Νέο ερευνητικό έργο για την πρόληψη των πλημμυρών -Πιλοτική παρέμβαση στη Ρόδο για μια νέα εποχή ανθεκτικότητας -Ερευνητικό έργο για την πρόληψη πλημμυρών, την προστασία των πολιτών και την αντιμετώπιση των συνεπειών της Κλιματικής Κρίσης
Το διήμερο 30 Νοεμβρίου – 1 Δεκεμβρίου 2024, η Ρόδος βίωσε ένα από τα πιο σφοδρά πλημμυρικά φαινόμενα των τελευταίων δεκαετιών. Η κακοκαιρία «BORA», με εξαιρετικά έντονες και βραχείας διάρκειας βροχοπτώσεις, σάρωσε το νησί, προκαλώντας «ξαφνικές πλημμύρες» (flash floods) που παρέλυσαν υποδομές, κατέστρεψαν περιουσίες και έθεσαν σε κίνδυνο ανθρώπινες ζωές.
Περιοχές όπως η Ιαλυσός, η Κρεμαστή, η Παστίδα και το Φαληράκι χτυπήθηκαν πιο σκληρά, καθώς βρίσκονται εντός υδρολογικών λεκανών με ιστορικά υψηλό πλημμυρικό φορτίο. Τα στοιχεία σοκάρουν: πάνω από 300 χιλιοστά βροχής μέσα σε 24 ώρες, σε ένα νησί με περιορισμένη δυνατότητα απορρόφησης όγκων νερού τέτοιας κλίμακας. Οι υφιστάμενες υποδομές αποδείχθηκαν ανεπαρκείς. Το νησί πλήρωσε το τίμημα της απουσίας πρόβλεψης και πρόληψης.
Η επιστήμη επιστρατεύεται: Νέα σύμβαση για νέα δεδομένα
Τον Ιούλιο του 2025, λιγότερο από έναν χρόνο μετά τα καταστροφικά φαινόμενα, η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου υπέγραψε προγραμματική σύμβαση με το Εθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών (ΕΚΠΑ) για την υλοποίηση ενός εφαρμοσμένου ερευνητικού έργου με σαφή στόχο: τη μείωση του πλημμυρικού κινδύνου στη Ρόδο μέσω επιστημονικής ανάλυσης, τεχνικής τεκμηρίωσης και στοχευμένων προτάσεων.
Το έργο τιτλοφορείται:
«Πιλοτική ανάλυση πλημμυρικού κινδύνου σε επιλεγμένες υδρολογικές λεκάνες & επικαιροποίηση – επανεκτίμηση πλημμυρικής διακινδύνευσης στη νήσο Ρόδο»
Πρόκειται για μια επένδυση 124.000 ευρώ, χρηματοδοτούμενη από το Πρόγραμμα Δημοσίων Επενδύσεων, και με χρονικό ορίζοντα 12 μηνών. Το έργο χωρίζεται σε τρεις φάσεις παραδοτέων και θα καλύψει όλα τα στάδια της έρευνας: από τη μελέτη του ιστορικού των πλημμυρών, μέχρι τη δημιουργία δυναμικών μοντέλων πρόβλεψης και την υποβολή προτάσεων πολιτικής.
Τι περιλαμβάνει το έργο – Αναλυτικά τα στάδια
Η ερευνητική ομάδα υπό τον Ομ. Καθηγητή Ευθύμιο Λέκκα – μία από τις πιο καταξιωμένες επιστημονικές φυσιογνωμίες στη διαχείριση φυσικών καταστροφών – θα αναλάβει την υλοποίηση του έργου σε τρία βήματα:
Α’ Παραδοτέο (Μήνες 1–4) – 20.000 €
- Ανάλυση πλημμυρικού ιστορικού της Ρόδου: καταγραφή, κατηγοριοποίηση και χαρτογράφηση προηγούμενων συμβάντων.
- Χαρακτηριστικά των περιοχών μελέτης: γεωμορφολογία, χρήση γης, υποδομές.
Β’ Παραδοτέο (Μήνες 4–8) – 20.000 €
- Ανάλυση πλημμυρικού κινδύνου με βάση σύγχρονα μοντέλα και αλγορίθμους.
- Επιστημονική τεκμηρίωση της κακοκαιρίας “BORA” και των συνεπειών της.
Γ’ Παραδοτέο (Μήνες 8–12) – 60.000 €
- Υδρολογική προσομοίωση ακραίων σεναρίων και αξιολόγηση επιπτώσεων.
- Διερεύνηση της αλληλεπίδρασης πλημμυρών και δασικών πυρκαγιών.
- Συμπεράσματα & προτάσεις για τοπική πολιτική προστασίας και σχεδιασμό έργων υποδομής.
Ποιος κάνει τι: Ο ρόλος των φορέων
Η σύμβαση προβλέπει σαφείς ρόλους:
- Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου χρηματοδοτεί το έργο, παρέχει στοιχεία, συνδράμει με προσωπικό και υλικοτεχνική υποδομή και συμμετέχει ενεργά στην παρακολούθηση και παραλαβή των παραδοτέων.
- Το ΕΚΠΑ, ως φορέας εκτέλεσης, αναλαμβάνει την επιστημονική, τεχνική και διοικητική ευθύνη. Ο Επιστημονικός Υπεύθυνος ορίζει την ερευνητική ομάδα, διασφαλίζει την ποιότητα του έργου και εγγυάται τη δημοσιοποίησή του σε επιστημονικές βάσεις και διεθνή συνέδρια.
Η Κοινή Επιτροπή Παρακολούθησης, με έδρα τη Ρόδο, θα συντονίζει την πορεία υλοποίησης και θα εγκρίνει την κάθε φάση. Οι αποφάσεις της είναι δεσμευτικές, ενώ προβλέπεται και δυνατότητα σύστασης Τεχνικής Επιτροπής υποστήριξης.
Ένα έργο πέρα από τη Ρόδο
Αν και το επίκεντρο της δράσης είναι η Ρόδος, το έργο έχει εθνική σημασία. Οι μεσογειακές πλημμύρες τύπου “flash flood” γίνονται ολοένα και συχνότερες και πιο επικίνδυνες, ειδικά σε περιοχές με μικρές υδρολογικές λεκάνες και αυξημένη αστικοποίηση. Η πιλοτική εφαρμογή στη Ρόδο μπορεί να αποτελέσει πρότυπο για την υπόλοιπη Ελλάδα.
Η επαναλαμβανόμενη φύση των φυσικών καταστροφών – σε συνδυασμό με τη διαρκώς μεταβαλλόμενη Κλιματική Κρίση – δείχνει ότι η πρόληψη δεν είναι απλώς επιλογή, αλλά μονόδρομος.
Από τα λόγια στην πράξη: Τι προσδοκούν οι τοπικές κοινωνίες
Οι κάτοικοι της Ρόδου δεν περιμένουν θεωρίες. Θέλουν απαντήσεις. Περιμένουν υποδομές, αντιπλημμυρικά έργα και ένα σύστημα πολιτικής προστασίας που θα λειτουργεί πριν και όχι μετά την καταστροφή.
Το ερευνητικό έργο αυτό – εάν υλοποιηθεί σωστά, αν υιοθετηθούν τα πορίσματά του και υπάρξει συνέχεια – μπορεί να αποδειχθεί κομβικό εργαλείο για την ασφάλεια, την ανθεκτικότητα και τη βιώσιμη ανάπτυξη της Ρόδου.
