• Η θερμική συμπεριφορά της χρονιάς επιβεβαιώνει τις τάσεις που καταγράφονται στα δασικά οικοσυστήματα • Τα κλιματικά δεδομένα του 2025 επιβεβαιώνουν την έντονη θερμική πίεση στο νοτιοανατολικό Αιγαίο
Η έκθεση της Ακαδημίας Αθηνών για την ανθεκτικότητα των ελληνικών δασών, καταγράφει σαφή αύξηση των ημερών πολύ υψηλού κινδύνου πυρκαγιάς στη νότια νησιωτική ζώνη, με τη Ρόδο να βρίσκεται ανάμεσα στις περιοχές που επηρεάζονται περισσότερο από τις μεταβολές στο κλίμα.
Καθώς ο Δεκέμβριος φέρνει τα πρώτα ετήσια κλιματικά στοιχεία για το 2025, η συνολική εικόνα της χρονιάς επιβεβαιώνει τη βασική τάση που είχε αναδείξει η Ακαδημία, ότι δηλαδή η θερινή περίοδος θερμαίνεται σταθερά, ενώ οι περίοδοι ξηρασίας αποκτούν μεγαλύτερη διάρκεια.
Στα διεθνή δεδομένα που δημοσιοποιούν οργανισμοί όπως το Copernicus και το WMO, το 2025 εμφανίζεται ως μία ακόμη χρονιά με υψηλές θερμοκρασίες στη Μεσόγειο. Στο νοτιοανατολικό Αιγαίο καταγράφονται θερινές αποκλίσεις πάνω από τον μακροχρόνιο μέσο όρο και αυξημένες νυχτερινές θερμοκρασίες, στοιχείο που δυσκολεύει την αποφόρτιση των οικοσυστημάτων.
Η έκθεση της Ακαδημίας είχε εξετάσει αυτά τα μοτίβα, τοποθετώντας τα Δωδεκάνησα σε ζώνη έντονης κλιματικής πίεσης. Η Ρόδος εμφανίζει πάνω από έντεκα ημέρες ανά έτος με πολύ υψηλό δείκτη επικινδυνότητας, με τις τιμές να συνδέονται άμεσα με την υγρασία του εδάφους και τη διάρκεια των θερμών περιόδων.
Η Ακαδημία Αθηνών, ως κεντρικός επιστημονικός θεσμός της χώρας, συγκεντρώνει δεδομένα και τα αποδίδει με ενιαίο τρόπο. Είναι το ανώτατο πνευματικό ίδρυμα της χώρας και συγκροτεί επιστημονικές επιτροπές που μελετούν ζητήματα φυσικών, κοινωνικών και ανθρωπιστικών επιστημών. Στο πλαίσιο αυτό παρακολουθεί και θέματα που αφορούν το φυσικό περιβάλλον. Η συγκεκριμένη έκθεση δίνει έμφαση όχι μόνο στη θερμοκρασία και στη βροχόπτωση, αλλά και στο πώς αυτά επηρεάζουν τη φυσική αντοχή των δασικών οικοσυστημάτων. Η νότια νησιωτική ζώνη παρουσιάζει χαρακτηριστικά που σχετίζονται με την έντονη ηλιακή ακτινοβολία, το περιορισμένο υδάτινο απόθεμα και τη γρήγορη απώλεια υγρασίας. Τα πευκοδάση της Ρόδου, που αποτελούν βασικό στοιχείο του τοπίου, αντιδρούν γρήγορα σε περιόδους ξηρασίας και εμφανίζουν μειωμένη ανθεκτικότητα όταν οι θερμοκρασίες παραμένουν υψηλές για συνεχόμενες ημέρες.
Στην έκθεση αναφέρεται ότι η υγρασία του εδάφους μειώνεται πιο γρήγορα στα νησιά του νοτιοανατολικού Αιγαίου σε σύγκριση με άλλες περιοχές της χώρας. Το αποτέλεσμα είναι ότι οι παρατεταμένες θερμές περίοδοι και η χαμηλή υγρασία περιορίζουν την αντοχή της βλάστησης και αυξάνουν τον κίνδυνο ανάφλεξης. Η συμπεριφορά αυτή δεν είναι ομοιόμορφη στο σύνολο των δασικών ζωνών. Ορισμένες περιοχές της Ρόδου εμφανίζουν υψηλότερη ανθεκτικότητα και διατηρούν καλύτερα την υγρασία τους, ενώ άλλες, ιδιαίτερα εκτεθειμένες στη θερμότητα, ανταποκρίνονται πιο αργά μετά από περιόδους έντονης ζέστης.
Η επικαιρότητα της έκθεσης ενισχύεται από τις ευρωπαϊκές αναφορές του τέλους του έτους. Οι πρώτες συγκρίσεις για το 2025 δείχνουν ότι η Μεσόγειος είχε εκτεταμένες ημέρες με υψηλές θερμοκρασίες και μειωμένες πηγές υγρασίας, με την ανατολική λεκάνη να καταγράφει από τις μεγαλύτερες θερινές αποκλίσεις. Η τάση αυτή συνδέεται άμεσα με όσα είχε περιγράψει η Ακαδημία για τη θερινή συμπεριφορά των οικοσυστημάτων στα Δωδεκάνησα.
Την ίδια στιγμή, ο Δεκέμβριος αποτελεί περίοδο κατά την οποία τα δάση ανακτούν μέρος της υγρασίας τους. Η Ακαδημία είχε τονίσει ότι η χειμερινή περίοδος λειτουργεί ως κρίσιμη φάση για τη φυσική αναπλήρωση των οικοσυστημάτων. Όσο μεγαλύτερη είναι η υγρασία που συγκρατείται το χειμώνα, τόσο μεγαλύτερα είναι τα περιθώρια αντοχής το καλοκαίρι. Αυτή η εποχική ισορροπία είναι βασικό στοιχείο για την κατανόηση της πορείας που θα ακολουθήσουν τα οικοσυστήματα το επόμενο έτος. Τα στοιχεία του 2025, σε συνδυασμό με τα συμπεράσματα της Ακαδημίας, δείχνουν πόσο σημαντικός είναι αυτός ο κύκλος για τα δάση της Ρόδου.
Η έκθεση παρουσιάζει επίσης μια πιο λεπτομερή χαρτογράφηση της χωρικής μεταβλητότητας. Τα οικοσυστήματα της Ρόδου επηρεάζονται από τη γεωμορφολογία του νησιού, την κλίση των εδαφών και τον τρόπο με τον οποίο συγκρατείται το νερό. Σε ορισμένα σημεία η υγρασία παραμένει για μεγαλύτερο διάστημα, γεγονός που περιορίζει την ευφλεκτότητα. Σε άλλες περιοχές, η συνδυασμένη επίδραση της ηλιακής ακτινοβολίας και των υψηλών θερμοκρασιών επιταχύνει την απώλεια υγρασίας, με αποτέλεσμα τα δάση να ανακτούν την ισορροπία τους πιο αργά.
Στο ευρύτερο πλαίσιο, το 2025 προσφέρει μια εικόνα που βοηθά στην κατανόηση των μεταβολών που εξετάζει η Ακαδημία. Οι δείκτες θερμότητας και ξηρασίας ενισχύουν την ανάγκη παρακολούθησης των φυσικών διαδικασιών στα νησιά.
Καθώς ο χειμώνας διαμορφώνει τις πρώτες συνήθειες για το 2026, η εικόνα του 2025 λειτουργεί ως βάση για την παρακολούθηση της επόμενης περιόδου. Τα δεδομένα που δημοσιοποιούνται στα τέλη του έτους φωτίζουν τη σημασία της έκθεσης της Ακαδημίας και επιτρέπουν μια πιο πλήρη κατανόηση της φυσικής ανθεκτικότητας στα Δωδεκάνησα.
Η Ρόδος, με τον ιδιαίτερο χαρακτήρα της και το εκτεταμένο δασικό της περιβάλλον, παραμένει ένα από τα πιο χαρακτηριστικά παραδείγματα των μεταβολών που συνδέονται με το κλίμα στη νοτιοανατολική Μεσόγειο.
