• «Περιμένουμε ακόμη να επικηρυχθεί ο λαγοκέφαλος», λέει αγανακτισμένος ο πρόεδρος του Συλλόγου Αλιέων Ρόδου, Μιχάλης Λυμπέρης • «Από τα 330 σκάφη, τα μισά ζούσαν από το χταπόδι και τη σουπιά. Ο κόσμος πεινάει και το κράτος ακόμα μελετάει», τονίζει και ο πρόεδρος της Παράκτιας Αλιείας Καλύμνου, Μανώλης Κουλλιάς
Με τις θάλασσες της Ρόδου, της Καλύμνου και των γύρω νησιών να έχουν μετατραπεί σε νεκρές ζώνες, οι αλιείς βρίσκονται σε απόγνωση. Ο λαγοκέφαλος, ένα χωροκατακτητικό κι εξαιρετικά επιθετικό ξενικό είδος, έχει εξαλείψει σχεδόν κάθε μορφή ζωής στον βυθό – χταπόδια, σουπιές, μαλάκια και ψάρια εξαφανίζονται. Και όμως, παρά τη σφοδρότητα του προβλήματος, η ελληνική πολιτεία εμφανίζεται αργοπορημένη, διστακτική και ελλιπής στην αντιμετώπισή του.
«Περιμένουμε ακόμη να επικηρυχθεί ο λαγοκέφαλος», λέει αγανακτισμένος ο πρόεδρος του Συλλόγου Αλιέων Ρόδου, Μιχάλης Λυμπέρης. «Δεν έχει μείνει τίποτα στον βυθό. Μας καταστρέφει τα εργαλεία, χάνουμε μέχρι και 1.000 αγκίστρια από τα παραγάδια. Χρειαζόμαστε αποζημιώσεις, όχι μόνο λόγια».
Ο υφυπουργός Χ. Κέλλας ανακοίνωσε την πρόθεση να αντληθούν πόροι από το Πρόγραμμα Αλιείας Υδατοκαλλιεργειών και Θάλασσας (2021-2027) και σε συνεργασία με την Ειδική Υπηρεσία Διαχείρισης (ΕΥΔ) να υλοποιηθούν πρόσθετες δράσεις για την αντιμετώπιση του προβλήματος από την εξάπλωση των χωροκατακτητικών ξένων ειδών, όπως ο λαγοκέφαλος, ή ακόμη για την αξιοποίηση αυτών των ειδών σε άλλους τομείς. Στο πλαίσιο αυτό, οι δράσεις θα προσαρμοστούν στις οδηγίες του Σχεδίου Δράσης για τη διαχείριση του πληθυσμού του λαγοκέφαλου, το οποίο διαμορφώνεται από τον ΟΦΥΠΕΚΑ. Στο πλαίσιο αυτό ανακοίνωσε στους αλιείς ότι θα αποζημιώνονται με 6 ευρώ για κάθε κιλό λαγοκέφαλους που θα αλιεύονται και 1500 ευρώ για την καταστροφή κάθε ζευγαριού διχτύων. Παρά τις φιλότιμες προσπάθειες των τοπικών αρχών και κάποιες δρομολογημένες κινήσεις, η πραγματικότητα είναι πως το ελληνικό κράτος έχει καθυστερήσει δραματικά στη χάραξη ουσιαστικής πολιτικής για την αντιμετώπιση του προβλήματος. Η απόγνωση των ψαράδων δεν πηγάζει μόνο από την οικονομική ζημιά, αλλά κυρίως από το αίσθημα εγκατάλειψης.
Ο πρόεδρος της Παράκτιας Αλιείας Καλύμνου, Μανώλης Κουλλιάς, αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η κατάσταση είναι τραγική. Από τα 330 σκάφη, τα μισά ζούσαν από το χταπόδι και τη σουπιά. Φέτος εξαφανίστηκαν τα μαλάκια. Ο κόσμος πεινάει. Και το κράτος ακόμα… μελετάει».
Ένας εχθρός
χωρίς αντίπαλο
Ο λαγοκέφαλος (Lagocephalus sceleratus), χωρίς φυσικούς θηρευτές στη Μεσόγειο, πολλαπλασιάζεται ανεξέλεγκτα. Τοξικός για τον άνθρωπο, διαλύει δίχτυα, σκίζει παραγάδια, αφανίζει ολόκληρα είδη. Οι ψαράδες έχουν κυριολεκτικά σταματήσει να βγάζουν μεροκάματο. Ταυτόχρονα, ανεξέλεγκτη παραμένει και η βιομηχανικού τύπου αλιεία, με γρι-γρι ημέρας να αποδεκατίζουν τον αφρό και τον βυθό της θάλασσας, ενάντια σε κάθε ρυθμιστικό πλαίσιο. Ο κ. Λυμπέρης καταγγέλλει τη χρήση παράνομων μεθόδων και την πλήρη απουσία ελέγχου από το κράτος κατά την εκφόρτωση των αλιευμάτων. Το 2024, ο ΟΦΥΠΕΚΑ ανέθεσε στο Ελληνικό Κέντρο Θαλάσσιων Ερευνών την εκπόνηση Σχεδίου Διαχείρισης για τον λαγοκέφαλο. Αν και προβλέπει βιολογική ανάλυση, μέτρα περιορισμού, κοστολόγηση και παρακολούθηση, το σχέδιο δεν έχει ακόμη ενεργοποιηθεί ουσιαστικά. Η Ελλάδα, μάλιστα, παραπέμφθηκε το 2023 στο Δικαστήριο της Ε.Ε. για καθυστέρηση στην εφαρμογή του σχετικού Κανονισμού 1143/2014 περί διαχείρισης χωροκατακτητικών ειδών. Είναι χαρακτηριστικό ότι η Κύπρος έχει ήδη εφαρμόσει σύστημα επιβράβευσης των ψαράδων για τη σύλληψη λαγοκέφαλων, ενώ στην Ελλάδα απλώς γίνονται συζητήσεις για αποζημιώσεις ανά κιλό. Η πολιτεία ακολουθεί και δεν ηγείται. «Δεν ξέρουμε αν αύριο θα μπορούμε να ζήσουμε από τη θάλασσα. Ο λαγοκέφαλος δεν καταστρέφει μόνο την οικονομία μας, αλλά το μέλλον των παιδιών μας», λένε οι ψαράδες σε Ρόδο και Κάλυμνο.
Είναι ήδη αργά;
Η εισβολή λεσεψιανών ειδών μέσω της Διώρυγας του Σουέζ είναι μια από τις πιο δραματικές οικολογικές μεταβολές στη Μεσόγειο. Η Ελλάδα φιλοξενεί πλέον περισσότερα από 650 ξενικά θαλάσσια είδη – εκ των οποίων 120 θεωρούνται εισβολικά. Οι επιστήμονες προειδοποιούν εδώ και χρόνια, αλλά οι πολιτικές αποφάσεις δεν ακολουθούν τον ρυθμό της κρίσης.
Ο ιχθυολόγος του Υδροβιολογικού Σταθμού Ρόδου, Μάκης Κονδυλάτος, αναφέρει: «Κάθε χρόνο προστίθενται νέα είδη. Αν δεν ληφθούν άμεσα μέτρα, η ζημιά θα είναι μη αναστρέψιμη». Η καθυστέρηση, η γραφειοκρατία και η έλλειψη στρατηγικού σχεδίου απειλούν όχι μόνο τη βιοποικιλότητα των ελληνικών θαλασσών, αλλά και ολόκληρες κοινωνίες που εξαρτώνται από την αλιεία για να επιβιώσουν.
«Μετά από συνεργασία που είχαμε με τον αρμόδιο υφυπουργό, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου με αλιευτικούς συλλόγους αλλά και σε συνεργασία με τις Περιφέρειες Κρήτης και Πελοποννήσου, έχει δρομολογηθεί προσπάθεια αντιμετώπισης του προβλήματος που δημιουργεί ο λαγοκέφαλος. Απομένει η ενσωμάτωση της μελέτης από το Υπουργείο Περιβάλλοντος σχετικά με το θέμα. Είναι ήδη ειλημμένη απόφαση ενίσχυσης των αλιέων ανάλογα με τα κιλά λαγοκέφαλου που θα ψαρεύουν. Σημαντικό επίσης είναι και η αποζημίωσή τους, που είναι σε εξέλιξη, από τις ζημιές που τους προκαλούν στα αλιευτικά τους εργαλεία τα θαλάσσια θηλαστικά. Μέτρα για τα οποία η περιφέρειά μας διαρκώς πίεζε τα τελευταία χρόνια», δηλώνει ο αντιπεριφερειάρχης Πρωτογενούς Τομέα Φιλήμων Ζαννετίδης.
