• Δημόσια στήριξη και ιδιωτικές επενδύσεις δρομολογούν το μέλλον της νησιωτικής σύνδεσης • «Δεν θα πληρώσουν οι νησιώτες, ούτε θα μείνουν χωρίς πλοία», δηλώνει χαρακτηριστικά ο Γενικός Γραμματέας Ναυτιλίας και Νησιωτικής Πολιτικής Μανώλης Κουτουλάκης
Σε μια κομβική στιγμή για τη βιωσιμότητα της ακτοπλοΐας, η ελληνική πολιτεία και οι ιδιωτικοί όμιλοι ενεργοποιούν ταυτόχρονα πρωτοβουλίες για την πολυαναμενόμενη ανανέωση του στόλου, που αποτελεί πλέον κρίσιμη εθνική προτεραιότητα.
Με το 60% των πλοίων να έχουν ξεπεράσει τα 30 έτη και τον χρόνο να πιέζει λόγω των αυστηρότερων περιβαλλοντικών κανονισμών, η ανάγκη για εκσυγχρονισμό του ακτοπλοϊκού δικτύου είναι επιτακτική. Την κατεύθυνση των εξελίξεων έδωσε ο αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Κωστής Χατζηδάκης, ανακοινώνοντας τα τρία χρηματοδοτικά προγράμματα, (Κοινωνικό Κλιματικό Ταμείο, Ταμείο Εκσυγχρονισμού και Ταμείο Απανθρακοποίησης Νήσων που έχουν προϋπολογισμό που ξεπερνά τα 8 δισ. ευρώ και θα εκτείνονται έως το 2032, καθώς μεταξύ άλλων περιλαμβάνει και την ανανέωση του ακτοπλοϊκού στόλου, ενώ εντός Ιουλίου θα παραδοθεί η στρατηγική μελέτη για την αντικατάσταση του ακτοπλοϊκού δυναμικού και τη μείωση του ανθρακικού του αποτυπώματος. Πρόκειται για μελέτη-ορόσημο, συνολικού προϋπολογισμού 1,17 εκατ. ευρώ, που υλοποιείται σε συνεργασία με τη Μονάδα Στρατηγικών Συμβάσεων του ΤΑΙΠΕΔ και φιλοδοξεί να αποτελέσει τη βάση για διαπραγματεύσεις με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχετικά με τη χρηματοδότηση του εγχειρήματος από κοινοτικούς πόρους. Τα χρόνια περνούν και οι νησιώτες ειδικά στις ενδονησιωτικές γραμμές, εξυπηρετούνται με υπέργηρα σκαριά που συνεχίζουν να ταλαιπωρούν τους κατοίκους του Αρχιπελάγους.
Η ιδιωτική πρωτοβουλία σε πρώτο πλάνο
Η δημόσια προσπάθεια πλαισιώνεται από ιδιωτικές επενδύσεις. Η Attica Group υπέγραψε συμφωνία για την κατασκευή δύο υπερσύγχρονων πλοίων τύπου E-Flexer σε κινεζικά ναυπηγεία, με παράδοση το 2027. Τα πλοία θα είναι methanol-ready και battery-ready, συμβατά με τρία είδη καυσίμων, υπογραμμίζοντας τη δέσμευση της εταιρείας για μετάβαση σε ένα πιο πράσινο και τεχνολογικά προηγμένο ακτοπλοϊκό μέλλον. Παράλληλα, η εταιρεία εξετάζει την ενίσχυση του στόλου της με νέα ταχύπλοα τύπου Aero Catamaran, με στόχο την ευελιξία και την καλύτερη εξυπηρέτηση ενδονησιωτικών γραμμών. Στον ίδιο δρόμο κινείται και ο όμιλος Grimaldi, με σχέδια για νέες ναυπηγήσεις και τεχνολογικές αναβαθμίσεις. Η ελληνική ναυπηγική βιομηχανία, από την πλευρά της, δηλώνει έτοιμη να υποστηρίξει την εθνική προσπάθεια, υπό την προϋπόθεση στήριξης μέσω ευρωπαϊκών και εθνικών εργαλείων.
4 δισ. ευρώ για την «πράσινη μετάβαση» του στόλου
Το κόστος της πράσινης μετάβασης δεν είναι αμελητέο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις που παρουσιάστηκαν στο πρόσφατο ναυτιλιακό Forum, απαιτούνται περί τα 4 δισ. ευρώ για την ανανέωση 70 έως 75 πλοίων μέχρι το 2030. Ο Γενικός Γραμματέας Ναυτιλίας, Μανώλης Κουτουλάκης, επεσήμανε πως η υλοποίηση του σχεδίου απαιτεί έναν αποτελεσματικό μηχανισμό χρηματοδότησης, καθώς και επένδυση στις λιμενικές υποδομές, ώστε τα πλοία να μπορούν να ηλεκτροδοτούνται κατά τον ελλιμενισμό τους. Η Πολιτεία διαμηνύει πως η μετάβαση δεν θα γίνει εις βάρος των νησιωτών. «Δεν θα πληρώσουν οι νησιώτες, ούτε θα μείνουν χωρίς πλοία», δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Κουτουλάκης.
Την ίδια ώρα, η Επιτροπή Ανταγωνισμού ξεκίνησε κλαδική έρευνα για τις θαλάσσιες μεταφορές, εστιάζοντας στα εμπόδια εισόδου νέων παικτών, την ποιότητα των υπηρεσιών και τις στρεβλώσεις στην αγορά. Η χαρτογράφηση ανέδειξε ένα ολιγοπωλιακό τοπίο με δύο όμιλοι να ελέγχουν το 60% των μεσαίων και μεγάλων γραμμών, ενώ η κρατική δαπάνη για άγονες γραμμές εκτοξεύθηκε από τα 10 εκατ. ευρώ το 2001 στα 152 εκατ. ευρώ το 2024. Παρά τις αυξημένες πιέσεις από τον νέο ευρωπαϊκό κανονισμό για καύσιμα χαμηλής περιεκτικότητας σε θείο, η κυβέρνηση απέτρεψε την άμεση αύξηση των ναύλων. Η τροπολογία του Υπουργείου Ναυτιλίας για μείωση των λιμενικών τελών κατά 50%, σε συνδυασμό με τη συγκυριακή πτώση των διεθνών τιμών καυσίμων, συγκράτησε προς το παρόν τις τιμές.
Η θερινή περίοδος του 2025 αποκτά, έτσι, χαρακτήρα κρίσιμου τεστ για την προσβασιμότητα των νησιών, την ποιότητα των μεταφορών και την κοινωνική συνοχή της νησιωτικής Ελλάδας. Το αν η πολυεπίπεδη προσπάθεια για έναν νέο, πράσινο και ανταγωνιστικό ακτοπλοϊκό στόλο θα ευοδωθεί, θα φανεί στην πράξη. Μέχρι τότε στα νερά των νησιών μας μας θα ταξιδεύουν και πλοία που μπορεί να σε αφήσουν μεσοπέλαγα.
