Αποζημίωση οφείλει το κράτος στους ιδιοκτήτες ακινήτων εκτός σχεδίου όταν δεν μπορούν να αξιοποιήσουν την περιουσία τους, επειδή μετά την απόκτησή της παίρνονται μέτρα περιοριστικά για να προστατευτεί το πολιτιστικό και φυσικό περιβάλλον.
Το Συμβούλιο της Επικρατείας, ανατρέποντας αντίθετη νομολογία Διοικητικών Εφετείων, άναψε «πράσινο φως» για να καταβάλλει η πολιτεία αποζημιώσεις κάθε φορά που παίρνει μέτρα που απαγορεύουν ή περιορίζουν τη δόμηση ή δεν επιτρέπουν γενικά να αξιοποιηθεί και να χρησιμοποιηθεί το ακίνητο, όπως προβλεπόταν κατά τον χρόνο της αγοράς του, προκειμένου να προστατευθούν αρχαιολογικοί χώροι, για περιβαλλοντικούς λόγους κ.λπ.
Με δεδομένη τη μεγάλη καθυστέρηση της πολιτείας να πάρει τα αναγκαία προστατευτικά και περιοριστικά μέτρα για κάθε περιοχή της χώρας, είναι βέβαιο ότι το Δημόσιο θα κληθεί να βάλει «βαθιά το χέρι στην τσέπη» για τέτοιου είδους αποζημιώσεις σε όλη τη χώρα. Στην πράξη η ανατροπή της νομολογίας ακολουθεί τη «γραμμή» του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου που θεωρεί μεν απολύτως θεμιτά τα μέτρα προστασίας του πολιτιστικού – φυσικού – οικιστικού περιβάλλοντος, αλλά θεωρεί αδιανόητη τη μη καταβολή αποζημίωσης για την απομείωση (ή και πλήρη αδρανοποίηση) της ακίνητης περιουσίας.
Τα Δ. Εφετεία είχαν απορρίψει αγωγές αποζημίωσης για ακίνητα στα οποία 40 χρόνια μετά την αγορά τους, το κράτος πήρε περιοριστικά μέτρα (απαγορεύοντας ή ελαττώνοντας τη δόμηση) δημιουργώντας ζώνες προστασίας κοντά σε αρχαιολογικές περιοχές. Κατά τη νομολογία των Δ. Εφετείων (και του ΣτΕ) η πολιτεία δεν όφειλε αποζημίωση αφού τα μέτρα λαμβάνονταν για το γενικό συμφέρον και δεν αποτελούσαν ουσιώδη περιορισμό των ακινήτων εκτός σχεδίου αφού προορίζονται κυρίως για γεωργική, κτηνοτροφική, δασοπονική εκμετάλλευση.
Η νομολογία αυτή εγκαταλείπεται αφού κρίνεται πλέον ότι η θεμιτή επιδίωξη για προστασία του περιβάλλοντος (πολιτιστικού, φυσικού κ.λπ.) «δεν απαλλάσσει το κράτος από την υποχρέωσή του να αποζημιώσει τον θιγόμενο ιδιοκτήτη, το ακίνητο του οποίου κατά τον χρόνο κτήσης του δεν υπέκειτο στους περιορισμούς που επέβαλε αργότερα η πολιτεία».
Η απόφαση του ΣτΕ σε μείζονα σύνθεση λόγω σπουδαιότητας (πρόεδρος Ν. Σακελλαρίου, εισηγητής Δ. Σκαλτσούνης) βάζει πάντως, διάφορα κριτήρια για το πώς μπορεί να υπολογιστεί το ύψος της αποζημίωσης, που είναι συνταγματικά κατοχυρωμένη.
