• Οι περιοχές με τη μεγαλύτερη μεταβολή καταγράφονται στο νότιο και ανατολικό τμήμα του νησιού • Τα ευρήματα της μελέτης συνδέονται άμεσα με όσα βίωσε η Ρόδος τον Ιούλιο του 2023 • Η ανάλυση των στοιχείων τα τελευταία 20 χρόνια δείχνει ότι το νησί περνά όλο και συχνότερα στη ζώνη υψηλού ή πολύ υψηλού κινδύνου, με αυξημένο αριθμό συνεχόμενων ημερών πάνω από το κρίσιμο όριο
Πριν από δύο χρόνια ακριβώς, η Ρόδος μετρούσε τις πληγές της από την καταστροφική πυρκαγιά που κατέκαψε χιλιάδες στρέμματα δάσους και προκάλεσε ζημιές σε περιουσίες συμπολιτών μας.
Οι εικόνες που βλέπουμε τις τελευταίες ημέρες από τις τηλεοράσεις μας για άλλες περιοχές της Ελλάδας που δοκιμάζονται από τις φωτιές, ξυπνούν μνήμες που ακόμα είναι νωπές.
Μια εξαιρετικά ενδιαφέρουσα έρευνα, δύο χρόνια μετά, με αφορμή την καταστροφική πυρκαγιά, δείχνει ότι τα γεγονότα του 2023 δεν ήταν μια εξαίρεση, αλλά κομμάτι μιας μεγαλύτερης μεταβολής που ήδη βρίσκεται σε εξέλιξη.
Η Ρόδος και τα Δωδεκάνησα μπαίνουν σταθερά σε ζώνη υψηλής και ακραίας πυροκινδυνότητας για τις επόμενες δεκαετίες, σύμφωνα με επιστημονική μελέτη που δημοσιεύτηκε τον Μάιο του 2025.
Η έρευνα, υπό τον τίτλο «Wildfire Risk Assessment Using the Fire Weather Index (FWI) in Greece», παρουσιάζει συγκριτικά δεδομένα για την Ελλάδα έως το 2098, με βασικό εργαλείο αξιολόγησης τον διεθνώς αναγνωρισμένο δείκτη FWI (Fire Weather Index).
Υπογράφεται από την Εύη Κωστοπούλου, επίκουρη καθηγήτρια Κλιματολογίας στο Τμήμα Γεωγραφίας του Πανεπιστημίου Αιγαίου, και τον Γιώργο Σταυρίδη, διδάσκοντα με εξειδίκευση στη γεωπληροφορική και τα συστήματα GIS, επίσης στο Τμήμα Γεωγραφίας του ίδιου πανεπιστημίου, αμφότεροι του Πανεπιστημίου Αιγαίου και δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Climate (MDPI, 2025).
Η ανάλυση βασίστηκε σε κλιματικά σενάρια υψηλής και μέτριας έντασης (RCP4.5 και RCP8.5), εξετάζοντας την πυρομετεωρολογική επικινδυνότητα στο διάστημα 2069–2098, σε σύγκριση με την περίοδο αναφοράς 1971–2000.
Η Ρόδος σε κόκκινη περιοχή
Σύμφωνα με τα ευρήματα, το ποσοστό των ημερών με πολύ υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς (FWI > 38) στη Ρόδο ανεβαίνει από 24% στο παρελθόν, σε 37% στο χειρότερο σενάριο. Για ακραίο κίνδυνο (FWI > 50), τα ποσοστά υπερτετραπλασιάζονται από 4% σε έως και 16% των ημερών της θερινής περιόδου.
Οι περιοχές με τη μεγαλύτερη μεταβολή καταγράφονται στο νότιο και ανατολικό τμήμα της Ρόδου, όπως επιβεβαιώνεται από χωρική επεξεργασία με GIS. Η αυξημένη θερμοκρασία, η παρατεταμένη ξηρασία και τα ισχυρά μελτέμια διαμορφώνουν ένα περιβάλλον που γίνεται σταδιακά πιο εύφλεκτο.
Η εμπειρία του 2023
Τα ευρήματα της μελέτης συνδέονται άμεσα με όσα βίωσε το νησί της Ρόδου τον Ιούλιο του 2023. Η μεγάλη πυρκαγιά που ξέσπασε τότε, οδήγησε στην εκκένωση 19.000 ατόμων, κάηκαν πάνω από 176.000 στρέμματα και επηρεάστηκαν περιοχές όπως το Κιοτάρι, η Λίνδος και η Λάρδος. Σύμφωνα με το Copernicus EMS (Copernicus, 2023), το μέτωπο ήταν από τα μεγαλύτερα που έχουν καταγραφεί σε νησί της Μεσογείου.
Η φωτιά εκείνη, όπως και άλλες στα Δωδεκάνησα, εντάσσεται στις περιπτώσεις με πρόβλεψη πολύ υψηλού FWI αρκετές ημέρες πριν την εκδήλωσή της, επιβεβαιώνοντας τη μεθοδολογική επάρκεια του δείκτη.
Επέκταση της εποχικότητας
Η μελέτη επισημαίνει και μία ακόμη κρίσιμη τάση, η περίοδος υψηλού κινδύνου δεν περιορίζεται πλέον στους μήνες Μάιο έως Οκτώβριο. Το παράθυρο αυξάνεται, με πιθανές εξάρσεις ακόμη και τον Απρίλιο και τον Νοέμβριο.
Αρχείο πυροκινδυνότητας
Η μελέτη δεν περιορίζεται στις μελλοντικές προβλέψεις αλλά περιλαμβάνει και αναλυτική επεξεργασία δεδομένων από την περίοδο 1965 έως 2023, ώστε να τεκμηριώσει πώς διαμορφώθηκε το κλιματικό υπόβαθρο που οδηγεί στην αύξηση της επικινδυνότητας.
Για τη Ρόδο, οι μεταβολές είναι ήδη ορατές όπως σταθερή αύξηση της μέσης θερμοκρασίας, μείωση της σχετικής υγρασίας κατά τους θερινούς μήνες και συρρίκνωση του αριθμού ημερών με βροχή, ιδίως από τον Ιούνιο έως και τον Σεπτέμβριο.
Η ανάλυση των στοιχείων FWI για τα τελευταία 20 χρόνια δείχνει ότι το νησί περνά όλο και συχνότερα στη ζώνη υψηλού ή πολύ υψηλού κινδύνου, με αυξημένο αριθμό συνεχόμενων ημερών πάνω από το κρίσιμο όριο των 38 μονάδων.
Ενδεικτικά, η πυρκαγιά της 1ης Αυγούστου 2021 στην Κοιλάδα των Πεταλούδων, που προκάλεσε σοβαρές οικολογικές και τουριστικές επιπτώσεις, συνέπεσε με σειρά ημερών με FWI άνω του 45, δηλαδή σε επίπεδο πολύ υψηλής έως ακραίας επικινδυνότητας.
Η καταγραφή αυτή αξιοποιείται στη μελέτη ως μέρος των ιστορικών επαληθεύσεων, αποδεικνύοντας ότι ο δείκτης FWI είχε ήδη «προειδοποιήσει» για την ένταση των συνθηκών, μέρες πριν ξεσπάσει η φωτιά.
Αντίστοιχα, σε περιστατικά μικρότερης κλίμακας, όπως οι τοπικές πυρκαγιές σε Απολακκιά και Μονόλιθο (2016–2019), η τιμή του FWI είχε ξεπεράσει τις 50 μονάδες δηλαδή βρισκόταν στην ανώτατη κατηγορία κινδύνου που ορίζει η μελέτη.
Οι ερευνητές τονίζουν ότι, ειδικά για περιοχές όπως η Ρόδος με έντονη τουριστική πίεση, δασική κάλυψη και μικτή χρήση γης, η αξιοποίηση αυτών των δεικτών μπορεί να δώσει έγκαιρα προειδοποιητικά σήματα, πολύ πριν την εκδήλωση ενός συμβάντος.
Το οικονομικό κόστος
Μελέτη της Scope Group για την Ελλάδα (2024) προβλέπει ότι το ετήσιο κόστος ζημίας από πυρκαγιές θα αυξηθεί έως και 56% μέσα στις επόμενες δύο δεκαετίες. Η χώρα επενδύει ήδη σε σχέδια πρόληψης και κλιματικής ανθεκτικότητας, με ειδικό πακέτο χρηματοδότησης άνω των 2 δισ. ευρώ και ενίσχυση του προσωπικού της Πυροσβεστικής (Scope ESG, 2024).
Η μελέτη του 2025 δίνει μια καθαρή εικόνα ότι ο κίνδυνος πυρκαγιάς για τη Ρόδο και τα Δωδεκάνησα δεν είναι πια μια περιοδική απειλή αλλά είναι μια νέα, διαρκής πραγματικότητα.
