• Η υπουργική απόφαση 205549 ΕΞ 2025 που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Β 6404 την 01-12-2025 αυξάνει τα επιτρεπτά ποσοστά δέσμευσης στο Πρόγραμμα «Νότιο Αιγαίο 2021-2027» και ανοίγει χώρο για πράξεις περιβάλλοντος και υποδομών
Η νέα αρχιτεκτονική διάθεσης πόρων στο Πρόγραμμα «Νότιο Αιγαίο 2021-2027» παίρνει συγκεκριμένη μορφή με μια κίνηση που στοχεύει να επιταχύνει ώριμες παρεμβάσεις και να απορροφήσει έγκαιρα διαθέσιμες χρηματοδοτήσεις. Η υπουργική απόφαση 205549 ΕΞ 2025, που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ Β 6404 την 01-12-2025, εισάγει ελεγχόμενη υπερδέσμευση σε κομβικές προτεραιότητες του Προγράμματος και δημιουργεί αμέσως τον δημοσιονομικό χώρο για πρόσκληση 20.000.000€ με αντικείμενο έργα λυμάτων σε οικισμούς Γ’ κατηγορίας στις περιοχές Λάρδου, Αφάντου και Αρχάγγελου στη Ρόδο.
Η κίνηση έρχεται να απαντήσει σε ανάγκες που πιέζουν την καθημερινότητα κατοίκων και επιχειρήσεων, ιδίως κατά τους θερινούς μήνες, με άμεση επίπτωση στη δημόσια υγεία, την ποιότητα υδάτων και την τοπική οικονομία.
Πώς αλλάζει το πλαίσιο δέσμευσης πόρων
Η απόφαση αναπροσαρμόζει τα ανώτατα ποσοστά εντάξεων ανά προτεραιότητα, ώστε να κινητοποιηθούν ταχύτερα ώριμες πράξεις και να μειωθεί ο κίνδυνος καθυστερήσεων στη φάση υλοποίησης.
Για την Προτεραιότητα 2 «Αειφορική ανάπτυξη και βιώσιμη διαχείριση των πόρων» τίθεται όριο εντάξεων στο 132,31% της συνολικής χρηματοδότησης, ενώ για την Προτεραιότητα 4 «Ανάπτυξη και βελτίωση υποδομών» το όριο τοποθετείται στο 148,23%. Παράλληλα ορίζεται ότι η συνολική δημόσια δαπάνη των ενταγμένων έργων δεν μπορεί να υπερβεί το 114,01% της συνολικής χρηματοδότησης του Προγράμματος.
Η υπερδέσμευση λειτουργεί ως εργαλείο διαχείρισης κινδύνου και επιτάχυνσης, επιτρέποντας να ενταχθούν περισσότερες πράξεις από τον αρχικό προγραμματισμό ώστε το τελικά υλοποιούμενο φυσικό αντικείμενο να μείνει εντός στόχων ακόμη και αν εμφανιστούν ακυρώσεις ή εξοικονομήσεις.
Άμεση προτεραιότητα τα λύματα σε Λάρδο, Αφάντου, Αρχάγγελο
Στο πεδίο της Προτεραιότητας 2, η ενεργοποίηση πρόσκλησης 20.000.000€ για έργα λυμάτων σε οικισμούς Γ’ κατηγορίας στις περιοχές Λάρδου, Αφάντου και Αρχάγγελου αποτελεί στοχευμένη απάντηση σε ένα διαχρονικό έλλειμμα υποδομών. Η στόχευση αφορά οικισμούς με έντονη εποχική πίεση από τον τουρισμό και ανάγκη αναβάθμισης δικτύων συλλογής και επεξεργασίας, με σκοπό να μειωθεί ο περιβαλλοντικός κίνδυνος, να αναβαθμιστεί η ποιότητα ζωής και να ενισχυθεί η ανθεκτικότητα του νησιού.
Γιατί επιλέγεται η υπερδέσμευση και ποια είναι η δικλίδα ασφαλείας
Η υπερδέσμευση δεν αυξάνει τον τελικό προϋπολογισμό του Προγράμματος. Αντίθετα, αποτελεί τεχνική διαχείρισης ρίσκου που λαμβάνει υπόψη ότι μέρος των έργων σε μεγάλα χαρτοφυλάκια συνήθως υστερεί σε ωρίμανση ή εμφανίζει εξοικονομήσεις κατά την υλοποίηση. Με την αυξημένη οροφή εντάξεων, το Πρόγραμμα διατηρεί ροή απορρόφησης και δίνει χρόνο στη Διαχειριστική Αρχή να μειώνει σταδιακά την υπερδέσμευση μέχρι τη λήξη, χωρίς να προκαλείται επιβάρυνση του κρατικού προϋπολογισμού. Η φιλοσοφία αυτή έχει υιοθετηθεί ευρέως σε προγράμματα του ΕΣΠΑ, ενώ στο Νότιο Αιγαίο συνδυάζεται με την προώθηση ώριμων πράξεων και την αυστηρή παρακολούθηση δεικτών επίδοσης που ανακοινώνει θεσμικά η Περιφέρεια.
Οι πολιτικές αιχμές γύρω από τους βιολογικούς της Ρόδου και το νέο δεδομένο
Η συζήτηση για τα έργα αποχέτευσης στη Ρόδο έχει πυροδοτήσει πολιτικές εντάσεις τους τελευταίους μήνες. Ο πρόεδρος της ΔΕΥΑΡ Σωτήρης Βαγιανός υποστήριξε εμμέσως πλην σαφώς, ακόμη και ενώπιον του Δημοτικού Συμβουλίου, ότι ο περιφερειάρχης Νοτίου Αιγαίου Γιώργος Χατζημάρκος ενώ διέθετε πόρους για να εκδώσει πρόσκληση χρηματοδότησης για βιολογικούς της ΔΕΥΑΡ δεν το έκανε, αποδίδοντας την καθυστέρηση σε εκδικητική στάση.
Η αντιπαράθεση κορυφώθηκε δημόσια με απαντήσεις και παρεμβάσεις, όπου ο Γιώργος Χατζημάρκος τόνισε ότι η Περιφέρεια δεν υποκύπτει σε πολιτικούς εκβιασμούς και ότι η στάση της στηρίζεται σε θεσμικούς κανόνες και δημοσιονομικά περιθώρια που πρέπει να τηρούνται.
Η δημοσίευση της υπουργικής απόφασης αλλάζει το τοπίο, καθώς δίνει πλέον τη δυνατότητα έκδοσης πρόσκλησης προς τη ΔΕΥΑΡ με καλυμμένο το αναγκαίο περιθώριο υπερδέσμευσης.
Όπως παραδέχονται στελέχη της αγοράς, η αύξηση των ορίων ήταν προϋπόθεση για να κινηθεί η διαδικασία χωρίς να τεθεί σε κίνδυνο η δημοσιονομική ισορροπία του Προγράμματος. Η ίδια εξέλιξη, με βάση την οπτική της Περιφέρειας, λειτουργεί και ως θεσμική απάντηση στην κατηγορία περί δήθεν εκδικητικότητας, εφόσον το νέο πλαίσιο επιτρέπει την επίσημη έκδοση πρόσκλησης προς τη ΔΕΥΑΡ με σαφή σχεδιασμό και χρονοδιάγραμμα.
Την προηγούμενη περίοδο είχαν σημειωθεί και κινήσεις ωρίμανσης έργων επεξεργασίας λυμάτων στη Ρόδο, γεγονός που δείχνει ότι το ζήτημα παραμένει ψηλά στην ατζέντα των υποδομών.
Τι σημαίνει για τη Ρόδο και το Νότιο Αιγαίο η προτεραιοποίηση των λυμάτων
Η άμεση προτεραιοποίηση των έργων σε Λάρδο, Αφάντου και Αρχάγγελο δεν είναι μόνο τεχνικού χαρακτήρα. Είναι δοκιμασία αξιοπιστίας για το πώς ένα περιφερειακό πρόγραμμα μπορεί να απαντήσει σε πιεστικές ανάγκες με καθαρό χρονοδιάγραμμα, τεκμηριωμένη χρηματοδότηση και ρεαλιστική διαχείριση κινδύνου. Αν η πρόσκληση των 20.000.000€ τρέξει απρόσκοπτα και οι πράξεις ωριμάσουν εγκαίρως, τα οφέλη θα γίνουν ορατά με βελτιωμένη ποιότητα υδάτων, καθαρότερες ακτές, σταθερότερες υποδομές και ενισχυμένη ανθεκτικότητα απέναντι στην εποχική πίεση. Στην ίδια λογική, οι παρεμβάσεις σε τουρισμό, εκπαίδευση και υγεία της Προτεραιότητας 4 μπορούν να αναβαθμίσουν το αναπτυξιακό αποτύπωμα της Περιφέρειας με συνεκτικό τρόπο, συνδέοντας το περιβάλλον με τις βασικές υπηρεσίες και την εμπειρία κατοίκων και επισκεπτών.
