Η δημοσιοποίηση της ρηματικής διακοίνωσης της Λιβύης στον ΟΗΕ, με την οποία ουσιαστικά διατυπώνονται όλες οι προβλέψεις του τουρκολιβυκού μνημονίου, που –όπως είναι γνωστό– είναι εις βάρος των δικαιωμάτων της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο, απλώς επιβεβαιώνει ότι η Τρίπολη παραμένει δεμένη γερά στο άρμα της Αγκυρας.
Η επιλογή της Αθήνας να μην αποκαλύψει την ύπαρξη της ρηματικής διακοίνωσης, παρά μόνο όταν αυτή ήρθε στο φως, προδίδει αφενός υποβάθμιση της σημασίας του εγγράφου, αφετέρου επικοινωνιακή διαχείριση, λόγω της πολύ πυκνής αρνητικής δημοσιότητας με επίκεντρο τη Λιβύη, ενόψει και της σημερινής επίσκεψης του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη στην Τρίπολη.
Επί του πρακτέου ο κ. Γεραπετρίτης σήμερα θα συνομιλήσει με τις –πολιορκούμενες– αρχές της Τρίπολης για το τουρκολιβυκό μνημόνιο, ενώ ως προς το μεταναστευτικό λίγα πράγματα μπορεί να ειπωθούν, καθώς οι πρόσφυγες που καταφθάνουν στην Κρήτη προέρχονται από την άλλη πλευρά της Λιβύης.
Ο διπλωματικός μαραθώνιος του κ. Γεραπετρίτη στοχεύει στο να ενισχύσει την παρουσία της Ελλάδας και στις δύο πλευρές της Λιβύης, ωστόσο άπαντες αντιλαμβάνονται ότι η πλέον σημαντική παράμετρος των επαφών αφορά εκείνες που διεξάγονται με τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, τον έναν από τους δύο ισχυρούς άνδρες της Λιβύης, ώστε να μην υπογραφεί και από την πλευρά του το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Ο «μονόδρομος» που οδηγεί στη Βεγγάζη
Το επόμενο χρονικό διάστημα, συνομιλίες στο ίδιο πλαίσιο αναμένεται να γίνουν και με τον δεύτερο πόλο εξουσίας στην Ανατολή, τον πρόεδρο του κοινοβουλίου της Λιβύης, Ακίλα Σάλεχ, ο οποίος μάλιστα έχει λάβει πρόσκληση να επισκεφθεί την Αθήνα. Και στις δύο πλευρές υπάρχουν φωνές που τάσσονται υπέρ της σύναψης μιας συμφωνίας οριοθέτησης ΑΟΖ της Ελλάδας με τη Βεγγάζη, ώστε αυτή να λειτουργήσει, σε δεύτερο χρόνο, και ως ένα ακόμα εχέγγυο έναντι του τουρκολιβυκού μνημονίου.
Η «Κ» επιχειρεί να περιγράψει την κατάσταση απαντώντας σε εννέα ερωτήσεις για την τρέχουσα κατάσταση στις σχέσεις της Αθήνας με την Τρίπολη και τη Βεγγάζη.
Εννέα απαντήσεις για τις σχέσεις μεΤρίπολη και Βεγγάζη
Τι αφορά η τελευταία επιστολή της κυβέρνησης της Τρίπολης στον ΟΗΕ;
Η ρηματική διακοίνωση που κυκλοφόρησε ως έγγραφο υπ’ αριθμόν Α/79/600 της 20ής Ιουνίου από τη μόνιμη αντιπροσωπεία της Λιβύης στον ΟΗΕ αποτυπώνει καταγγελία της προσωρινής κυβέρνησης της Τρίπολης κατά της Ελλάδας, με αφορμή τη δημοσίευση στην Ευρωπαϊκή Εφημερίδα της 12ης Ιουνίου των χαρτών που αφορούν την παραχώρηση από την Ελλάδα δύο οικοπέδων στα νοτιοδυτικά της Κρήτης στην αμερικανική ExxonMobil. Ουσιαστικά η Τρίπολη υπερασπίζεται στην πράξη το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Το ειδύλλιο Ερντογάν – Χαφτάρ και οι ανησυχίες της Αθήνας
Ηταν αναμενόμενη;
Ναι, ήταν απολύτως αναμενόμενη. Αλλωστε Αθήνα και Τρίπολη έχουν ανταλλάξει ρηματικές διακοινώσεις στον ΟΗΕ και σε προηγούμενες φάσεις, από το 2019 και έπειτα.
Για ποιο λόγο η κυβέρνηση, ενώ γνώριζε την επιστολή της Τρίπολης, επέλεξε να επενδύσει στο γεγονός ότι η κυβέρνηση Ντμπέιμπα παραχώρησε προς εκμετάλλευση οικόπεδα στην τουρκική ΤΡΑΟ «σεβόμενη» την ελληνική εκδοχή της μέσης γραμμής;
Η επιστολή αυτή εκδόθηκε στις 20 Ιουνίου. Στις 22 του ίδιου μήνα ήταν στα χέρια ακόμα και του τελευταίου υπαλλήλου της μόνιμης αντιπροσωπείας της Ελλάδας στον ΟΗΕ στη Νέα Υόρκη και διανεμήθηκε σε όλα τα κράτη στις 3 Ιουλίου. Πρόκειται, δηλαδή, για ένα έγγραφο γνωστό στην Αθήνα τουλάχιστον τρεις εβδομάδες πριν από τη δημοσιοποίησή του. Στο ευρύτερο πλαίσιο των αντιδράσεων της Τρίπολης, όπως αυτές ξεκάθαρα υπαγορεύονται από την Αγκυρα, ήταν ενταγμένη και η υπογραφή συμφωνίας της 25ης Ιουνίου ανάμεσα στην Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου (NOC) της Λιβύης και στην Τουρκική Εταιρεία Πετρελαίου (ΤΡΑΟ), όπου η πρώτη παραχωρούσε οικόπεδα προς έρευνα στη δεύτερη. Τότε η κυβέρνηση, όχι μόνο μέσω του υπουργείου Εξωτερικών, αλλά κατά κύριο λόγο μέσω του υπουργείου Ενέργειας, υπογράμμιζε ότι οι Λίβυοι «σεβάστηκαν» τη μέση γραμμή όπως την αντιλαμβάνεται η Ελλάδα. Και τούτο, μάλιστα, παρά τη δημοσιευμένη από τη NOC φωτογραφία της τελετής υπογραφής της συμφωνίας, όπου τα στελέχη των εταιρειών πόζαραν μπροστά από ένα χάρτη του τουρκολιβυκού μνημονίου. Βέβαια, εκείνο που συνέβη στην πραγματικότητα είναι ότι Λίβυοι και Τούρκοι απλώς δεν επιθυμούσαν να έρθουν σε τριβές με την ExxonMobil, ειδικά σε αυτή την ευαίσθητη φάση που η Αγκυρα έχει αποδυθεί σε μια πολύ εντατική επιχείρηση γοητείας προς την Ουάσιγκτον.
Σε περίπτωση που η σημερινή κυβέρνηση στην Τρίπολη πέσει, υπάρχει περίπτωση αλλαγής στάσης;
Η περίπτωση αλλαγής στάσης είναι πολύ περιορισμένη. Το τουρκολιβυκό μνημόνιο υπέγραψε το 2019 ο τότε πρωθυπουργός Φαγέζ αλ Σάραζ. Το 2021 τον διαδέχθηκε ο νυν πρωθυπουργός Αμπντουλχαμίντ Ντμέιμπα, ο οποίος συνέχισε την εφαρμογή του ακόμα πιο εντατικά. Λόγω διαμαχών εντός των φατριών που στηρίζουν την κυβέρνηση Ντμπέιμπα, δεν αποκλείεται να υποχρεωθεί σε παραίτηση και αυτός, δίχως πάντως να διαφαίνεται ότι κάτι τέτοιο θα σημάνει και αλλαγή στάσης σε σχέση με το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Politico για Λιβύη: Ελλάδα και Ιταλία σημαίνουν συναγερμό, αλλά οι σύμμαχοι δεν σπεύδουν να βοηθήσουν
Με αυτά τα δεδομένα, τι θα κάνει σήμερα ο Γιώργος Γεραπετρίτης στην Τρίπολη και γιατί δεν ανέβαλε την επίσκεψή του;
Η επίσκεψη του κ. Γεραπετρίτη στην Τρίπολη ήταν προγραμματισμένη πολύ πριν από τη ρηματική διακοίνωση στον ΟΗΕ. Οι συνομιλίες εκεί θα περιστραφούν, βεβαίως, γύρω από το τουρκολιβυκό αλλά και τις –έως τώρα αποτυχημένες– προσπάθειες εξεύρεσης κοινών σημείων ανάμεσα σε Αθήνα και Τρίπολη.
Πριν από λίγες ημέρες η κυβέρνηση της Τρίπολης υπέγραψε ένα ακόμα σύμφωνο στρατιωτικής συνεργασίας με την Αγκυρα. Πόσο σημαντική είναι για την Τρίπολη η βοήθεια που λαμβάνει από την Αγκυρα;
Δίχως τη βοήθεια της Αγκυρας, η Τρίπολη θα ήταν στα χέρια του Χαφτάρ ήδη το 2019. Εκτοτε, με διαδοχικές συμφωνίες στρατιωτικής συνεργασίας έχει εμβαθύνει την παρουσία των τουρκικών ενόπλων δυνάμεων στη δυτική Λιβύη.
Η πολυπαραγοντική πρόκληση μιας δύσκολης εξίσωσης
Πόσο επηρεάζουν όλα αυτά τη στάση που κρατάει η Βεγγάζη, δηλαδή η ανατολική Λιβύη υπό την οικογένεια Χαφτάρ;
Η ανατολική Λιβύη είναι απολύτως αυτόνομη από τη δυτική Λιβύη και δεν επηρεάζεται καθόλου από τις εσωτερικές εξελίξεις στην Τρίπολη. Ωστόσο, η Αγκυρα έχει εργαστεί πολύ εντατικά, ειδικά από το 2023 και έπειτα, για τη δημιουργία στενών σχέσεων και με τη Βεγγάζη, αναγνωρίζοντας με αυτό τον τρόπο τον ρόλο του Χαφτάρ.
Πόσο κοντά βρίσκονται οι Χαφτάρ στην Τουρκία;
Φαίνεται ότι οι Τούρκοι έχουν επενδύσει ιδιαίτερα στον επηρεασμό όλων των υιών του Χαφτάρ, κυρίως εκείνων που ελέγχουν τον στρατό, των Σαντάμ και Καλέντ. Τους τελευταίους 12-18 μήνες η Αγκυρα έχει προχωρήσει σε συμφωνίες εκπαίδευσης στρατιωτικών από την ανατολική Λιβύη, ενώ διευρύνει και την επενδυτική παρουσία της, κυρίως στον κατασκευαστικό τομέα.
«Αν γύριζα στη Λιβύη θα σκότωναν τον αδερφό μου»
«Σώζεται» η κατάσταση στην ανατολική Λιβύη;
Ναι. Προϋπόθεση γι’ αυτό είναι η ελληνική εξωτερική πολιτική να ακολουθήσει διαφορετική πορεία από την πεπατημένη των τελευταίων δεκαετιών και να εμπλακεί ενεργά στο έδαφος της ανατολικής Λιβύης. Κατ’ αρχάς να πείσει ότι δεν είναι προς το συμφέρον της Βεγγάζης η κύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου.
Και δεύτερον, να μπει σε συζητήσεις οριοθέτησης ΑΟΖ με τη Βεγγάζη. Ωστόσο, η προώθηση των συζητήσεων μόνο με τη Βεγγάζη, χωρίς να υπολογίζεται η Τρίπολη, σημαίνει ότι η ελληνική πλευρά θα πρέπει να είναι έτοιμη να υπογράψει και συμφωνίες σε τομείς όπως η ασφάλεια, που μέχρι πρότινος απέφευγε.
Η Αγκυρα εκτιμά ότι ισχυροποιείται το τουρκολιβυκό
Του Μανώλη Κωστίδη
Κωνσταντινούπολη – Ανταπόκριση. Με προσοχή παρακολουθούν στην Αγκυρα τις εξελίξεις για την ένταση Λιβύης – Eλλάδας σχετικά με τις θαλάσσιες ζώνες και υποστηρίζουν πως με τη ρηματική διακοίνωση της Τρίπολης προς τον ΟΗΕ ισχυροποιείται περισσότερο το τουρκολιβυκό μνημόνιο.
Η τουρκική εφημερίδα Turkiye έχει τίτλο «Ιστορικό χτύπημα! Η Λιβύη κατήγγειλε για πρώτη φορά την Ελλάδα στον ΟΗΕ για το μνημόνιο με την Τουρκία» και αναφέρει ότι «η Λιβύη διαμαρτυρήθηκε στα Ηνωμένα Εθνη με επίσημο έγγραφο κατά της Ελλάδας για παραβίαση των κυριαρχικών της δικαιωμάτων στην Ανατολική Μεσόγειο. Επικαλούμενη ως βάση τη θαλάσσια συμφωνία Τουρκίας – Λιβύης, η διοίκηση της Τρίπολης χαρακτήρισε τις αδειοδοτικές ενέργειες της Ελλάδας ως “ξεκάθαρη παραβίαση”».
Η Λιβύη, οι μετανάστες και ο ρόλος της Ε.Ε.
Η εφημερίδα Νefes έχει τίτλο «Η Ελλάδα σε κατάσταση σοκ: ξεκάθαρη στήριξη από τη Λιβύη προς την Τουρκία». Η τουρκική εφημερίδα αναφέρει ότι «η Ελλάδα, η οποία το τελευταίο διάστημα προσπαθεί να οργανώσει σειρά επισκέψεων στην περιοχή προκειμένου να χαλάσει την προσέγγιση Τουρκίας – Λιβύης, δέχθηκε ένα απροσδόκητο πλήγμα. Η συμφωνία για τις θαλάσσιες περιοχές δικαιοδοσίας μεταξύ της Τουρκίας και της Λιβύης συνεχίζει να προκαλεί ενόχληση στην Ελλάδα… Η Λιβύη, για πρώτη φορά, ανήγγειλε στα Ηνωμένα Εθνη την αξίωσή της κατά της Ελλάδας με επίσημο έγγραφο που βασίζεται στο μνημόνιο κατανόησης Τουρκίας – Λιβύης. Η Λιβύη εξέφρασε την υποστήριξή της στο μνημόνιο κατανόησης και με χάρτη που ετοίμασε».
Πολιτικοί αναλυτές αναφέρουν πως η αντίδραση της Τρίπολης χρονικά δεν πρέπει να είναι καθόλου τυχαία καθώς ανακοινώθηκε λίγες ημέρες πριν από τη σχεδιαζόμενη επίσκεψη του Γιώργου Γεραπετρίτη για επαφές με την ηγεσία της χώρας. Στην Τουρκία είχαν παρακολουθήσει με μεγάλη προσοχή και τις επαφές της Αθήνας με τον Χαλίφα Χαφτάρ στην ανατολική Λιβύη, του οποίου το κοινοβούλιο είχε ξεκινήσει προετοιμασίες για την επικύρωση του τουρκολιβυκού μνημονίου. Πάντως, παρατηρούν πως η τουρκική κυβέρνηση δεν εκφράζει καμία αντίδραση για τις εξελίξεις.
Εκτενείς αναφορές στη ρηματική διακοίνωση της Τρίπολης προς τον ΟΗΕ από τα τουρκικά ΜΜΕ.
Υπενθυμίζεται ότι στις 25 Ιουνίου η Εθνική Εταιρεία Πετρελαίου της Λιβύης υπέγραψε μνημόνιο συνεργασίας με την τουρκική (ΤPAO), το οποίο προβλέπει τη διεξαγωγή γεωλογικών και γεωφυσικών μελετών σε τέσσερις θαλάσσιες περιοχές. Η συμφωνία τέθηκε σε εφαρμογή έπειτα από συνομιλίες μεταξύ των δύο μερών στην Κωνσταντινούπολη. Σύμφωνα με τη δήλωση της Εθνικής Εταιρείας Πετρελαίου της Λιβύης, σχεδιάζεται να διεξαχθεί δισδιάστατη σεισμική έρευνα στο πλαίσιο του έργου που θα εκτελέσει ο τουρκικός οργανισμός. Στην τελετή υπογραφής στην Κωνσταντινούπολη είχε παρουσιαστεί ένας χάρτης, που είναι παρόμοιος με αυτόν που έστειλε η Λιβύη στον ΟΗΕ και περιορίζει τις θαλάσσιες ζώνες της Ελλάδας λίγα μίλια νοτίως της Κρήτης. Σύμφωνα με πληροφορίες, τουρκικό σεισμογραφικό σκάφος τους επόμενους μήνες θα κατευθυνθεί σε περιοχές των θαλάσσιων περιοχών ευθύνης της Λιβύης.
Καταγγελία της Λιβύης κατά της Ελλάδας στον ΟΗΕ – Σκληρή ελληνική απάντηση
Την περασμένη εβδομάδα, Τρίπολη και Αγκυρα υπέγραψαν μια επιπλέον συμφωνία αμυντικής συνεργασίας, που προβλέπει την εκπαίδευση των στρατιωτικών από την Τουρκία και την αποστολή στρατιωτικού εξοπλισμού στη Λιβύη.
Εν τω μεταξύ, ο Ταγίπ Ερντογάν σε ομιλία του σε κομματική συγκέντρωση μίλησε για συμμαχία Τούρκων, Κούρδων και Αράβων, υποστηρίζοντας ότι «όταν οι Τούρκοι, οι Κούρδοι και οι Αραβες έκαναν συμμαχία, ο άνεμος των αλόγων τους έσπερνε δροσερό αεράκι από την Κινεζική Θάλασσα μέχρι την Αδριατική. Μην ξεχνάτε ότι απ’ τον καλπασμό τον αλόγων μας εξαπλώθηκε ειρήνη σε όλη τη γεωγραφία μας. Σήμερα, το πνεύμα του Ματζικέρτ, η Συμμαχία της Ιερουσαλήμ και ο πυρήνας του Πολέμου της Ανεξαρτησίας αναδιαμορφώνονται. Σήμερα χαράζει η αυγή μιας μεγάλης και ισχυρής Τουρκίας», αναφέρει.
Πηγή: kathimerini.gr
