Ιδιοκτήτες που έχουν χτίσει σπίτια πάνω σε εκτάσεις του δημοσίου ή σε όχθες θαλασσών, ρεμάτων και ποταμών, ακόμα και σε πολυσύχναστες περιοχές της πρωτεύουσας όπως το Χαλάνδρι, το Φάληρο ή στα Βριλήσσια κλπ, φαίνεται πως γύρισαν την πλάτη στη νέα ρύθμιση για να αποκτήσουν καθαρούς τίτλους και να μην έχουν… «συνιδιοκτήτη» και διεκδικητή των ακινήτων τους το Κράτος.
Η διορία υποβολής αιτήσεων για την εξαγορά δημόσιων καταπατημένων εκτάσεων μέσω της ψηφιακής πλατφόρμας gov.gr, τυπικά, λήγει στις 30 Σεπτεμβρίου 2025. Αλλά, σύμφωνα με πληροφορίες, από συνόλου περίπου 90.000 ακινήτων που δυνητικά θα μπορούσαν να καταχωρηθούν οριστικά στους ιδιοκτήτες τους, από το 2024 που ξεκίνησε η διαδικασία μέχρι σήμερα, μόλις και μετά βίας ξεπέρασαν τις 5.000 οι ιδιοκτήτες που την ολοκλήρωσαν.
Το υπουργείο Εθνικής Οικονομίας και Οικονομικών ανακοίνωσε χθες ότι δίνει μία τελευταία -βάσει και του νόμου- παράταση στη ρύθμιση αυτή, για υποβολή αιτήσεων μέχρι 11 Σεπτεμβρίου 2026. Το ερώτημα που ανακύπτει όμως είναι ποιοι άλλοι ενδιαφερόμενοι μπορεί, πλέον, να εμφανιστούν ως τότε, ενώ δεν το έχουν πράξει ήδη.
Με τον νόμο 5024 του 2023 θεσπίστηκε η δυνατότητα εξαγοράς των διακατεχόμενων δημοσίων κτημάτων (δηλαδή ακινήτων της δημόσιας περιουσίας που έχουν καταληφθεί από ιδιώτες), υπό την προϋπόθεση ότι πληρούνται οι αυστηροί όροι που προβλέπει η νομοθεσία.
Η διαδικασία υποβολής αιτήσεων ξεκίνησε πέρυσι σε δύο φάσεις, ανάλογα με τις περιφερειακές ενότητες της χώρας: από τις 30 Σεπτεμβρίου 2024 για ορισμένες εξ αυτών και από τις 31 Οκτωβρίου 2024 για τις υπόλοιπες.
Χρόνιο πρόβλημα
Σύμφωνα με τα στοιχεία από το υπουργείο Οικονομικών, τα οποία παρουσιάζει το newmoney.gr, περιοχές όπως Αττική, Ρόδος, Κως, Άρτα, Ηλεία αλλά και η Θεσσαλονίκη καταγράφουν υψηλές συγκεντρώσεις αιτήσεων για εξαγορά καταπατημένων.
Το πρόβλημα δεν αφορά μόνο αγροτικές εκτάσεις αλλά και οικιστικές εντός σχεδίου περιοχές, γειτονιές ή χωριά ολόκληρα. Πολυκατοικίες στα Βριλήσσια, στο Γαλάτσι κ.α. έχουν κτιστεί σε κτήματα που διένειμε στην δεκαετία του ’50 το υπουργείο Γεωργίας για αγροκαλλιέργειες, αλλά δεν αποπληρώθηκε ποτέ το αντίτιμο από τους κατόχους ή και, ενώ δόθηκαν σαν χωράφια, μετά από δεκαετίες αυτά πουλήθηκαν, έγιναν αντιπαροχή, κτίστηκαν και μετατράπηκαν σε πολυκατοικίες και διαμερίσματα που μπήκαν και υποθήκη για τραπεζικά δάνεια.
Και για τις περιπτώσεις αυτές επίσης, τα υπουργεία Οικονομικών και Αγροτικής Ανάπτυξης επιχείρησε να δώσει λύση: με απόφαση Χατζηδάκη – Τσιάρα (ΦΕΚ Β’ 6521/27-11-2024) ορίστηκε ότι σε περιοχές που διανεμήθηκαν με βάση την αγροτική νομοθεσία, ακόμη και αν η διανομή δεν περατώθηκε με οριστική κύρωση και έκδοση παραχωρητηρίων, το δημόσιο δεν μπορεί πλέον να εγείρει αξιώσεις και αγωγές κατά των κατόχων τους, εφόσον (α) δεν έχει κοινοποιηθεί στον φερόμενο ιδιοκτήτη ή νομέα τους ή σε δικαιοπαρόχους τους Πρωτόκολλο Αποβολής ή πρόστιμο αυθαίρετης χρήσης ή κατάληψης και (β) δεν προβάλλονται δικαιώματα του Δημοσίου εξ άλλης αιτίας. Ειδικώς για εντός σχεδίου πόλεως ή οικισμού περιοχές, πρέπει, επιπλέον, ο ιδιώτης να έχει αναγραφεί ως κύριος στις πρώτες κτηματολογικές εγγραφές.
Ωστόσο το πρόβλημα παραμένει μεγάλο και στην Αττική (ειδικά στην Ανατολική) υπολογίζεται ότι 8 στα 10 ακίνητα του Δημοσίου βρίσκονται στα χέρια των ιδιωτών. Σε Θεσσαλία και Στερεά Ελλάδα 7 στα 10 και στα νησιά του Αιγαίου 6 στα 10. Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Οικονομικών, η μισή Άνω Γλυφάδα έχει κτισθεί σε καταπατημένες εκτάσεις, ενώ δεν είναι τυχαίο ότι μεγάλες εκτάσεις, όπως στην Ηλιούπολη (κτήμα Νάστου), στο Γαλάτσι (κτήμα Βεΐκου), στη Νέα Ερυθραία ή στην Αγία Παρασκευή, δεν έχουν ξεκάθαρο ιδιοκτησιακό καθεστώς μέχρι σήμερα και το Δημόσιο αντιμάχεται με ιδιώτες.
Δωδεκάνησα: «ενσωμάτωση» προβλημάτων
Στη Ρόδο και την Κω παρατηρείται, αναλογικά, η μεγαλύτερη συγκέντρωση αιτήσεων για εξαγορά καταπατημένων εκτάσεων. Ο μαζικός αριθμός αιτήσεων οφείλεται εν πολλοίς στο γεγονός ότι τα Δωδεκάνησα ενσωματώθηκαν το 1947, αλλά ως το 1946 λειτουργούσε Κτηματολόγιο επί ιταλικής κυριαρχίας. Παρά τις μεγάλες προσπάθειες για τακτοποίηση του ζητήματος, πολλές εκτάσεις παραμένουν αμφισβητούμενες ή βρίσκονται σε περιοχές με ασαφή όρια, όπως παραλίες ή δασικές εκτάσεις.
Αξιοσημείωτη είναι και η περίπτωση της Ηλείας, της Πρέβεζας και της Άρτα, όπου καταγράφηκαν μαζικές αιτήσεις για την εξαγορά καταπατημένων εκτάσεων. Στην περιοχή του Πύργου και της Αμαλιάδας, πολλοί ιδιώτες κατέχουν εκτάσεις σε παλαιούς αιγιαλούς, όπως η Σπιάντζα και Καϊφά. Εκεί έχει υπάρξει ήδη μεγάλη ανάπτυξη, για τουριστικούς και γεωργικούς σκοπούς.
Ιδιαίτερα προβλήματα εντοπίζονται σε παρόχθιες περιοχές, κοντά σε ποτάμια ή λίμνες, σε όλη την Ελλάδα. Καθώς ποταμοί όπως ο Νέστος, ο Αχέροντας ή ο Άραχθος περιορίζουν τη ροή τους και διαμορφώνουν νέες όχθες, πολλές εκτάσεις καταπατήθηκαν από ιδιώτες που επεξέτειναν την περιουσία τους και ανέλαβαν τον έλεγχο αυτών των εκτάσεων.
Έλεγχοι με drones
Στο υπουργείο Οικονομικών εκτιμούν ότι στα «χέρια» καταπατητών βρίσκεται το 40% της καταγεγραμμένης δημόσιας ακίνητης περιουσίας. Οι καταπατητές, εμφανίζονται στην εφορία και στα δικαστήρια ως νόμιμοι ιδιοκτήτες των ακινήτων με τίτλους ιδιοκτησίας που ανάγονται και στο 1884!
Η κυβέρνηση επιχείρησε έτσι να ξεκαθαρίσει το τοπίο μετά από μισό ή έναν αιώνα αμφισβητήσεων, λόγω και της πίεσης πολιτών και τοπικών κοινωνιών να τακτοποιήσουν τις εκτάσεις και να αξιοποιήσουν τις περιουσίες τους (αγοραπωλησίες, ένταξη σε επενδυτικά κίνητρα κλπ) χωρίς νομικά εμπόδια.
Από την άλλη, προσπαθεί να καταπολεμήσει και μία νέα γενιά καταπατήσεων. Εκτός από το να εξετάζει συμβόλαια και τίτλους που ανατρέχουν έως και αιώνες πίσω, από φέτος αρχίζουν και έλεγχοι με χρήση drones που, σε συνδυασμό με τεχνητή νοημοσύνη, θα διαπιστώνουν παραβάσεις και θα αποκλείουν όσους επιχειρούν να ιδιοποιηθούν την δημόσια ακίνητη περιουσία.
Πηγή: newmoney.gr
