οι οποίες μπορούν να αποφευχθούν με την υιοθέτηση ενός σαφούς, τυποποιημένου και ελέγξιμου πλαισίου.
Η τεχνική εγκύκλιος πρέπει ν’ αποσκοπεί:
• στη διαμόρφωση ενιαίων τεχνικών και αισθητικών κανόνων για τις εγκαταστάσεις των νησιωτικών παραδοσιακών οικισμών που εμφανίζουν συναφή κοινά χαρακτηριστικά,
• στη διαφύλαξη της μορφολογικής και ιστορικής ταυτότητας των οικισμών,
• και, ταυτόχρονα, στη διασφάλιση της ασφάλειας δικαίου και της δικαιολογημένης εμπιστοσύνης των διοικούμενων, ώστε οι πολίτες και οι επιχειρήσεις να γνωρίζουν με σαφήνεια τις προϋποθέσεις νόμιμης δραστηριοποίησης.
Παράλληλα, οι θεσμικές και συμπεριληπτικές αναφορές της Εγκυκλίου, κατόπιν μίας συγκροτημένης και πολυεπίπεδης νομο-τεχνικής διαβούλευσης, μπορούν να αξιοποιηθούν ως ευρύτεροι άξονες εναρμόνισης ακόμα και εντός του οικείου Τοπικού Πολεοδομικού Σχεδίου για την ευρύτερη οργάνωση και λειτουργία του Χώρου επί των επιμέρους επιτρεπόμενων Χρήσεων Γης και της βιώσιμης ταυτότητας και προοπτικής του τόπου με αναδεικτική και αναβαθμιστική για αυτόν προοπτική.
Για όλα τα παραπάνω αξίζει να συσταθεί μία επιτελική Επιτροπή Συντονισμού από όλους τους συναρμόδιους φορείς, που θα είναι και ο συνδετικός κρίκος μεταξύ του οικείου Ο.Τ.Α, των κατοίκων-επιχειρηματιών, του κατά τόπο αρμόδιου ΤΕΕ και του Υπουργείου Πολιτισμού.
Μέχρι την έκδοση της ως άνω Εγκυκλίου εντός του πρώτου τριμήνου/τετραμήνου του 2026, υπό το πρίσμα των ως άνω και της αρχής της συνέχειας της Διοίκησης ο έλεγχος από πλευράς ΥΠΠΟ να περιορίζεται αποκλειστικά σε ουσιώδεις και καταχρηστικές υπερβάσεις και υπερβάσεις/αυθαιρεσίες νέων παρεμβάσεων και όχι των υφιστάμενων μακροχρόνια διαμορφωμένων συνθηκών επί υπαρχουσών επιχειρήσεων με υφιστάμενες επιμέρους εγκρίσεις και αδειοδοτήσεις, που θα συνιστούν εξάλλου και το αντικείμενο μελέτης, επεξεργασίας και προσαρμογής.
