• Απόφαση του Δ’ Τμήματος απορρίπτει την αίτηση του Δημοσίου και ερμηνεύει ότι ο ετήσιος περιορισμός αφορά στη βεβαίωση υπό ευρεία έννοια ενώ η ταμειακή βεβαίωση αρκεί να υφίσταται κατά την κατάθεση της αίτησης χωρίς πρόσθετο χρονικό όριο
Η νέα νομολογία του Αρείου Πάγου για τον νόμο των υπερχρεωμένων πολιτών βάζει τάξη σε ένα κρίσιμο σημείο τριβής που ταλαιπωρούσε χιλιάδες υποθέσεις με χρέη προς το Ελληνικό Δημόσιο.
Με απόφαση του το Δ’ Πολιτικό Τμήμα απέρριψε την αίτηση αναίρεσης του Δημοσίου κατά 51χρονου Ροδίτη και δέχθηκε ότι για να συμπεριληφθούν οφειλές προς τη Φορολογική Διοίκηση στη ρύθμιση απαιτείται να έχουν βεβαιωθεί υπό την ευρεία έννοια τουλάχιστον 1 έτος πριν από την κατάθεση της αίτησης, ενώ η ταμειακή βεβαίωση αρκεί να υπάρχει κατά τον χρόνο της κατάθεσης χωρίς να απαιτείται να προηγείται κατά 1 έτος.
Την υπόθεση χειρίστηκε ο δικηγόρος κ. Γιώργος Λαμπαδάκης.
Τι έκρινε ο Άρειος Πάγος για τη βεβαίωση των δημοσίων εσόδων
Στην αιχμή της κρίσης βρίσκεται η διάκριση μεταξύ βεβαίωσης υπό ευρεία έννοια και ταμειακής βεβαίωσης υπό στενή έννοια. Το Δικαστήριο υπενθύμισε ότι η ευρεία βεβαίωση συνιστά τον προσδιορισμό της απαίτησης και του υποχρέου και αποτελεί τον νόμιμο τίτλο, ενώ η στενή ή ταμειακή βεβαίωση είναι το στάδιο που καθιστά την απαίτηση εισπράξιμη. Κατά ρητή ερμηνεία της απόφασης, ο χρονικός φραγμός του ενός έτους πριν από την αίτηση αφορά μόνο στην ευρεία βεβαίωση. Για την ταμειακή βεβαίωση δεν τίθεται ετήσιος περιορισμός, αρκεί να υπάρχει κατά την κατάθεση της αίτησης υπαγωγής στον Ν. 3869/2010. Με αυτόν τον τρόπο απορρίφθηκε ο ισχυρισμός του Δημοσίου ότι και η ταμειακή βεβαίωση όφειλε να προηγείται κατά 1 έτος.
Η διαδικαστική διαδρομή που οδήγησε στην τελεσίδικη κρίση
Η διαφορά ξεκίνησε με αίτηση που κατατέθηκε στο Ειρηνοδικείο Ρόδου το 2017. Ακολούθησαν οι αποφάσεις 148/2019 και 57/2020 του ίδιου δικαστηρίου και μετέπειτα η 69/2021 του Μονομελούς Πρωτοδικείου Ρόδου που, δικάζοντας ως Εφετείο, δέχθηκε κατ’ ουσίαν την έφεση του αιτούντος και ρύθμισε συνολικά τις οφειλές του, συμπεριλαμβανομένων των οφειλών προς το Δημόσιο, διασώζοντας την κύρια κατοικία με πολυετή αποπληρωμή. Το Δημόσιο προσέφυγε σε αναίρεση, η οποία συζητήθηκε σε δημόσια συνεδρίαση την 1 Νοεμβρίου 2024 και απορρίφθηκε με την υπ’ αριθ. 1117/2025.
Το πραγματικό πλαίσιο της υπόθεσης
Ο 51χρονος Ροδίτης, άνεργος κατά τον χρόνο της δίκης, είχε σημαντικές οφειλές προς τράπεζες και προς τη Φορολογική Διοίκηση, με μοναδικό ουσιώδες περιουσιακό στοιχείο την κύρια κατοικία του στη Ρόδο. Το δικαστήριο της ουσίας έλαβε υπόψη την οικονομική και οικογενειακή του κατάσταση και καθόρισε μηνιαίες καταβολές για γενική ρύθμιση, αλλά και ξεχωριστή ρύθμιση για τη διάσωση της κατοικίας, σύμφωνα με τον μηχανισμό του Ν. 3869/2010 όπως τροποποιήθηκε.
Γιατί η ερμηνεία έχει βαρύτητα για τους οφειλέτες και το Δημόσιο
Η απόφαση διασαφηνίζει ένα σημείο που είχε δημιουργήσει αντιφατικές πρακτικές. Εφεξής, οφειλές προς το Δημόσιο μπορούν να ενταχθούν όταν πληρούνται σωρευτικά δύο προϋποθέσεις κατά τον χρόνο της αίτησης: να έχουν ευρέως βεβαιωθεί τουλάχιστον 1 έτος πριν και να έχουν ταμειακά βεβαιωθεί μέχρι την κατάθεση, χωρίς να εξετάζεται πόσο παλιά είναι η ταμειακή βεβαίωση. Η προσέγγιση αυτή εξυπηρετεί τον σκοπό του νόμου που είναι η πραγματική δεύτερη ευκαιρία για φυσικά πρόσωπα χωρίς πτωχευτική ικανότητα, ενώ ταυτόχρονα διατηρεί την αρχή της συνεισφοράς στα δημόσια βάρη ανάλογα με τις δυνάμεις του καθενός.
Με τη νομική συλλογιστική του, ο Άρειος Πάγος υπενθυμίζει τα όρια του αναιρετικού ελέγχου και θέτει σαφές πλαίσιο για τη νομιμότητα των αιτιολογιών στις αποφάσεις των δικαστηρίων της ουσίας. Η διατύπωση της απόφασης παρέχει οδηγό για την ορθή υπαγωγή των δημοσίων οφειλών στις ρυθμίσεις του Ν. 3869/2010 και αναμένεται να εναρμονίσει την πρακτική των ειρηνοδικείων και πρωτοδικείων σε εκκρεμείς και μελλοντικές υποθέσεις.
Τι αλλάζει για τους πολίτες που ετοιμάζουν αίτηση υπαγωγής
Για οφειλέτες με χρέη και προς ιδιώτες και προς το Δημόσιο, το πρακτικό συμπέρασμα είναι σαφές. Χρειάζεται προσεκτικός έλεγχος της ημερομηνίας ευρείας βεβαίωσης κάθε δημόσιας οφειλής ώστε να καλύπτεται το ελάχιστο διάστημα του ενός έτους πριν από την αίτηση, καθώς και διασφάλιση ότι κατά την ημέρα κατάθεσης υπάρχει ταμειακή βεβαίωση. Με τη νομολογία αυτή, ο κίνδυνος να εξαιρούνται άδικα οφειλές του Δημοσίου από τη συνολική ρύθμιση περιορίζεται σημαντικά, ενισχύοντας την ενιαία αντιμετώπιση όλων των πιστωτών μέσα στο ίδιο σχέδιο αποπληρωμής.
