Στο Μουσείο Νεοελληνικής Τέχνης η συλλογή πιάτων του Παν. Ιωαννίδη

Στους χώρους του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης φυλάσσεται μέρος της λεηλατημένης, ανεκτίμητης αξίας, συλλογής πιάτων του Παναγιώτη Ιωαννίδη.
Σε συνέντευξη τύπου που έδωσε χθες ο πρόεδρος του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης κ. Νίκος Φρόνας συνεπικουρούμενος από τον αντιδήμαρχο κ. Σάββα Διακοσταματίου, ανακοίνωσε πως στις 8 Αυγούστου όλα τα αντικείμενα που ανήκαν στη συλλογή καταμετρήθηκαν και μεταφέρθηκαν στις αποθήκες της Δημοτικής Πινακοθήκης.
Ο κ. Νίκος Φρόνας ανακοίνωσε πως στις προθέσεις του είναι να εκτεθούν τα πολύτιμα αντικείμενα σ’ένα χώρο στον οποίο θα παρουσιάζεται παράλληλα και η ιστορία της κεραμικής τέχνης.
Μυστήριο παραμένει πού βρίσκονται τα εννέα πιάτα που εκλάπησαν από τη συλλογή και τα δύο που δεν εντοπίστηκαν ποτέ στις καταμετρήσεις που έγιναν.
«Ήταν ένα προσωπικό στοίχημα για εμένα η επιστροφή των αντικειμένων της συλλογής στο Δήμο Ρόδου. Η ιστορία είναι γνωστή σε όλους τους Ροδίτες. Όλα αυτά τα όμορφα αντικείμενα ανήκαν στον Παναγιώτη Ιωαννίδη και κοσμούσαν διάφορους χώρους στη Λίνδο. Το 1973, όταν ήταν δήμαρχος ο Γιώργος Βρούχος, υπήρξε ενδιαφέρον για την αγορά τους. Τότε το θέμα ήρθε στο δημοτικό συμβούλιο. Ελήφθη απόφαση για την αγορά της συλλογής έναντι 1.200.000 δραχμών. Τότε αποφασίστηκε να δοθούν τα αντικείμενα στην Αρχαιολογία για να φυλαχθούν. Ορισμένα κομμάτια εκτέθηκαν στο κοινό το 1983 και το 1987. Τότε διαπιστώθηκε πως εκλάπησαν 9 πιάτα από τα 45 που είχαν εκτεθεί στον προμαχώνα Καρέτο», δήλωσε ο κ. Φρόνας και πρόσθεσε πως το 2001 η 4η Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων προχώρησε σε καταγραφή των αντικειμένων που αποτελούσαν τη συλλογή.
«Η ιστορία της συλλογής έγινε μύθος. Αποφασίσαμε να δώσουμε έμφαση στο θέμα και ξεκινήσαμε συναντήσεις με τον δήμαρχο κ. Στάθη Κουσουρνά. Στις 4 Φεβρουαρίου του 2003 το δημοτικό συμβούλιο αποφάσισε να συγκροτηθεί επιτροπή που θα παραλάβει τα αντικείμενα της συλλογής», δήλωσε ο κ. Φρόνας.
«Η συλλογή αποτελείται τώρα από πιάτα 60 Νικαίας (πριν την κλοπή ήταν 71), 39 ευρωπαϊκά πιάτα και 296 άλλα αντικείμενα. Όλα τα κομμάτια πέρασαν από έλεγχο, συσκευάστηκαν σε 20 κιβώτια και μεταφέρθηκαν σε χώρους του Μουσείου», δήλωσε ο πρόεδρος του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης.
Ο κ. Ν. Φρόνας τόνισε πως από τα πιάτα Νικαίας λείπουν εννέα που εκλάπησαν και ότι αγνοούνται άλλα δύο. Η συλλογή απαρτίζεται απο τρία τμήματα. «Στο πρώτο τμήμα ανήκουν τα πιάτα Νικαίας. Τα περισσότερα από αυτά είναι κτυπημένα στα άκρα. Υπάρχουν κάποια που έσπασαν και κάποια που έχουν επανασυνδεθεί. Λίγα είναι σε καλή κατάσταση», δήλωσε ο κ. Νίκος Φρόνας.
Το δεύτερο τμήμα της συλλογής περιλαμβάνει 39 ευρωπαϊκά πιάτα, πιατέλες σε διάφορα σχήματα και σουπιέρες. «Το τρίτο τμήμα της συλλογής περιλαμβάνει 296 αντικείμενα δηλαδή κούπες, κανάτες, φλυτζάνια, λαβομάνους, μυροδοχεία και ένα κουτί εκστρατείας από ψευδάργυρο. Αυτά τα αντικείμενα φέρουν 196 κωδικούς», δήλωσε ο κ. Φρόνας και πρόσθεσε πως δεν έχουν εντοπιστεί 32 αντικείμενα που φέρουν 30 κωδικούς αριθμούς.
Σε ερώτηση αν θα εκτεθούν κάποια κομμάτια από τη συλλογή ο κ. Φρόνας δήλωσε: «Θα απευθυνθούμε στο Δήμο και θα ζητήσουμε χρηματοδότηση. Σκέπτομαι να δημιουργηθεί μια μόνιμη έκθεση με αυτά τα αντικείμενα που έχουν μεγάλη αξία αν αναλογιστούμε πως η μέση αξία ενός πιάτου ανέρχεται τώρα σε 3000 ευρώ. Στον ίδιο χώρο θα «στεγαστεί» η ιστορία της κεραμικής τέχνης που θα φθάνει μέχρι την εποχή που μεγαλούργησε στη Ρόδο ο Ίκαρος».
Την άποψη ότι ο Δήμος Ρόδου θα πρέπει να προσφύγει στη δικαιοσύνη για την κλοπή των πιάτων από την συλλογή Ιωαννίδη, εξέφρασε ο αντιδήμαρχος κ. Σάββας Διακοσταματίου.
«Είναι πολύ σημαντικό, που μετά από τόσα χρόνια η συλλογή μεταφέρθηκε στους χώρους του Μουσείου Νεοελληνικής Τέχνης και θα εκτεθεί στο κοινό. Ο Δήμος θα πρέπει να ακολουθήσει τη νομική οδό για να αποκαλυφθεί πού βρίσκονται τα πιάτα που έχουν χαθεί», δήλωσε ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού.
H ΔΙΚΑΣΤΙΚΗ ΕΡΕΥΝΑ
Με αφορμή αποκλειστικά δημοσιεύματα της «δ» το Σεπτέμβριο του 2001 (σημ: η «δ» ήταν εκείνη που είχε φέρει στο φως το θέμα σε όλη του την έκταση) ο τότε Εισαγγελέας Πλημμελειοδικών Ρόδου κ. Γ. Οικονόμου παρήγγειλε τη διενέργεια προκαταρκτικής εξέτασης για την τύχη τμήματος της συλλογής.
Την 13η Φεβρουαρίου 2002 ο κ. Οικονόμου διαβίβασε τη δικογραφία στον τότε τακτικό ανακριτή Ρόδου κ. Βασ. Παπανικόλα για τη διερεύνηση των συνθηκών κάτω από τις οποίες «εξαφανίστηκε» η περίφημη αλλά και αμύθητης αξίας συλλογή κεραμεικών του συμπατριώτη μας Π. Ιωαννίδη.
Στα πλαίσια της προκαταρκτικής είχαν καταθέσει μεταξύ άλλων, στελέχη της Αρχαιολογίας, της Νομαρχίας και του Δήμου Ροδίων ενώ και ο Δήμος Ροδίων είχε διατάξει την διενέργεια Ενορκης Διοικητικής Εξετάσεως (ΕΔΕ).
Μετά την ολοκλήρωση της διαδικασίας ο Εισαγγελέας άσκησε ποινική δίωξη σε βαθμό κακουργήματος για «διακεκριμένη περίπτωση κλοπής» κατά παντός υπευθύνου της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας και της Δημοτικής Αρχής Ρόδου καθώς και κατά παντός άλλου ιδιώτη συμμέτοχου, με την ιδιότητα του φυσικού ή ηθικού αυτουργού ή απλού συνεργού και διαβίβασε την δικογραφία στον τακτικό Ανακριτή.
Με βούλευμα που είχε εκδοθεί η υπόθεση τέθηκε στο αρχείο καθώς δεν ανευρέθη ο δράστης ενώ οι όποιες ευθύνες για την απώλεια των πιάτων είχαν ήδη παραγραφεί.
Κάτω από αυτό το πρίσμα μια νέα δικαστική έρευνα για την υπόθεση φέρεται να προσκρούει στο ως άνω δεδικασμένο, ενώ οι όποιες άδικες πράξεις έχουν συντελεστεί έχουν ήδη παραγραφεί.
Η ΣΥΛΛΟΓΗ
Οπως είχε αποκαλύψει η «δ» σε σειρά ρεπορτάζ, τα πιάτα της Λίνδου προέρχονται από τη Μικρά Ασία, κατασκευασμένα στη Νίκαια, τη σημερινή πόλη Iznik, πήραν δε την ονομασία ροδίτικα επειδή για πρώτη φορά εντοπίστηκαν στη Ρόδο. Όταν στο χρονικό διάστημα 1865-1878, αγοράστηκαν 532 πιάτα από τη Λίνδο για λογαριασμό του Μουσείου des Arts Decoratifs Cluny-τα πιάτα αυτά σήμερα βρίσκονται στο Μουσείο του Λούβρου-, καταγράφηκαν στους καταλόγους του ως ροδίτικα, με την προσθήκη που έγινε το 1883, ότι κατασκευάζονταν στη Λίνδο από τους απογόνους των Ιπποτών.
Η συλλογή Ιωαννίδη περιλαμβάνει «δημοφιλή» πιάτα που παριστάνουν διάφορες μορφές, καράβια, άγρια ζώα και άλλα πιάτα μεγάλου διαμετρήματος τα οποία γίνονται ανάρπαστα από τους συλλέκτες. Πολλά πιάτα της συλλογής επίσης είναι των ετών 1575-1600 πράγμα που τα καθιστά σπάνια. Επίσης περιλαμβάνονται πολλά τεμάχια σπάνιας ωραιότητας λόγω της λάμψης των χρωμάτων τους.
Η συλλογή κεραμικών του Παναγιώτη Ιωαννίδη θεωρείται ανεκτίμητης αξίας και αποτελεί περιουσία του Ροδιακού λαού. Το έτος 1966 ο ιδιοκτήτης της συλλογής ζήτησε από την Αρχαιολογική Υπηρεσία να καταγράψει το θησαυρό αυτό, πράγμα που έγινε στις 2 Δεκεμβρίου 1966, από τον έφορο Αρχαιοτήτων Γρηγόρη Κωνσταντινόπουλο και την επιμελήτρια Αρχαιοτήτων Ηρώ Ζερβουδάκη. Το έτος 1973 πραγματοποιήθηκε η αγορά της συλλογής από το Δήμο Ροδίων επί δημαρχίας Γεωργίου Βρούχου ύστερα από σχετική εισήγηση του ιδίου του δημάρχου, ο οποίος εγνώριζε την αξία της, αντί του ποσού των 1.500.000 δρχ. -τελικά αγοράστηκε με 1.200.000 δρχ.- και παραδόθηκε στην Υπηρεσία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου προς φύλαξη. Για την αγορά συστάθηκε επιτροπή αποτελούμενη από την Καλλιόπη Ζώρα, διευθύντρια του Μουσείου Λαϊκής Τέχνης Αθηνών, τον Ηλία Κόλλια επιμελητή των Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Δωδεκανήσου και το Θεόδωρο Ζησιμάτο δημοτικό σύμβουλο, προκειμένου να εκτιμήσει την προσφερόμενη συλλογή. Σύμφωνα με αυτή την εκτίμηση η συλλογή αποτελείται από 71 παλιά πιάτα, 29 ευρωπαϊκά πιάτα και πιατέλες και 241 διάφορα παλιά αντικείμενα που κοσμούσαν το σπίτι Ιωαννίδη. Τον Φεβρουάριο του 1974, κατόπιν αποφάσεως του δημοτικού συμβουλίου Ρόδου η αγορασθείσα από τον Δήμο Ροδίων συλλογή «Λινδιακών πιάτων και άλλων κειμηλίων εκθεμάτων λαϊκής τέχνης» μεταφέρθηκε, στο Βυζαντινό και Λαογραφικό Μουσείο προσωρινά υπό την μορφή χρησιδανείου. Την παραλαβή της διεξήγαγε ο τότε αρχαιολόγος της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας Ρόδου και κατόπιν Έφορος Ηλίας Κόλλιας, με σκοπό να εξευρεθεί κατάλληλος χώρος για την μόνιμη έκθεση της συλλογής, ώστε να είναι ασφαλής αλλά και επισκέψιμη και να τύχει της κατάλληλης τουριστικής προβολής.
Η συλλογή είχε εκτεθεί στον προμαχώνα Καρέττο, όχι, όμως, ολόκληρη, γεγονός που επισήμανε ο δικηγόρος Γ. Βρούχος, επί δημαρχίας του οποίου αυτή αγοράστηκε.
Από τη συλλογή λείπουν εννέα πιάτα. Η κλοπή φέρεται να επισημάνθηκε την 16 Ιανουαρίου 1987 αλλά ουδέποτε καταγγέλθηκε στις αστυνομικές αρχές.