• Η προκαταρκτική εξέταση για την καταστροφική πυρκαγιά του 2023 εισέρχεται στην τελική της φάση με σειρά κακουργηματικών και πλημμεληματικών πράξεων υπό διερεύνηση, ενώ τα πορίσματα των πραγματογνωμοσυνών αποκαλύπτουν σοβαρές παραλείψεις στον μηχανισμό πολιτικής προστασίας
Στην πιο κρίσιμη φάση της βρίσκεται η εισαγγελική έρευνα για τη μεγάλη πυρκαγιά που έπληξε τη Ρόδο τον Ιούλιο του 2023, προκαλώντας τεράστια περιβαλλοντική, οικονομική και κοινωνική ζημία.
Σύμφωνα με πληροφορίες της «δημοκρατικής», οι δεκατέσσερις ύποπτοι για κατηγορούμενοι, ανάμεσά τους υψηλόβαθμα στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος, της Πολιτικής Προστασίας, της Τοπικής Αυτοδιοίκησης κ.α. ζήτησαν και έλαβαν προθεσμία για να δώσουν εξηγήσεις μετά τη 10η Νοεμβρίου.
Η ανάγκη αναβολής κρίνεται αναμενόμενη, καθώς η δικογραφία που έχει σχηματιστεί αριθμεί περισσότερες από 2.900 σελίδες, με πλούσιο αποδεικτικό υλικό, δεκάδες μαρτυρικές καταθέσεις, πορίσματα και τεχνικές εκθέσεις που καταγράφουν με λεπτομέρεια το χρονικό της καταστροφής και τις ενδεχόμενες ευθύνες των εμπλεκομένων.
Οι πράξεις που διερευνώνται και τα πρόσωπα που καλούνται να λογοδοτήσουν
Οι εισαγγελικές αρχές εξετάζουν εάν έχουν τελεστεί πράξεις όπως παράβαση καθήκοντος, παρεμπόδιση αποτροπής κοινού κινδύνου, παράλειψη οφειλόμενης βοήθειας, έκθεση, βαριά σωματική βλάβη από αμέλεια και υποβάθμιση του περιβάλλοντος. Οι πράξεις αυτές αφορούν ενέργειες ή παραλείψεις που φέρονται να επηρέασαν την πορεία της πυρκαγιάς και την έκτασή της.
Τα υπό διερεύνηση πρόσωπα χωρίζονται σε δύο κατηγορίες.
Από τη μία πλευρά στελέχη του Πυροσβεστικού Σώματος, από την άλλη εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου και της ΕΛ.ΑΣ. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται ανώτατοι αξιωματικοί της Πυροσβεστικής, υπηρεσιακοί παράγοντες με ευθύνη συντονισμού, καθώς και αρμόδιοι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης που είχαν την ευθύνη για την πολιτική προστασία και τη διαχείριση κρίσεων.
Η εισαγγελική παραγγελία επισημαίνει ότι η διερεύνηση επικεντρώνεται όχι μόνο σε ενδεχόμενη αμέλεια, αλλά και σε συστηματικές παραλείψεις που ενδέχεται να είχαν καθοριστική επίδραση στην εξάπλωση της πυρκαγιάς.
Δύο παράλληλες δικογραφίες για διαφορετικά σκέλη της τραγωδίας
Η Εισαγγελία έχει ήδη διαχωρίσει τη δικογραφία του εμπρησμού εκ προθέσεως από αυτή που αφορά στις διοικητικές ευθύνες. Η πρώτη επικεντρώνεται στην αναζήτηση του φυσικού αυτουργού ή των αυτουργών, ενώ η δεύτερη εξετάζει τις ευθύνες των κρατικών οργάνων για την καθυστερημένη και ανεπαρκή αντίδραση.
Η διάσπαση των υποθέσεων δείχνει την πρόθεση των δικαστικών αρχών να αποδώσουν ευθύνες σε κάθε επίπεδο, χωρίς να συγχέονται οι πράξεις εγκληματικής πρόθεσης με εκείνες της υπηρεσιακής αμέλειας. Πρόκειται για μια διαδικασία με έντονο θεσμικό ενδιαφέρον, καθώς μπορεί να αποτελέσει νομικό προηγούμενο για την αντιμετώπιση φυσικών καταστροφών στο μέλλον.
Οι πραγματογνωμοσύνες που προκαλούν αντιδράσεις
Σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη της έρευνας παίζουν οι εκθέσεις των πραγματογνωμόνων. Οι ειδικοί έχουν εντοπίσει καθυστερήσεις στην κινητοποίηση των δυνάμεων πυρόσβεσης και ελλείψεις στον συντονισμό των υπηρεσιών. Οι αναφορές για αιτήματα εξαίρεσης πραγματογνωμόνων από ανώτατους αξιωματικούς της Πυροσβεστικής προκάλεσαν εντάσεις, εγείροντας ερωτήματα για την αμεροληψία και την ανεξαρτησία της διαδικασίας.
Σύμφωνα με τις ίδιες πληροφορίες, οι εκθέσεις των ειδικών δείχνουν ότι ο μηχανισμός πολιτικής προστασίας δεν λειτούργησε όπως θα έπρεπε. Παρά τις προειδοποιήσεις για υψηλό κίνδυνο πυρκαγιάς εκείνη την ημέρα, οι εντολές κινητοποίησης δόθηκαν με καθυστέρηση, ενώ η εναέρια επιτήρηση ήταν ελλιπής ή ανύπαρκτη.
Το χρονικό της καταστροφής και τα επιχειρησιακά κενά
Η πυρκαγιά εκδηλώθηκε στις 18 Ιουλίου 2023 κοντά στο χωριό Απόλλωνα. Οι ισχυροί δυτικοί άνεμοι και η ξηρή βλάστηση συνέβαλαν στην ταχεία εξάπλωσή της. Μέσα σε λίγες ώρες, οι φλόγες είχαν φτάσει σε κατοικημένες περιοχές και ξενοδοχειακές μονάδες. Κατά τους πραγματογνώμονες, τα πυροφυλάκια ήταν σε μεγάλο ποσοστό μη στελεχωμένα, ενώ η ειδοποίηση της Πυροσβεστικής έγινε με καθυστέρηση σχεδόν μισής ώρας.
Οι εναέριες δυνάμεις κινητοποιήθηκαν μόλις στις 19:15, όταν η φωτιά είχε ήδη πάρει ανεξέλεγκτες διαστάσεις. Στην πορεία, προβλήματα εντοπίστηκαν και στο δίκτυο υδροληψιών, στους πυροσβεστικούς κρουνούς, αλλά και στην έλλειψη προληπτικών αντιπυρικών ζωνών.
Το τελικό αποτέλεσμα ήταν καταστροφικό: 176.000 στρέμματα γης έγιναν στάχτη, δεκάδες κατοικίες και τουριστικές εγκαταστάσεις υπέστησαν σοβαρές ζημιές, ενώ η οικολογική ζημία εκτείνεται σε δάση, πανίδα και εδάφη που χρειάζονται χρόνια για να αποκατασταθούν.
Η επόμενη ημέρα της Δικαιοσύνης
Η Εισαγγελία Ρόδου αναμένει να λάβει τις εξηγήσεις όλων των εμπλεκομένων πριν αποφασίσει ποιοι θα μετατραπούν επισήμως σε κατηγορούμενους. Η διαδικασία αυτή αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός των επόμενων μηνών.
