Ριζικές αλλαγές στον τρόπο οργάνωσης, διοίκησης και λειτουργίας των δήμων επέρχονται με την εφαρμογή του «Καλλικράτη», προκειμένου να επικρατήσει η… κοινή λογική με την έναρξη εφαρμογής του προγράμματος, καθώς η στρέβλωση έχει φθάσει σε σημείο να υπάρχουν σήμερα αρμοδιότητες τμήματος Αλιείας σε δήμο που δεν έχει προσπέλαση σε θάλασσα!
Ο «Καλλικράτης» έρχεται να «συμμαζέψει» τα πράγματα και να καταστήσει τους δήμους αποτελεσματικούς φορείς παροχής τοπικών δημόσιων υπηρεσιών με σύγχρονη οργάνωση θέτοντας σε νέα βάση την εσωτερική οργάνωση και λειτουργία.
Οι νέες δημοτικές Αρχές υποχρεούνται μέσα στο α’ εξάμηνο του 2011 να καταρτίσουν και να εφαρμόσουν νέους Οργανισμούς Εσωτερικής Υπηρεσίας (ΟΕΥ), με «οδηγό» πρότυπους Οργανισμούς που καταρτίσθηκαν, ανά κατηγορία δήμων για 172 από τους 325 δήμους με πληθυσμό άνω των 20.000 κατοίκων από την Ελληνική Εταιρεία Τοπικής Ανάπτυξης και Αυτοδιοίκησης (ΕΕΤΑΑ), για λογαριασμό του υπουργείου Εσωτερικών.
Σύμφωνα με τη σχετική μελέτη, «η λειτουργία της πρωτοβάθμιας Αυτοδιοίκησης σε ευρύτερο γεωγραφικό επίπεδο, θα πρέπει να συνοδευτεί με τη ριζική αναθεώρηση του τρόπου με τον οποίο οι δήμοι καταγράφουν και ιεραρχούν τα τοπικά προβλήματα και σχεδιάζουν, προγραμματίζουν και παρεμβαίνουν για την αντιμετώπισή τους».
Καθοριστική επίδραση σύμφωνα με την ΕΕΤΑΑ στη σύνταξη του ΟΕΥ ενός δήμου, έχει το πληθυσμιακό μέγεθος, από το οποίο εξαρτώνται τα τακτικά έσοδα και επομένως ο αριθμός προσωπικού.
ΟΙ ΚΕΝΤΡΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΤΩΝ ΝΕΩΝ ΔΗΜΩΝ
Οι πρότυποι ΟΕΥ προβλέπουν κεντρικές υπηρεσίες (στην έδρα του νέου δήμου) και αποκεντρωμένες υπηρεσίες στις έδρες των πρώην ΟΤΑ.
Οι αποκεντρωμένες υπηρεσίες που πρέπει να συσταθούν είναι:
• Υπηρεσία ΚΕΠ.
• Υπηρεσία καθαριότητας.
• Υπηρεσία διοικητικών θεμάτων και εξυπηρέτησης του πολίτη.
• Υπηρεσία οικονομικών θεμάτων.
• Υπηρεσία συντήρησης υποδομών.
• Υπηρεσία Δημοτικής Αστυνομίας.
«Η προσαρμογή των προτύπων στα χαρακτηριστικά των συγκεκριμένων δήμων θα καταδείξει ποιες από τις προαναφερόμενες αποκεντρωμένες υπηρεσίες χρειάζονται και πού. Επίσης, μπορεί να αναδείξει πρόσθετες ανάγκες όπως λειτουργία ενδεχομένως αποκεντρωμένου γραφείου γεωργικής ανάπτυξης ή γραφείου τουριστικής πληροφόρησης. Κοινωνικές υπηρεσίες, όπως π.χ. Βοήθεια στο σπίτι, ΚΑΠΗ, δομές παιδικής φροντίδας, θα παρέχονται τοπικά μέσω των αποκεντρωμένων παραρτημάτων του Νομικού Προσώπου του δήμου. Οι πρότυποι ΟΕΥ προβλέπουν ότι κάθε αποκεντρωμένη υπηρεσία υπάγεται διοικητικά και ακολουθεί κατά την άσκηση των αρμοδιοτήτων της, τις οδηγίες και κατευθύνσεις της αντίστοιχης κεντρικής υπηρεσίας (π.χ. το αποκεντρωμένο Τμήμα Καθαριότητας ακολουθεί τις οδηγίες και τα πρότυπα που ορίζει η κεντρική διεύθυνση καθαριότητας)».
Για την καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη εκτός από τα ΚΕΠ προβλέπονται και οι αποκεντρωμένες δημοτικές υπηρεσίες, που μπορεί να λειτουργούν ως «δημοτικά ΚΕΠ». Το «δημοτικό ΚΕΠ» ενημερώνει και πληροφορεί τους πολίτες για τις ενέργειες που απαιτούνται για τη διεκπεραίωση διοικητικών υποθέσεων σχετικών με τις κεντρικές δημοτικές υπηρεσίες.
Παραλαμβάνει αιτήσεις πολιτών για τη διεκπεραίωση υποθέσεών τους από τις κεντρικές υπηρεσίες, ελέγχει την πληρότητά τους και διαβιβάζει πλήρεις τους φακέλους των υποθέσεων των πολιτών στην αρμόδια για τη διεκπεραίωσή τους κεντρική υπηρεσία με οποιονδήποτε τρόπο. Παραλαμβάνει από τις αρμόδιες κεντρικές υπηρεσίες τα τελικά έγγραφα που έχουν ζητηθεί από τους πολίτες και μεριμνά για την παράδοσή τους στους πολίτες.
Οι οργανικές μονάδες των πρότυπων οργανισμών είναι:
• Γενική διεύθυνση (προβλέπεται θεσμικά για δήμους άνω των 50.000 κατοίκων).
• Διεύθυνση
• Τμήμα
• Αυτοτελές τμήμα
• Αυτοτελές γραφείο
Οπως τονίσθηκε, μάλιστα, κατά τη σχετική εισήγηση στα «σεμινάρια» που παρακολουθούν αυτή την περίοδο οι νεοεκλεγέντες δήμαρχοι, «για την αποφυγή της πολυδιάσπασης της οργανωτικής δομής σε πολλές ενότητες μικρού μεγέθους, οι πρότυποι ΟΕΥ συντάχθηκαν, λαμβάνοντας υπόψη ότι ένα τμήμα θα πρέπει να έχει τουλάχιστον 4-5 άτομα προσωπικό και μια διεύθυνση θα πρέπει να έχει τουλάχιστον 2-3 τμήματα. Οι πρότυποι ΟΕΥ περιλαμβάνουν όλες τις αρμοδιότητες που προβλέπονται για τους δήμους με βάση τις διατάξεις της νομοθεσίας. Κατά την προσαρμογή ενός προτύπου για κάποιο συγκεκριμένο δήμο μπορούν να αφαιρεθούν εκείνες οι αρμοδιότητες που λόγω των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών του δήμου είναι φανερό ότι είναι ανενεργές (π.χ. αρμοδιότητες τμήματος Αλιείας σε δήμο που δεν έχει προσπέλαση στη θάλασσα)».
Για τις οργανικές θέσεις του προσωπικού που θα προβλέπονται στους ΟΕΥ η «οδηγία» είναι να υπάρξει ρεαλιστική εκτίμηση των αναγκών σε προσωπικό με βάση τις πραγματικές ανάγκες και τις οικονομικές δυνατότητες του κάθε νέου ΟΤΑ και ο αριθμός των οργανικών θέσεων να προκύψει, αφού συνεκτιμηούν οι δαπάνες μισθοδοσίας και τα τακτικά έσοδα του νέου δήμου.
Οι κυριότερες επιλογές οργανωτικού σχεδιασμού
Στους πρότυπους Οργανισμούς Εσωτερικής Υπηρεσίας (ΟΕΥ) που καταρτίσθηκαν, οι κυριότερες επιλογές οργανωτικού σχεδιασμού προβλέπουν τα εξής:
1. Μεγάλοι και μεγαλομεσαίοι δήμοι: Ενίσχυση και συμπλήρωση των ήδη ανεπτυγμένων υπηρεσιών
Στις κατηγορίες αυτές υπάγονται κατά κύριο λόγο οι νέοι ηπειρωτικοί δήμοι που προέρχονται από συνένωση ενός μεγαλύτερου πληθυσμιακά ΟΤΑ (συνήθως πρωτεύουσα νομού ή μεγάλη πόλη) με μικρότερους γειτονικούς ΟΤΑ. Προβλέπεται η ενίσχυση και συμπλήρωση των ήδη ανεπτυγμένων υπηρεσιών. Τα οργανογράμματα των μεγάλων δήμων περιλαμβάνουν 11 διευθύνσεις με 47 τμήματα, ενώ τα οργανογράμματα των μεγαλομεσαίων δήμων περιλαμβάνουν 10 διευθύνσεις με 31 τμήματα.
2. Μικρομεσαίοι δήμοι: Δημιουργία ολοκληρωμένων υπηρεσιών
Οι δήμοι αυτοί προέρχονται συνήθως από τη συνένωση ΟΤΑ, οι οποίοι δεν έχουν ανεπτυγμένες υπηρεσίες, όμως το πληθυσμιακό μέγεθος του νέου δήμου και οι συνέργειες που θα προκύψουν από τη συνένωση, δημιουργούν τη δυνατότητα συγκρότησης και στελέχωσης υπηρεσιών για την άσκηση τόσο των υφιστάμενων όσο και των νέων μεταφερόμενων αρμοδιοτήτων. Αναμένεται να υπάρξουν οικονομίες συγκέντρωσης και να δημιουργηθεί ισχυρότερος και επαρκέστερος υπηρεσιακός μηχανισμός.
Τα κύρια ζητήματα στη σύνταξη του ΟΕΥ των μικρομεσαίων πληθυσμιακά δήμων είναι: α) Η συγκρότηση κεντρικών υπηρεσιών για την άσκηση των υφιστάμενων και των νέων αρμοδιοτήτων και β) η αποκέντρωση ορισμένων δημοτικών υπηρεσιών για την καλύτερη εξυπηρέτηση του πολίτη. Τα οργανογράμματα των μικρομεσαίων δήμων περιλαμβάνουν 3 Διευθύνσεις με 12 τμήματα και 4 αυτοτελή τμήματα.
3. Μικροί ορεινοί και νησιωτικοί δήμοι: Δημιουργία υπηρεσιών κάλυψης των βασικών αναγκών
Οι δήμοι αυτοί είναι μικροί ορεινοί/αγροτικοί και νησιωτικοί δήμοι, χωρίς ανεπτυγμένες υπηρεσίες. Με δεδομένο ότι τα δημοτικά έσοδα θα κινούνται σε χαμηλά επίπεδα, το ζητούμενο είναι η συγκρότηση και στελέχωση των υπηρεσιών τους να ανταποκρίνεται στην ικανοποίηση των βασικών αναγκών. Οι δήμοι αυτοί δεν διαθέτουν συνήθως την αναγκαία υλικοτεχνική υποδομή και το απαραίτητο προσωπικό για την άσκηση των μεταφερόμενων αρμοδιοτήτων, θα έχουν όμως τη δυνατότητα διοικητικής υποστήριξης από μεγαλύτερους δήμους.
