• Με ερώτηση που κατέθεσαν πέντε βουλευτές του Κινήματος Δημοκρατίας και όχι της Δωδεκανήσου προς τον υπουργό Εξωτερικών, ζητούνται απαντήσεις σε μια σειρά από κρίσιμα ερωτήματα • Όπως ανέδειξε η «δ», το συνέδριο στη Σμύρνη διοργανώνεται από πανεπιστημιακούς και φορείς που δραστηριοποιούνται συστηματικά γύρω από ζητήματα ταυτότητας, μειονοτικών θεμάτων και τουρκικής διασποράς
Η αποκάλυψη της «δημοκρατικής» για το επιστημονικό συνέδριο που θα πραγματοποιηθεί στις 19 Δεκεμβρίου στη Σμύρνη, με θεματική ενότητα τα «προβλήματα των Τούρκων της Ρόδου και της Κω», έφτασε στη Βουλή, μεταφέροντας στο κοινοβουλευτικό επίπεδο μια υπόθεση που μέχρι πρότινος εξελισσόταν στον δημόσιο και ακαδημαϊκό λόγο.
Με ερώτηση που κατέθεσαν πέντε βουλευτές του Κινήματος Δημοκρατίας προς τον υπουργό Εξωτερικών Γιώργο Γεραπετρίτη, ζητούνται απαντήσεις σε μια σειρά από κρίσιμα ερωτήματα.
Θα πρέπει να σημειωθεί ότι η πρωτοβουλία δεν προέρχεται από βουλευτές εκλεγμένους στα Δωδεκάνησα, όπως θα ανέμενε κανείς δεδομένου ότι αφορά άμεσα στη Ρόδο και στην Κω, αλλά από βουλευτές άλλων εκλογικών περιφερειών, οι οποίοι επέλεξαν να αναδείξουν το θέμα σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο.
Την ερώτηση υπογράφουν οι Μιχάλης Χουρδάκης, Αλέξανδρος Αυλωνίτης, Γιώτα Πούλου, Θεοδώρα Τζάκρη και Ραλλία Χρηστίδου, όλοι βουλευτές του Κινήματος Δημοκρατίας. Η επιλογή τους να παρέμβουν κοινοβουλευτικά αποτυπώνει ότι το ζήτημα αντιμετωπίζεται ως θέμα ευρύτερου θεσμικού και εθνικού ενδιαφέροντος και όχι ως υπόθεση τοπικής διαχείρισης.
Σύμφωνα με το πρόγραμμα που έχει δημοσιοποιηθεί και παρουσιάστηκε από τη «δημοκρατική», το συνέδριο διοργανώνεται από πανεπιστημιακούς και φορείς που δραστηριοποιούνται συστηματικά γύρω από ζητήματα ταυτότητας, μειονοτικών θεμάτων και τουρκικής διασποράς. Στη διοργάνωση συμμετέχουν ακαδημαϊκοί από τουρκικά πανεπιστήμια, εκπρόσωποι συλλόγων και φορείς που συνδέονται με την Υπηρεσία Τούρκων του Εξωτερικού, στοιχείο που προσδίδει θεσμικό βάρος στην εκδήλωση.
Οι θεματικές ενότητες του συνεδρίου περιλαμβάνουν ζητήματα εκπαίδευσης, πολιτιστικής κληρονομιάς, θρησκευτικών δικαιωμάτων, κοινωνικής παρουσίας και διαχείρισης βακουφικών περιουσιών, με ξεχωριστές συνεδρίες αφιερωμένες στη Ρόδο και στην Κω. Η διατύπωση των θεμάτων και η επιλογή των εισηγητών συγκροτούν ένα πλαίσιο στο οποίο τα δύο νησιά παρουσιάζονται ως πεδίο μειονοτικών αξιώσεων, στη βάση επιχειρημάτων που έχουν αναπτυχθεί τα προηγούμενα χρόνια στον τουρκικό ακαδημαϊκό και πολιτικό λόγο.
Ακριβώς σε αυτά τα στοιχεία εστιάζει η κοινοβουλευτική ερώτηση, η οποία στηρίζεται, όπως προκύπτει από το περιεχόμενό της, στις αποκαλύψεις της «δημοκρατικής». Στο κείμενό τους, οι βουλευτές ζητούν κατ’ αρχάς να διευκρινιστεί αν το υπουργείο Εξωτερικών έχει πλήρη γνώση της διοργάνωσης του συνεδρίου, του περιεχομένου του προγράμματος και των θεματικών ενοτήτων που αφορούν ειδικά στη Ρόδο και στην Κω. Ρωτούν αν η ελληνική πλευρά παρακολουθεί επισήμως τέτοιου είδους πρωτοβουλίες, όταν αυτές αφορούν ελληνικές περιοχές και παράγουν δημόσιο λόγο με διεθνή απήχηση.
Σε δεύτερο επίπεδο, οι ερωτώντες ζητούν να αποσαφηνιστεί πώς αξιολογεί η κυβέρνηση το γεγονός ότι τα Δωδεκάνησα εντάσσονται σε θεματικές που παραπέμπουν σε μειονοτικά ζητήματα, μέσα από αναφορές σε εκπαίδευση, θρησκευτικά δικαιώματα, πολιτιστική κληρονομιά και διεθνείς συνθήκες. Θέτουν το ερώτημα αν θεωρείται θεμιτό να παρουσιάζονται η Ρόδος και η Κως στο ίδιο θεματικό πλαίσιο με περιοχές όπου υφίσταται αναγνωρισμένο μειονοτικό καθεστώς, παρά το γεγονός ότι το ισχύον διεθνές νομικό πλαίσιο δεν προβλέπει κάτι αντίστοιχο για τα Δωδεκάνησα.
Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στη Συνθήκη της Λωζάνης, η οποία, όπως επισημαίνεται στην ερώτηση, αναγνωρίζει μειονοτικά δικαιώματα αποκλειστικά για τη μουσουλμανική μειονότητα της Δυτικής Θράκης και όχι για τη Ρόδο και την Κω. Οι βουλευτές σημειώνουν ότι η επαναλαμβανόμενη επίκληση της Συνθήκης στο πλαίσιο του συνεδρίου δημιουργεί σύγχυση ως προς το νομικό καθεστώς των νησιών και ενδέχεται να καλλιεργεί εσφαλμένες εντυπώσεις σε διεθνές επίπεδο.
Σε τρίτο επίπεδο, η ερώτηση θέτει το ζήτημα της πιθανής αξιοποίησης του συνεδρίου και των πρακτικών του σε διεθνή φόρα. Οι βουλευτές επισημαίνουν ότι διοργανώσεις αυτού του τύπου παράγουν υλικό το οποίο μπορεί να χρησιμοποιηθεί μεταγενέστερα σε πολιτικό ή διπλωματικό επίπεδο και ζητούν να διευκρινιστεί αν η κυβέρνηση προτίθεται να αναλάβει διπλωματικές ή άλλες ενέργειες ώστε να αποτραπεί η παγίωση αφηγημάτων που δεν στηρίζονται στο διεθνές δίκαιο.
Τέλος, ζητούν ενημέρωση για τη συνολική στρατηγική της ελληνικής πλευράς απέναντι σε διοργανώσεις που, αν και εμφανίζονται ως αμιγώς ακαδημαϊκές, φέρουν τη στήριξη θεσμικών τουρκικών φορέων και αφορούν ζητήματα ταυτότητας και κυριαρχίας σε ελληνικά εδάφη. Θέτουν το ερώτημα αν υπάρχει συντονισμένη παρακολούθηση τέτοιων πρωτοβουλιών και αν προβλέπονται παρεμβάσεις όταν αυτές αποκτούν πολιτική διάσταση.
Μέχρι στιγμής, από πλευράς υπουργείου Εξωτερικών δεν έχει υπάρξει δημόσια τοποθέτηση για το περιεχόμενο της ερώτησης. Το ισχύον νομικό πλαίσιο προβλέπει ότι τα Δωδεκάνησα δεν εντάσσονται σε καθεστώς μειονοτικής προστασίας βάσει διεθνών συνθηκών, στοιχείο που καθιστά κρίσιμη τη διαχείριση κάθε δημόσιας αναφοράς σε ζητήματα ταυτότητας που τα αφορούν.
Η υπόθεση, όπως εξελίχθηκε μετά τα δημοσιεύματα της «δημοκρατικής», ανέδειξε τη δυναμική που μπορεί να έχει ένα τοπικό δημοσιογραφικό ρεπορτάζ όταν αγγίζει ζητήματα με ευρύτερη πολιτική σημασία. Από την αποκάλυψη στη δημόσια συζήτηση και πλέον στη Βουλή, το συνέδριο της Σμύρνης αναδεικνύεται σε ζήτημα που ξεπερνά τα όρια της ακαδημαϊκής ανταλλαγής και αφορά στον τρόπο με τον οποίο διαμορφώνονται και προβάλλονται αφηγήσεις για τα Δωδεκάνησα στο διεθνές περιβάλλον.
Το ενδιαφέρον στρέφεται πλέον στις απαντήσεις που θα δοθούν εντός των προβλεπόμενων κοινοβουλευτικών προθεσμιών και στο αν η κοινοβουλευτική παρέμβαση θα οδηγήσει σε πιο συστηματική θεσμική παρακολούθηση αντίστοιχων πρωτοβουλιών στο μέλλον.
