Η υπόθεση που απασχόλησε το ανώτατο διοικητικό δικαστήριο ξεκίνησε και ωρίμασε στη Ρόδο. Έλληνας πολιτικός μηχανικός υπέβαλε αίτηση ένταξης στο πρόγραμμα «Νέοι ελεύθεροι επαγγελματίες-Νέοι επιστήμονες 2009» με έναρξη επιτηδεύματος εντός 07/2009 στη Ρόδο.
Ο επιτόπιος έλεγχος πραγματοποιήθηκε στον επαγγελματικό του χώρο στη Ρόδο στις 28/01/2010 και εκεί κρίθηκαν κρίσιμα στοιχεία για την τύχη της επιχορήγησης. Η διοίκηση απέρριψε την αίτηση τον 09/2010 και η ένσταση απορρίφθηκε τον 06/2014.
Η διαφορά διαδρομήθηκε δικαστικά μέχρι το 2025 οπότε το Δ΄ Τμήμα αποφάσισε να αναβάλει την οριστική κρίση έως 09/06/2026 εν αναμονή απάντησης του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το αν μπορεί να χορηγηθεί ενίσχυση μετά το κλείσιμο της επιλεξιμότητας.
Το νησί στο επίκεντρο
Η Ρόδος δεν είναι απλή γεωγραφική αναφορά. Εκεί έγινε η έναρξη δραστηριότητας, εκεί βρίσκεται ο επαγγελματικός χώρος και εκεί έγινε ο πρώτος επιτόπιος έλεγχος από την τότε υπηρεσία του ΟΑΕΔ. Το τοπικό ΚΠΑ2 Ρόδου εξέδωσε την απορριπτική πράξη της 16/09/2010. Η πραγματική εικόνα της δραστηριότητας στο νησί αποτέλεσε τη βάση τόσο για την απόρριψη όσο και για τον μεταγενέστερο διοικητικό έλεγχο που αποτύπωσε μεγάλα διαστήματα χωρίς έσοδα και περιορισμένες δαπάνες λειτουργίας. Η τοποθέτηση του φακού στη Ρόδο είναι αναγκαία για να γίνει αντιληπτό τι ακριβώς ελέγχθηκε και γιατί δημιουργήθηκε η διαφορά.
Το ιστορικό με έμφαση στα γεγονότα της Ρόδου
Η ηλεκτρονική αίτηση υπαγωγής κατατέθηκε στις 22/07/2009 με επίκληση έναρξης επιτηδεύματος στις 21/07/2009 στη Ρόδο. Ο επιτόπιος έλεγχος στη Ρόδο στις 28/01/2010 δεν βρήκε τον επαγγελματία παρόντα στον χώρο. Η υπηρεσία θεώρησε ότι δεν αποδείχθηκε αποκλειστική απασχόληση στον επαγγελματικό χώρο και ότι οι εξοφλημένες δαπάνες δεν έφταναν το απαιτούμενο κατώφλι του 40% του ποσού επιχορήγησης. Κατά τον έλεγχο προσκομίστηκαν παραστατικά για αγορά 5 κλιματιστικών που δεν έγιναν δεκτά επειδή ο χώρος γραφείου στη Ρόδο ήταν 25 τ.μ. και κρίθηκε ότι δεν συνδέονταν με την εύλογη λειτουργική ανάγκη. Η απορριπτική πράξη εκδόθηκε στις 16/09/2010 από την υπηρεσία της Ρόδου. Ακολούθησαν 2 αναβολές στην Επιτροπή Επίλυσης Ενστάσεων για συμπλήρωση στοιχείων και στις 03/06/2014 η ένσταση απορρίφθηκε με 2 αιτιολογίες. Δεν τεκμηριώθηκε η αποκλειστική απασχόληση στον χώρο στη Ρόδο και το ύψος των δαπανών εκκίνησης δεν κάλυπτε το όριο. Ο διοικητικός έλεγχος που ενσωματώθηκε στον φάκελο ανέφερε πρώτη εγγραφή εσόδου στις 15/07/2010, μοναδική εγγραφή το 2011 και συνολικά έσοδα 749,79 ευρώ για το 2012, με δαπάνες οριακές για τη στοιχειώδη λειτουργία.
Το νομικό πλαίσιο που τέμνει την πραγματικότητα της Ρόδου
Η δράση χρηματοδοτήθηκε ως ενίσχυση ήσσονος σημασίας με ανώτατο όριο 200.000 ευρώ ανά 3ετία ανά επιχείρηση. Η κρίσιμη παράμετρος είναι ο χρόνος γέννησης του δικαιώματος λήψης της ενίσχυσης βάσει εθνικού καθεστώτος. Παράλληλα τα διαρθρωτικά ταμεία είχαν σαφή ορίζοντα επιλεξιμότητας από 01/01/2007 έως 31/12/2015. Αυτό σημαίνει ότι η Ρόδος ως τόπος ελέγχου και υλοποίησης κουμπώνει με ένα αυστηρό χρονοδιάγραμμα. Ό,τι συνέβη στον χώρο του επαγγελματία στη Ρόδο πριν και μετά το 2015 αποκτά ιδιαίτερο βάρος αφού κρίνει αν μπορεί να θεωρηθεί ότι γεννήθηκε δικαίωμα έγκαιρα και αν επιτρέπεται να καταβληθεί ενίσχυση αργότερα.
Γιατί το Δικαστήριο δεν έκρινε ακόμη την ουσία
Το Δικαστήριο αναγνώρισε ότι οι πράξεις ένταξης ή απόρριψης σε δράσεις ΕΣΠΑ υπάγονται στην ακυρωτική του αρμοδιότητα. Τόνισε ότι η ακύρωση έχει αναδρομική ισχύ και μπορεί να επιβάλει συμμόρφωση με καταβολή ενίσχυσης. Επειδή όμως το πρόγραμμα είχε κλείσει ως προς την επιλεξιμότητα δαπανών στις 31/12/2015 και επειδή το ζήτημα αγγίζει τους κανόνες κρατικών ενισχύσεων της Ένωσης, το Δικαστήριο προτίμησε να αναμείνει την απάντηση του Δικαστηρίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης σε προδικαστικά ερωτήματα που αφορούν στη δυνατότητα καταβολής μετά το πέρας ισχύος. Μέχρι να δοθεί αυτή η ευρωπαϊκή απάντηση δεν έχει νόημα να εξεταστεί η ουσία που αφορά στα συμβάντα στον χώρο της Ρόδου.
Η ουσία που θα επανεξεταστεί με φακό στον χώρο της Ρόδου
Αν λυθεί θετικά το θεσμικό σκέλος θα τεθούν ξανά τα πραγματικά δεδομένα της Ρόδου. Θα ελεγχθεί αν στοιχειοθετήθηκε λειτουργία επιχείρησης στον συγκεκριμένο χώρο σε σταθερή βάση, αν οι δαπάνες εκκίνησης και λειτουργίας που έγιναν στη Ρόδο και αφορούν εξοπλισμό και έξοδα συνδέονται με τον σκοπό της πράξης και αν υπήρξε ικανός κύκλος εργασιών. Θα αξιολογηθούν εκ νέου τα παραστατικά και οι εγγραφές στα βιβλία που παρουσιάστηκαν στην υπηρεσία της Ρόδου καθώς και το αν οι ελεγκτές όφειλαν να πραγματοποιήσουν δεύτερο έλεγχο εντός μηνός σύμφωνα με τη ρύθμιση που προβλέπει τέτοια δυνατότητα όταν ο δικαιούχος δεν είναι παρών.
Τι σημαίνει για επαγγελματίες στη Ρόδο και σε άλλα νησιά
Για όσους δραστηριοποιούνται σε νησιωτικές περιοχές το μήνυμα είναι διπλό. Η ενίσχυση απαιτεί αποδείξεις λειτουργίας από την πρώτη ημέρα στον πραγματικό χώρο της επιχείρησης. Η τοπική εικόνα μετράει και μετράει αυστηρά. Ταυτόχρονα η δικαστική προστασία δεν σβήνει όταν κλείνει ένα πρόγραμμα. Αν αναγνωριστεί δικαίωμα που γεννήθηκε στον χρόνο της δράσης, μπορεί να οδηγήσει σε μεταγενέστερη καταβολή με σεβασμό στους κανόνες ενισχύσεων. Η εξέλιξη της συγκεκριμένης ροδίτικης υπόθεσης θα λειτουργήσει ως οδηγός για ανάλογες περιπτώσεις.
ΣτΕ: Ανοικτό το ενδεχόμενο ανατροπής για αίτηση στη Ρόδο που απορρίφθηκε σε δράση ΕΣΠΑ με κλειστό κύκλο
