Η εφηβεία αποδεικνύεται περίοδος αυξημένων κινδύνων για τις συμπεριφορές εξάρτησης, όπως δείχνουν τα πρόσφατα ευρήματα της ευρωπαϊκής έρευνας ESPAD 2024. Ένα σημαντικό ποσοστό 16χρονων μαθητών στην Ελλάδα όπως και σε πολλές ευρωπαϊκές χώρες δηλώνει ότι έχει δοκιμάσει ουσίες, καταναλώνει αλκοόλ, καπνίζει ή εμπλέκεται σε δραστηριότητες υψηλού ρίσκου, όπως τα τυχερά παιχνίδια και η υπερβολική χρήση διαδικτυακών μέσων και ηλεκτρονικών παιχνιδιών.
Οι συμπεριφορές αυτές, σύμφωνα με τους ειδικούς, δεν απειλούν μόνο τη σωματική υγεία των εφήβων, αλλά και την ψυχοκοινωνική τους ισορροπία. Η ESPAD 2024, που πραγματοποιήθηκε σε 37 ευρωπαϊκές χώρες σε συνεργασία με τον Οργανισμό της ΕΕ για τα Ναρκωτικά (EUDA), καταγράφει την εικόνα των 16χρονων σε σχέση με τη χρήση ουσιών, το κάπνισμα, την κατανάλωση αλκοόλ και άλλες μορφές εξάρτησης.
Στην Ελλάδα, η έρευνα υλοποιήθηκε – για έβδομη συνεχόμενη τετραετία – από το Ερευνητικό Πανεπιστημιακό Ινστιτούτο Ψυχικής Υγείας, Νευροεπιστημών και Ιατρικής Ακριβείας “Κώστας Στεφανής” (ΕΠΙΨΥ).
Τα στοιχεία της φετινής έρευνας δείχνουν ότι οι Έλληνες έφηβοι εμφανίζουν υψηλότερα ποσοστά από τον μέσο όρο της Ευρώπης σε μια σειρά από συμπεριφορές:
στη χρήση κάνναβης, καθώς και στην αίσθηση εύκολης πρόσβασης σε αυτή,
στην κατανάλωση αλκοόλ, με εξαίρεση τη συχνότητα μέθης,
στο κάπνισμα παραδοσιακών και ηλεκτρονικών τσιγάρων,
και στη συμμετοχή σε τυχερά παιχνίδια.
Αντίθετα, η Ελλάδα προσεγγίζει τον ευρωπαϊκό μέσο όρο μόνο στον δείκτη του πιθανoύ εθισμού στα τυχερά παιχνίδια.
Σχεδόν σε όλους τους δείκτες που μετρά η έρευνα, η Ελλάδα καταγράφει άνοδο το 2024 σε σχέση με το 2019.
Αυξημένα είναι τα ποσοστά:
στη χρήση ουσιών και στην αντίληψη περί «εύκολης πρόσβασης» στην κάνναβη,
στην υπερβολική κατανάλωση αλκοόλ και τα επεισόδια μέθης,
στο κάπνισμα κάθε είδους τσιγάρου,
αλλά και στη συχνή ενασχόληση με τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και τα ηλεκτρονικά παιχνίδια, ιδιαίτερα στα κορίτσια.
Παράνομες ουσίες και κάνναβη
Περίπου 13% των 16χρονων δηλώνουν ότι έχουν κάνει χρήση κάποιας παράνομης ουσίας τουλάχιστον μία φορά, με την κάνναβη να αποτελεί τη συντριπτική πλειονότητα των περιπτώσεων (11%).
Ένας στους τρεις (34%) θεωρεί εύκολη την πρόσβαση στην κάνναβη, ενώ 6,2% δηλώνουν πρόσφατη χρήση (εντός 30 ημερών).
Το 2% αναφέρει ότι ξεκίνησε σε ηλικία έως 13 ετών. Ανάμεσα στους πρόσφατους χρήστες, 4,2% εμφανίζουν ενδείξεις προβληματικής χρήσης.
Η συνολική χρήση παράνομων ουσιών αυξήθηκε θεαματικά από το 2019 (9,4%) στο 2024 (13%) — το υψηλότερο ποσοστό της τελευταίας 25ετίας.
Περίπου 11% των εφήβων δηλώνουν ότι έχουν χρησιμοποιήσει κάποια εισπνεόμενη ουσία (κόλλα, σπρέι, βενζίνη κ.λπ.) για ευφορικούς λόγους. Αν και το ποσοστό αυτό είναι μειωμένο σε σχέση με το παρελθόν και κυρίως στα αγόρια, παραμένει πάνω από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (7,5%).
Ψυχοδραστικά φάρμακα
Ένας στους επτά (15%) έχει χρησιμοποιήσει ηρεμιστικά, υπνωτικά ή οπιοειδή παυσίπονα χωρίς ιατρική ένδειξη.
Το 10% έκανε χρήση οπιοειδών φαρμάκων, ενώ το 7,8% δηλώνει μη ιατρική χρήση ηρεμιστικών ή υπνωτικών — υπερδιπλάσιο ποσοστό από το 2019 (3,5%).
Περίπου 26% θεωρούν ότι μπορούν εύκολα να βρουν τέτοια φάρμακα.
Η Ελλάδα κινείται κοντά στον ευρωπαϊκό μέσο όρο (14%), ωστόσο η ανοδική πορεία είναι σαφής.
Αλκοόλ
Η κατανάλωση αλκοόλ είναι σχεδόν καθολική: 86% των εφήβων έχουν πιει τουλάχιστον μία φορά, ενώ 59% αναφέρουν κατανάλωση μέσα στον τελευταίο μήνα.
Ένας στους τρεις (37%) παραδέχεται ότι έχει πιει πέντε ή περισσότερα ποτά σε μία περίσταση, και 13% δηλώνουν πρόσφατη μέθη.
Αν και η συνολική κατανάλωση μειώθηκε ελαφρά την τελευταία δεκαετία, οι ενδείξεις επικίνδυνης χρήσης (πολλαπλά ποτά στη σειρά) αυξήθηκαν ξανά μετά το 2019.
Κάπνισμα και ηλεκτρονικά τσιγάρα
Περισσότεροι από τους μισούς (54%) μαθητές έχουν καπνίσει τουλάχιστον μία φορά, είτε παραδοσιακό είτε
ηλεκτρονικό τσιγάρο, με 36% να καπνίζουν συστηματικά και 19% καθημερινά.
Οι δύο στους τρεις θεωρούν εύκολη την πρόσβαση στα τσιγάρα.
Η αύξηση σε σχέση με το 2019 είναι εμφανής (από 43% σε 54%), ενώ το ελληνικό ποσοστό παραμένει υψηλότερο από το πανευρωπαϊκό (48%).
Τυχερά παιχνίδια
Περίπου 36% των 16χρονων παραδέχονται ότι έχουν στοιχηματίσει χρήματα το τελευταίο δωδεκάμηνο, κυρίως σε επίγεια καταστήματα (92%), αλλά και σε διαδικτυακές πλατφόρμες (72%).
Το 7% παρουσιάζει ενδείξεις πιθανού εθισμού.
Η συμμετοχή στα τυχερά παιχνίδια αυξήθηκε από 33% το 2019 σε 36% το 2024, ποσοστό αισθητά υψηλότερο από τον ευρωπαϊκό μέσο όρο (22%).
Ηλεκτρονικά παιχνίδια και social media
Η ενασχόληση με τα ηλεκτρονικά παιχνίδια παραμένει εκτεταμένη: 71% των εφήβων έπαιξαν τον τελευταίο μήνα, ενώ 9% αφιερώνουν πάνω από 4 ώρες καθημερινά σε σχολικές μέρες.
Ένας στους πέντε (21%) δηλώνει ότι αντιμετωπίζει προβλήματα λόγω υπερβολικού παιχνιδιού — ένδειξη αυξημένης εξάρτησης, ιδιαίτερα στα κορίτσια.
Ακόμη πιο έντονη είναι η παρουσία στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης: σχεδόν οι μισοί (48%) αναφέρουν ότι δυσκολεύονται να περιορίσουν τον χρόνο που περνούν σε αυτά ή νιώθουν δυσφορία όταν τα στερούνται.
Το ποσοστό αυτό αυξήθηκε σημαντικά μέσα στη δεκαετία, ακολουθώντας την ευρωπαϊκή τάση, όπου περίπου το 47% των εφήβων βιώνουν παρόμοια συμπτώματα εξάρτησης.
Πηγή: newmoney.gr
