Καθιστώ σαφές από την αρχή ότι το παρόν άρθρο δεν είναι προάγγελος πολιτικής ενασχόλησης, αλλά έκφραση πολιτικού προβληματισμού.
Πρόσφατα, ο πρωθυπουργός εξήγγειλε μείωση του ΦΠΑ κατά 30% αποκλειστικά στα ακριτικά νησιά κάτω των 20.000 κατοίκων. Με την εισαγωγή του πληθυσμιακού κριτηρίου αποκλείεται, για πρώτη φορά στην ιστορία της, η Ρόδος, καθώς τα έτερα νησιά με άνω τους 20.000 κατοίκους έχουν ήδη μειωμένο καθεστώς ΦΠΑ λόγω του μεταναστευτικού. Με βάση την ανωτέρω εξαγγελία καθίσταται αναγκαία η αναδρομή στα ληφθέντα μέτρα αναπτυξιακής προώθησης των νησιών εν γένει, για να αναδειχθεί ότι η πρωτόγνωρη εξαίρεση της Ρόδου, μόνο επιζήμια για την τοπική και εθνική οικονομία μπορεί να θεωρηθεί.
Όπως είναι γνωστό, η Δωδεκάνησος, ακόμη και επί ιταλικής κατοχής, εξαιτίας πολλών οικονομικών συγκυριών αλλά και της γεωγραφικής της θέσεως, τύγχανε πάντοτε ιδιάζουσας φορολογικής και δασμολογικής μεταχείρισης, γεγονός που συνεχίστηκε και μετά την ενσωμάτωσή της στην Ελλάδα.
Οι Δωδεκανήσιοι διακρίνονται για την εργατικότητα και τις πρωτοβουλίες τους, ενώ ταυτόχρονα συνεχίζουν με μεθοδικότητα τη δημιουργική τους πορεία προς την ανάπτυξη του τόπου τους, με αποτέλεσμα εδώ και αρκετά χρόνια στη Δωδεκάνησο να έχει αναπτυχθεί μια υψηλής στάθμης ειδική προσφορά τουριστικών και εμπορικών υπηρεσιών, προσδίδοντας τη δική της τουριστική ταυτότητα, η οποία πραγματικά αποτελεί παράδειγμα προς μίμηση.
Δεν πρέπει να παραγνωρίζεται το γεγονός ότι τα νησιά του Αιγαίου συνεισφέρουν τα μέγιστα στον κρατικό προϋπολογισμό. Αυτό επιρρωνύεται και από τα έσοδα που αυτά εισφέρουν από τον τουρισμό, όπου ενδεικτικά, σύμφωνα με τα επίσημα στατιστικά στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ και της Ετήσιας Έκθεση Τουρισμού 2023 (ΙΝΣΕΤΕ), τα έσοδα που εισπράττονται από τον εισερχόμενο τουρισμό αγγίζουν τα 7,7 δισεκατομμύρια ευρώ, ήτοι περίπου το 3,5% του ΑΕΠ της χώρας.
Την οικονομική ανάπτυξη των νησιωτικών και παραμεθορίων περιοχών, η Πολιτεία έχει υποχρέωση όχι μόνον να μην την ανακόψει, αλλά με συνεχή πρόσθετα δημοσιονομικά και αναπτυξιακά μέτρα να την προωθήσει έτι περαιτέρω. Μάλιστα, προβλέπεται ρητή επιταγή του συνταγματικού νομοθέτη στο άρθρο 106 του Συντάγματος, το οποίο ορίζει ότι το Kράτος οφείλει να λαμβάνει τα επιβαλλόμενα μέτρα για την προώθηση της περιφερειακής ανάπτυξης και την προαγωγή ιδίως της οικονομίας των ορεινών, νησιωτικών και παραμεθόριων περιοχών.
Ιστορικά δε ο εθνικός μας νομοθέτης είχε εναρμονιστεί με την επιταγή αυτή αποσκοπώντας στην ανάπτυξη των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου. Ειδικότερα είχε προβλέψει με το άρθρο 2 του Ν. 1676/1986 μείωση του συντελεστή ΦΠΑ κατά 30% για τα αγαθά που κατά τη γένεση της φορολογικής υποχρέωσης βρίσκονται στη Δωδεκάνησο (πλην κάποιων εξαιρέσεων που έτυχαν μείωσης 15%). Κατόπιν τροπολογίας που κατέθεσε στη Βουλή ο αείμνηστος βουλευτής Δωδεκανήσου Αναστάσιος Καραμάριος, ο οποίος υπηρέτησε σε κάθε στάδιο της ζωής του με ζήλο και αφοσίωση τα Δωδεκάνησα, συζητήθηκε και ψηφίστηκε στη Βουλή η τροποποίηση του άρθρου 2 του Ν. 1676/1986, το οποίο αντικαταστάθηκε από το άρθρο 8 του Ν. 1881/1190. Με την ψήφιση και δημοσίευση του ως άνω νόμου, καθιερώθηκαν μειωμένοι συντελεστές ΦΠΑ για τα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, δηλαδή Σαμοθράκη, Λέσβο, Χίο, Σάμο και Δωδεκάνησα, κατά ποσοστό 30% για όλα ανεξαιρέτως τα αγαθά που εισάγονται ή πωλούνται στις περιοχές αυτές (πλην των ρητώς εξαιρουμένων καπνοβιομηχανικών προϊόντων).
Λίγα έτη αργότερα, με το άρθρο 21 του Ν. 2859/2000, προβλέφθηκε το ειδικό καθεστώς του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ κατά 30% στα νησιά των νομών Λέσβου, Χίου, Σάμου, Δωδεκανήσου, Κυκλάδων, Θάσου, Σαμοθράκης, Βορείων Σποράδων και Σκύρου, για τις πωλήσεις/παραδόσεις αγαθών στις ανωτέρω περιοχές, καλύπτοντας και τις ενδοκοινοτικές συναλλαγές. Σημειωτέον ότι για τις εν λόγω περιοχές υπάρχει σαφές ευρωπαϊκό νομοθετικό πλαίσιο που προβλέπει τη δυνητική μείωση του συντελεστή ΦΠΑ. Έτη αργότερα, και δη το έτος 2015, ενόψει των μνημονίων, καταργήθηκε ο μειωμένος συντελεστής ΦΠΑ στις προαναφερόμενες περιοχές με τον Ν. 4336/2015 και έκτοτε επικράτησε ο ισχύων καθολικός συντελεστής ΦΠΑ.
Η Ρόδος, καίτοι παραμεθόρια νήσος, αποτελεί την «ναυαρχίδα του τουρισμού» αφού φιλοξενεί περίπου 3,5 εκατομμύρια τουρίστες ανά έτος, δηλαδή ποσοστό περίπου 10% του συνολικού ετήσιου εισερχόμενου τουρισμού στην Ελλάδα. Με διεθνή αναγνώριση και στρατηγική γεωγραφική θέση συνιστά εν τοις πράγμασι την πρωτεύουσα της Δωδεκανήσου.
Μεταρρυθμιστικά η – εμμέσως πλην σαφώς – εξαίρεση της Ρόδου από το μέτρο αυτό πλήττει βάναυσα την αναπτυξιακή της σταθερότητα. Αντανακλαστική συνέπεια θα είναι η κάμψη της ανταγωνιστικότητας μίας κατ’ εξοχήν τουριστικής περιοχής της Ελλάδος, με κίνδυνο οπισθοδρόμησης και ανακοπής κάθε παραγωγικής δραστηριότητας, πολύ περισσότερο όταν απέναντι της Ρόδου, βρίσκονται οι τουρκικές ακτές, που δεν στερούνται και αυτές των πλεονεκτημάτων των ακτών της Δωδεκανήσου. Ιδίως, τα τελευταία έτη, η γειτονική μας χώρα έχει προσανατολιστεί στην τουριστική προώθηση των παραλιακών περιοχών της, οι οποίες χαίρουν υπεραυξημένης επισκεψιμότητας.
Ένας βασικός λόγος που κρίνεται επιβεβλημένη η υπαγωγή της Ρόδου στο καθεστώς μειωμένων συντελεστών ΦΠΑ, είναι η αντιστάθμιση του νησιωτικού κόστους, αφού οι θαλάσσιες μεταφορές επιβαρύνουν την τελική αξία των προϊόντων κατά ποσοστό περίπου 10-15%. Οι μόνιμοι κάτοικοι και οι επιχειρήσεις της Ρόδου επιβαρύνονται από το υψηλό κόστος που προκύπτει από τη γεωγραφική της απομόνωση (ενδεικτικά αναφέρω τους ναύλους αεροπορικών και ακτοπλοϊκών εισιτηρίων), γεγονός που από μόνο του χρήζει ειδικών μέτρων στήριξης για την εξισορρόπηση της ανισότητας σε σχέση με την ηπειρωτική Ελλάδα. Γίνεται άμεσα αντιληπτό ότι, εάν εφαρμοστεί το προαναγγελθέν μέτρο, η μέση τιμή αγαθών και υπηρεσιών στη Ρόδο κινδυνεύει να καταστεί η ακριβότερη στο Ανατολικό Αιγαίο.
Η επαναφορά του μειωμένου συντελεστή ΦΠΑ δεν αποτελεί προνομιακό φορολογικό μέτρο, αλλά υποχρέωση της Πολιτείας και στρατηγική επιλογή για δίκαιη ανάπτυξη, κοινωνική ισορροπία και ενίσχυση της εθνικής οικονομίας. Το επιχείρημα ότι η Ρόδος δεν χρειάζεται την ελάφρυνση λόγω των οικονομικών εισροών της, μόνο σαθρό και αβάσιμο μπορεί να χαρακτηριστεί. Για του λόγου το αληθές, έχει παρατηρηθεί ότι η ελάφρυνση του ΦΠΑ, συμβάλλει στον πολλαπλασιασμό των φορολογικών εσόδων, καθώς αυξάνεται η ζήτηση και κατ’ επέκταση ο κύκλος εργασιών των επιχειρήσεων, ενώ ταυτόχρονα περιορίζονται τα κίνητρα φοροδιαφυγής. Η κατανάλωση που ενισχύεται λόγω χαμηλότερων τιμών τροφοδοτεί με τη σειρά της ολόκληρη την τοπική οικονομία (λιανεμπόριο, μεταφορές, εστίαση, υπηρεσίες) με αποτέλεσμα τη συνολική κοινωνική ευημερία.
Κατόπιν όλων των ανωτέρω, κρίνεται επιβεβλημένη η συσπείρωση όλων των θεσμικών και επιστημονικών φορέων της Ρόδου, με στόχο την προάσπιση των δικαιωμάτων των πολιτών και των επιχειρήσεων του νησιού και την αποτροπή κάθε απόπειρας εφαρμογής πληθυσμιακών κριτηρίων στη μείωση των συντελεστών ΦΠΑ. Η Ρόδος δικαιούται ίση και δίκαιη μεταχείριση, που να ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες και ιδιαιτερότητές της.
