• Ανοίγει ο δρόμος για τη διάσωση ενός εμβληματικού κτηρίου • Μέσα από μια ολιστική τεχνική προσέγγιση, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου δρομολογεί την πλήρη αποκατάσταση του ιστορικού Δικαστικού Μεγάρου, ένα αρχιτεκτονικό αποτύπωμα της ιταλικής περιόδου που χρήζει άμεσης παρέμβασης
Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου προχωρά δυναμικά στην ανάληψη ενός έργου ουσιαστικής πολιτιστικής και λειτουργικής σημασίας: την πλήρη αποκατάσταση του Δικαστικού Μεγάρου της Ρόδου. Ένα κτήριο που κουβαλά ιστορία, αρχιτεκτονική αξία, και έναν ρόλο-κλειδί στη λειτουργία της Δικαιοσύνης στο νησί, πλέον μπαίνει σε τροχιά αναγέννησης. Μετά από δεκαετίες φθοράς και εγκατάλειψης, η Περιφέρεια παρέδωσε επισήμως την ολοκληρωμένη τεχνική μελέτη αποκατάστασης και αναβάθμισης του κτηρίου, σε συνεργασία με το Υπουργείο Δικαιοσύνης και το Ταμείο Χρηματοδότησης Δικαστικών Κτηρίων (ΤΑ.Χ.ΔΙ.Κ.).
Η μελέτη χρηματοδοτήθηκε εξ ολοκλήρου από το ΤΑΧΔΙΚ, με απόφαση του γενικού γραμματέα του Υπουργείου Δικαιοσύνης και προέδρου του Ταμείου κ. Πάνου Αλεξανδρή, ο οποίος είχε εκτενή συνεργασία για το θέμα με τον περιφερειάρχη κ. Γιώργο Χατζημάρκο.
Ένα κτήριο με βαθιές ρίζες στην ιστορία της Ρόδου
Το Δικαστικό Μέγαρο Ρόδου βρίσκεται στην πλατεία Ελευθερίας, καταλαμβάνοντας ολόκληρο το Οικοδομικό Τετράγωνο 54 στην περιοχή Νιοχώρι. Κατασκευασμένο τμηματικά κατά την περίοδο της ιταλικής κατοχής μεταξύ 1923 και 1939, αποτελεί χαρακτηριστικό δείγμα ρασιοναλιστικής αρχιτεκτονικής, με έντονα μορφολογικά στοιχεία της εποχής. Το κτιριακό σύμπλεγμα διαμορφώθηκε από τη συνένωση πέντε επιμέρους κτισμάτων, μεταξύ των οποίων και παλαιότεροι οθωμανικοί πυρήνες, που μετατράπηκαν και εντάχθηκαν σε ένα ενιαίο σύνολο.
Στο αρχικό συγκρότημα περιλαμβάνονταν το Palazzo di Giustizia, το Palazzetto San Giorgio, η βιβλιοθήκη των λουλουδιών, το Palazzo dei Lavori Pubblici και άλλες προσθήκες με διοικητική και δικαστική χρήση. Οι αρχιτέκτονες Florestano Di Fausto και Rodolfo Petracco, με τις επεμβάσεις τους, έδωσαν στο κτήριο την επιβλητική εικόνα που έχει μέχρι και σήμερα, με ημικυκλικές παραστάδες, επενδύσεις από finta pietra και ενιαία ύφος λιτής γεωμετρίας.
Το μέγαρο έχει χαρακτηριστεί διατηρητέο ιστορικό μνημείο και υπάγεται σε αυστηρό νομικό πλαίσιο προστασίας. Βρίσκεται εντός του αρχαιολογικού χώρου της πόλης της Ρόδου, ενώ περιλαμβάνεται και στους ιστορικούς τόπους ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους.
Σοβαρές φθορές και τεχνικές αδυναμίες
Η σημερινή εικόνα του κτηρίου είναι προβληματική. Η μελέτη αποτύπωσε με σαφήνεια τις εκτεταμένες φθορές που έχουν προκληθεί από υγρασία, περιβαλλοντικές καταπονήσεις, έλλειψη συντήρησης και παλαιότητα των υλικών. Καθιζήσεις, ρωγμές, αποσαθρώσεις σκυροδέματος, αποκαλυμμένοι και οξειδωμένοι οπλισμοί, φθαρμένα ή εξαφανισμένα ξύλινα κουφώματα, ρηγματωμένες επιφάνειες και κατεστραμμένα δάπεδα περιγράφουν την παθολογία ενός οικοδομικού συνόλου που έχει φτάσει στα όριά του.
Οι εγκαταστάσεις, ιδίως οι ηλεκτρομηχανολογικές, κρίνονται παρωχημένες και ακατάλληλες για τις σύγχρονες απαιτήσεις. Η στατική επάρκεια απαιτεί περαιτέρω ενίσχυση, ενώ η προσβασιμότητα και λειτουργικότητα του χώρου δεν ανταποκρίνονται στους κανονισμούς που ορίζει το σύγχρονο δίκτυο δικαιοσύνης.
Η μελέτη ως χάρτης διάσωσης
Η μελέτη που παραδόθηκε από την Περιφέρεια, με συνολικό προϋπολογισμό 499.245,09 ευρώ, αποτελεί ένα ολοκληρωμένο τεχνικό εργαλείο για την αποκατάσταση και λειτουργική αναβάθμιση του κτηρίου. Ορίζεται ρητά πως στόχος είναι όχι μόνο η συντήρηση, αλλά η ενεργή αποκατάσταση με σεβασμό στο αρχιτεκτονικό και ιστορικό αποτύπωμα του μεγάρου.
Προβλέπεται πλήρης αρχιτεκτονική αποτύπωση και προμελέτη διαρρυθμίσεων, έλεγχος στατικής επάρκειας και μελέτη ενισχύσεων, γεωτεχνική διερεύνηση, νέα ηλεκτρομηχανολογική προμελέτη για αντικατάσταση όλων των υποδομών, καθώς και μελέτη προσβασιμότητας για ΑμεΑ. Περιλαμβάνει ακόμα έρευνες στα Γενικά Αρχεία του Κράτους, φωτορεαλιστικές 3D απεικονίσεις, καταγραφή και εκτίμηση της κατάστασης των έργων τέχνης και πλήρη σύνταξη τευχών δημοπράτησης και φακέλων ΣΑΥ-ΦΑΥ.
Οι προτεινόμενες εργασίες σε βάθος
Το τεχνικό πρόγραμμα εργασιών που προκύπτει περιλαμβάνει εκτεταμένες αποξηλώσεις παλιών κουφωμάτων, κατασκευές νέων ενεργειακών ανοιγμάτων, αποκατάσταση τοιχοποιιών και επιχρισμάτων, καθαρισμούς, χρωματισμούς, νέες μονώσεις δωμάτων, επανατοποθέτηση δαπέδων σε πολλά σημεία και ειδικές παρεμβάσεις στα μεταλλικά στοιχεία. Ορισμένες από τις παρεμβάσεις απαιτούν ιδιαίτερη φροντίδα, όπως η αποκατάσταση των βοτσαλωτών στο αίθριο και η ενίσχυση των φερόντων στοιχείων με σεβασμό στην τεκμηριωμένη κατασκευή των δεκαετιών του ’20 και ’30.
Σημαντική βαρύτητα δίνεται και στην αποκατάσταση του ιστορικού χαρακτήρα, όχι μόνο στις εξωτερικές όψεις αλλά και στους εσωτερικούς διαδρόμους, αίθουσες ακροατηρίων, κλιμακοστάσια και διακοσμητικά στοιχεία, τα οποία είτε έχουν φθαρεί είτε αλλοιωθεί από επεμβάσεις που δεν συνάδουν με το ύφος του κτηρίου.
Ένα χρονοδιάγραμμα με στόχο την πράξη
Η συνολική διάρκεια για την ολοκλήρωση της μελέτης έχει οριστεί σε εννέα μήνες από την υπογραφή της σύμβασης. Με την παράδοσή της, ανοίγει ο δρόμος για την υλοποίηση των εργασιών αποκατάστασης, οι οποίες θα τεθούν υπό την αιγίδα του Υπουργείου Δικαιοσύνης, του ΤΑΧΔΙΚ και της Περιφέρειας.
Πλέον, το Δικαστικό Μέγαρο Ρόδου δεν είναι απλώς μια υπόθεση αποκατάστασης κτηρίου. Είναι ζήτημα αποκατάστασης μνήμης, λειτουργικότητας και πολιτιστικής ευθύνης. Και η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου απέδειξε ότι μπορεί να σηκώσει το βάρος αυτής της ευθύνης.
