• Η εισαγγελική έρευνα μπαίνει στην τελική ευθεία με απολογητικά υπομνήματα και τεχνικά στοιχεία για τη λειτουργία του δικτύου ύδρευσης, ενώ παραμένει ανοικτή η συζήτηση για τις δομικές αδυναμίες του μηχανισμού πολιτικής προστασίας
Η κατάθεση επιτελών της Δημοτικής Επιχείρησης Ύδρευσης και Αποχέτευσης Ρόδου ενώπιον της Εισαγγελίας Ρόδου προσθέτει νέα δεδομένα στον πυρήνα της μεγάλης έρευνας για τη φωτιά του Ιουλίου 2023.
Στο επίκεντρο βρίσκεται η επιχειρησιακή εικόνα του δικτύου υδροληψιών και των πυροσβεστικών υδροστομίων τις κρίσιμες ώρες της εξάπλωσης, αλλά και ο καταμερισμός αρμοδιοτήτων ανάμεσα σε υπηρεσίες και φορείς.
Η κατάθεση, συνοδευόμενη από γραπτές εξηγήσεις στελεχών, επιχειρεί να αποσαφηνίσει τι ανήκε στη ΔΕΥΑΡ, τι στην Πυροσβεστική και τι στην πολιτική προστασία, την ώρα που η δικογραφία έχει λάβει μεγάλο όγκο και η προκαταρκτική εξέταση οδεύει προς την ολοκλήρωση.
Το πλαίσιο της έρευνας και οι ημερομηνίες ορόσημα
Τον Νοέμβριο του 2025 η έρευνα έχει εισέλθει στο κρισιμότερο στάδιό της. Σύμφωνα με τα στοιχεία της δικογραφίας, 14 ύποπτοι ζήτησαν προθεσμία για παροχή εξηγήσεων μετά τη 10η Νοεμβρίου, καθώς ο φάκελος ξεπερνά τις 2.900 σελίδες. Στο υπόβαθρο παραμένει ο τεράστιος περιβαλλοντικός και οικονομικός απολογισμός της φωτιάς που ξεκίνησε στις 18 Ιουλίου 2023 κοντά στο χωριό Απόλλωνα, με ισχυρούς δυτικούς ανέμους και ξηρή καύσιμη ύλη να τροφοδοτούν την ταχεία εξάπλωση. Οι πρώτες εναέριες ρίψεις αναφέρθηκαν περί τις 19:15, ενώ οι ζημιές σε δίκτυα και υποδομές καταγράφηκαν εκτεταμένες. Η καμένη έκταση υπολογίζεται σε 176.000 στρέμματα, με σοβαρές επιπτώσεις σε δάση, πανίδα, οικισμούς και τουριστικές μονάδες.
Οι πράξεις υπό διερεύνηση και ο διαχωρισμός των δικογραφιών
Η Εισαγγελία εξετάζει πράξεις που εκτείνονται από παράβαση καθήκοντος και παρεμπόδιση αποτροπής κοινού κινδύνου έως παράλειψη οφειλόμενης βοήθειας, έκθεση, βαριά σωματική βλάβη από αμέλεια και υποβάθμιση περιβάλλοντος. Η έρευνα είναι διπλή: η πρώτη δικογραφία αφορά στον εμπρησμό εκ προθέσεως και την αναζήτηση φυσικών αυτουργών, η δεύτερη στις διοικητικές και επιχειρησιακές ευθύνες των κρατικών οργάνων. Ο διαχωρισμός επιτρέπει την καθαρή απόδοση ευθυνών, αποφεύγοντας τη σύγχυση ανάμεσα σε εγκληματική πρόθεση και υπηρεσιακή αμέλεια.
Οι πραγματογνωμοσύνες που δείχνουν καθυστερήσεις και έλλειψη συντονισμού
Τα πορίσματα πραγματογνωμόνων στέκονται σε τρία βασικά σημεία: καθυστερημένη κινητοποίηση, ελλιπή συντονισμό μεταξύ εμπλεκόμενων υπηρεσιών και προβληματική εναέρια επιτήρηση. Οι αναφορές για αιτήματα εξαίρεσης πραγματογνωμόνων από πλευράς υπηρεσιακών στελεχών άνοιξαν συζήτηση για την αμεροληψία της διαδικασίας, χωρίς ωστόσο να ανακόπτουν την πορεία της προκαταρκτικής εξέτασης. Παράλληλα, επανέρχεται το ζήτημα της κατάστασης των πυροσβεστικών κρουνών και της επάρκειας υδροληψιών στις πρώτες ώρες της πυρκαγιάς.
Τι υποστηρίζουν τα στελέχη της ΔΕΥΑΡ στην κατάθεσή τους
Στέλεχος της ΔΕΥΑΡ με θέση γενικής ευθύνης υποστηρίζει ότι, βάσει του θεσμικού πλαισίου και του Οργανισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας, η άμεση τεχνική ευθύνη για τα δίκτυα και τις τεχνικές εγκαταστάσεις δεν ανήκει στη γενική διεύθυνση αλλά στη Διεύθυνση Υδάτων και στην αρμόδια υπηρεσία αυτής.
Επιπλέον, επισημαίνεται ότι ο έλεγχος των πυροσβεστικών υδροστομίων αποτελεί ευθύνη της Πυροσβεστικής, η οποία όταν διαπίστωνε δυσλειτουργίες ενημέρωνε υπηρεσιακά και ακολουθούσαν παρεμβάσεις αποκατάστασης από τη ΔΕΥΑΡ. Τόνισε ότι είχαν εγκριθεί μελέτες επισκευής κρουνών ήδη από το 2021, ενώ για την περιοχή του Απόλλωνα γίνεται ειδική μνεία σε δύο κρουνούς που επισκευάστηκαν κατόπιν υπόδειξης της Πυροσβεστικής. Καθοριστικό σημείο της κατάθεσης είναι ότι ο εκτεταμένος έλεγχος που κατέγραψε 134 υδροστόμια εκτός λειτουργίας πραγματοποιήθηκε στις 05-09-2023, δηλαδή μετά την καταστροφική πυρκαγιά και αφού το δίκτυο είχε ήδη υποστεί ζημιές από τις θερμικές φορτίσεις. Στο τέλος του υπομνήματος διατυπώνεται αίτημα αρχειοθέτησης, με το επιχείρημα ότι δεν στοιχειοθετείται ποινική ευθύνη.
Τα ανοιχτά ερωτήματα για τον μηχανισμό πολιτικής προστασίας
Ανεξάρτητα από τον επιμερισμό αρμοδιοτήτων, η κατάθεση επαναφέρει την ουσία: αν οι κρίσιμες αποφάσεις λήφθηκαν έγκαιρα, αν τα μέσα κατευθύνθηκαν όπου έπρεπε και αν υπήρχε επαρκής εικόνα του μετώπου σε πραγματικό χρόνο. Το επιχειρησιακό κενό μεταξύ σχεδιασμού και εφαρμογής αποτυπώνεται στις καθυστερήσεις που καταγράφουν οι πραγματογνώμονες, στην υποστελέχωση πυροφυλακίων και στην περιορισμένη εναέρια επιτήρηση. Η αποσαφήνιση του ποιος ειδοποιεί ποιον και πότε, ποιος δίνει την εντολή για ενισχύσεις και με ποιο πρωτόκολλο, είναι ζήτημα που υπερβαίνει το συγκεκριμένο συμβάν. Εντάσσεται σε μια συνολικότερη συζήτηση για τη θωράκιση νησιωτικών περιοχών με υψηλό δείκτη κινδύνου.
Το χρονικό, τα νούμερα και οι τεχνικές παράμετροι
Το μέτωπο εκδηλώθηκε στις 18 Ιουλίου 2023. Οι πρώτες ώρες ήταν καθοριστικές. Η κατεύθυνση του ανέμου και η ξηρή καύσιμη ύλη ευνόησαν τη γρήγορη μετάδοση μέχρι κατοικημένες ζώνες και τουριστικά συγκροτήματα. Η εμπειρία δείχνει ότι σε τέτοιες συνθήκες η διαθεσιμότητα υδροληψιών, η πίεση στο δίκτυο και η προσβασιμότητα πυροσβεστικών κρουνών λειτουργούν ως κρίσιμα πολλαπλασιαστικά μεγέθη. Η ΔΕΥΑΡ, σύμφωνα με τα υποβληθέντα στοιχεία, είχε ήδη αναθέσει παρεμβάσεις συντήρησης τα προηγούμενα έτη, ωστόσο η πραγματική εικόνα στο πεδίο δοκιμάστηκε σκληρά μέσα σε λίγες ώρες. Η μεταγενέστερη καταγραφή 134 εκτός λειτουργίας υδροστομίων αναδεικνύει και την ανάγκη για αυτοτελή αποτίμηση ζημιών μετά από ακραία θερμικά επεισόδια, ώστε να διακρίνονται οι προϋπάρχουσες αστοχίες από τις βλάβες που προκαλούνται από τη φωτιά.
Η κατάθεση ως κομμάτι του παζλ πριν τις επόμενες εισαγγελικές κινήσεις
Η κατάθεση των επιτελών της ΔΕΥΑΡ δεν κλείνει τον κύκλο της διερεύνησης, αλλά συμπληρώνει το μωσαϊκό μαρτυριών, πορισμάτων και τεχνικών εκθέσεων. Η Εισαγγελία Ρόδου θα σταθμίσει όλα τα δεδομένα, θα λάβει τις εξηγήσεις όσων έχουν κληθεί και θα αποφασίσει ποιοι θα μετατραπούν σε κατηγορούμενους. Η διαδικασία αναμένεται να κινηθεί στους επόμενους μήνες, με στόχο να φωτιστούν πλήρως οι πράξεις και οι παραλείψεις που διαμόρφωσαν την πορεία ενός γεγονότος με βαριές επιπτώσεις για τη Ρόδο.
Πέρα από την ποινική αποτίμηση, η υπόθεση λειτουργεί ως δοκιμασία αξιοπιστίας για το σύστημα πολιτικής προστασίας και τις δημοτικές υποδομές. Η θωράκιση δικτύων, η προληπτική συντήρηση, η διαλειτουργικότητα πληροφοριακών και επιχειρησιακών κέντρων, η καθαρή ιεραρχία εντολών και η διαφάνεια στον έλεγχο υδροληψιών και κρουνών αποτελούν κρίσιμες παραμέτρους. Η κατάθεση των επιτελών της ΔΕΥΑΡ προσφέρει μια πλευρά του κάδρου. Η τελική εικόνα θα προκύψει μόνο όταν όλες οι πλευρές, με τα τεχνικά και θεσμικά τους στοιχεία, μπουν στο ίδιο τραπέζι και αξιολογηθούν με τα ίδια μέτρα. Μέχρι τότε, το ζητούμενο παραμένει η ακριβής χαρτογράφηση ευθυνών και η εμπέδωση ενός πλαισίου που θα αποτρέπει την επανάληψη μιας τέτοιας καταστροφής.
