Της Βάσιας Παπαηλία*
Συμπληρώνονται σήμερα 56 χρόνια από τον θάνατο του Ουίνστον Τσόρτσιλ, πρώην στρατιωτικoύ, πολεμικού ανταποκριτή, συγγραφέα, πολιτικού, πρωθυπουργού της Βρετανίας και πατέρα της νίκης στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο. Η ιστορία στάθηκε περισσότερο από καλή για τον Τσόρτσιλ, ίσως γιατί την ιστορία την γράφουν οι νικητές και ο Τσόρτσιλ στάθηκε πρώτος στην πλευρά των νικητών του πολέμου. Όπως εξάλλου είχε ο ίδιος προειδοποιήσει, «η ιστορία θα είναι καλή μαζί μου, γιατί σκοπεύω να τη γράψω ο ίδιος». Και την έγραψε, στο μνημειώδες έργο του «Η ιστορία του Β’ παγκοσμίου πολέμου».
Παρά την καθοριστική και μεγαλειώδη συνεισφορά του στη νίκη των συμμαχικών δυνάμεων στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο επί του ναζισμού αλλά και μετέπειτα στην ευρωπαϊκή ολοκλήρωση, ο Τσόρτσιλ προσεγγίζεται από την ιστορία ως κάτι περισσότερο από πολιτικός, ως μια προσωπικότητα bigger than life. Είναι το μετανεωτερικό, πριν το μετανεωτερικό και ένα πολιτικό pop icon, πολύ πριν από την εποχή της εικόνας. Πούρα, ουίσκι, ατάκες, το σήμα της νίκης «V», τα παπιγιόν, τα παιχνίδια με το φακό άφησαν το μοναδικό αποτύπωμα του Τσόρτσιλ, εξαιρετικά γοητευτικό για όποιον ασχολείται με την Επικοινωνία.
Αυτοσαρκαστικός, μπον βιβέρ, ευφυής, απείθαρχος, με ομιλίες που άφησαν ιστορία. Oγδόντα χρόνια μετά, στην εποχή των social media και σε έναν τελείως διαφορετικό κόσμο, ο Τσόρτσιλ, με το ίδιο στυλ, τις ίδιες πόζες, την ίδια γλώσσα, κατά πάσα πιθανότητα θα «έριχνε» το Facebook και το Twitter.
Οι ομιλίες του Τσόρτσιλ αποτελούν μνημεία. Δεν ήταν απλώς δυνατές πολιτικές ομιλίες. Ήταν σύμβολα, που μπόρεσαν να αντιστρέψουν το κλίμα, να εμψυχώσουν ένα έθνος, να ενώσουν γύρω του λαό και πολιτική ελίτ, να συμπαρασύρουν τους συμμάχους ενάντια στη ναζιστική λαίλαπα της εποχής και να οδηγήσουν εν τέλει στο πρώτο και καθοριστικό βήμα για τη νίκη επί του ναζισμού: «I have nothing to offer but blood, toils, tears and sweat».
«Δεν έχω τίποτα να προσφέρω, παρά αίμα, μόχθο, δάκρυα και ιδρώτα», 13 Μαΐου 1940, τρεις μέρες μετά την ορκωμοσία του ως πρωθυπουργός. «We shall fight on the beaches. We shall never surrender». «Θα πολεμάμε στις ακτές. Δεν θα παραδοθούμε ποτέ», 4 Ιουνίου 1940. Με τη φράση «This was their finest hour», «Αυτή ήταν η καλύτερή τους στιγμή» (18 Ιουνίου 1940), η Βρετανία αποφάσισε να εξακολουθήσει να πολεμά, παρά την κατάρρευση της Γαλλίας και μαζί με την αμερικανική και τη ρωσική πολεμική δύναμη κατάφερε να πατάξει τη ναζιστική στρατιωτική μηχανή του Χίτλερ.
Χίτλερ και Τσόρτσιλ, δύο μονομάχοι, από την αναμέτρηση των οποίων εξαρτήθηκε η τύχη του κόσμου στα μέσα του 20ού αιώνα. Δύο διαμετρικά αντίθετες προσωπικότητες, δύο απολύτως ανόμοια πρότυπα ηγετών: ο Χίτλερ, φανατικός της υγιεινής ζωής και της γυμναστικής, χορτοφάγος, απέφευγε το αλκοόλ και κάθε κατάχρηση.
Ο Τσόρτσιλ ζούσε μέσα στις καταχρήσεις, μονίμως με ένα πούρο και ένα ποτήρι ουίσκι (ή μπράντυ ή κρασί) από το πρωί μέχρι το βράδυ, ζούσε σαν να μην υπάρχει αύριο.
Ο Τσόρτσιλ δεν δίσταζε να αυτοσαρκαστεί δημοσίως, ο Χίτλερ ήταν μονίμως προσεκτικός με τη δημόσια εικόνα του, υπηρετώντας με κάθε κίνηση και κάθε λέξη του την προπαγάνδα του καθεστώτος του. Ο Τσόρτσιλ πήγαινε στο μέτωπο, ο Χίτλερ, πλην μιας επίσκεψης στο Παρίσι μετά την κατάκτησή του, δεν βγήκε από τα όρια του στρατηγείου του. Είναι τουλάχιστον ενθαρρυντικό για την ανθρωπότητα που από αυτή την μονομαχία νικητής βγήκε ο Τσόρτσιλ.
Αναπόσπαστο μέρος της προσωπικότητάς του, υπήρξαν και οι «κακιούλες» του, όπου μέσα σε λίγες μόνο λέξεις συμπύκνωνε όλο το βρετανικό φλεγματικό χιούμορ και σαρκασμό. «Έφτασε ένα άδειο ταξί και από μέσα κατέβηκε ο Άτλι», ο πολιτικός του αντίπαλος, ηγέτης των Εργατικών και συχνότερο «θύμα» του: «Είναι πολύ μετριόφρων και έχει κάθε λόγο να είναι». Κορυφαία προσβολή επεφύλαξε στη Λαίδη Άστορ με τον διάλογο: – «Αν ήσουν άντρας μου θα σου έριχνα δηλητήριο στον καφέ». – «Αν ήσουν γυναίκα μου, θα τον έπινα». Αλλά και στην Μπέσι Μπράντοκ: – «Ουίνστον, είσαι μεθυσμένος». – «Κι εσύ είσαι άσχημη. Αλλά εγώ αύριο θα έχω ξεμεθύσει».
Πάνω απ’ όλα όμως, ο Τσόρτσιλ υπήρξε ένας πολύ γενναίος άνθρωπος. Πολέμησε την απώλεια ενός παιδιού, τον «μαύρο σκύλο», όπως περιέγραψε την κατάθλιψη, από την οποία έπασχε για πολλά χρόνια, δεν άφησε τις κινητικές του αδυναμίες να τον καθηλώσουν, νίκησε τις ασθένειες και τις ατυχίες του. Ένας αληθινός πολεμιστής, με ισχυρή πίστη και ικανότητα να εμπνέει, που και στις πιο δύσκολες στιγμές, εξέπεμπε μια αισιοδοξία. Αυτό ήταν και το σήμα κατατεθέν του, εξάλλου.
Τα χρόνια του πολέμου είχε πει: «Δύο πράγματα δεν θα λείψουν ποτέ από αυτό το γραφείο: η αισιοδοξία και το μπράντι…».
Σαν σήμερα, το 1965 οι Βρετανοί αποχαιρετούν τον άνθρωπο που τους ενέπνευσε και τους οδήγησε στην «πιο ωραία τους στιγμή».
* H Βάσια Παπαηλία ειναι σύμβουλος στρατηγικής επικοινωνίας
