«Είμαστε ικανοποιημένοι από τη θετική στροφή στις σχέσεις μας με την Ελλάδα και υπέρ της συνέχισης της πολιτικής αυτής». Τάδε έφη ο πρώην υπουργός Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Τουρκίας (και βασικός διαπραγματευτής στις ενταξιακές διαπραγματεύσεις της Τουρκίας-ΕΕ) Εγκεμέν Μπαγκίς, σε συνέντευξη εφ΄όλης της ύλης που παραχώρησε στο powergame.gr, στο περιθώριο του 5th Thessaloniki Metropolitan Summit που συνδιοργάνωσε το powergame.gr με τον Economist και η οποία δημοσιεύεται εν αναμονή της εξ αναβολής συνάντησης του Έλληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη με τον πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη Νέα Υόρκη.
O κ. Μπαγκίς δηλώνει ένθερμος υποστηρικτής της ελληνοτουρκικής συνεργασίας στο Αιγαίο, το οποίο χαρακτηρίζει «γέφυρα που μας ενώνει και όχι διαχωριστική γραμμή». Τάσσεται υπέρ μιας «ολιστικής προσέγγισης» για την επίλυση όλων των διμερών διαφορών, επιμένει ότι καμία διαφορά δεν είναι ανυπέρβλητη και τονίζει ότι «για την ασφάλεια και την ευημερία των μελλοντικών γενεών, ο διάλογος και η συνεργασία παραμένουν η μόνη πορεία προς τα εμπρός». Τέλος, δηλώνει ότι η Τουρκία παραμένει προσηλωμένη στον στόχο της ένταξης στην ΕΕ -παρά τα προβλήματα που έχουν προκαλέσει στην ενταξιακή της πορεία οι διαφορές με την Ελλάδα και την Κύπρο, μεταξύ άλλων- και αποκρούει τους ισχυρισμούς ότι η χώρα του έχει απομακρυνθεί από τις ευρωπαϊκές αξίες.
1.Περισσότερο από δύο δεκαετίες μετά την αναγνώριση της Τουρκίας ως υποψήφιας χώρας προς ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση, πιστεύετε ότι το ευρωπαϊκό όνειρο παραμένει ζωντανό για τη χώρα σας;
Για την Τουρκία, η ένταξη στην ΕΕ αποτελεί στρατηγικό στόχο. Παρά τις καθυστερήσεις και τα εμπόδια που αντιμετωπίσαμε -και συνεχίζουμε να αντιμετωπίζουμε- δεν έχουμε αλλάξει την στόχευσή μας για να γίνουμε μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας. Η αποφασιστικότητά μας πηγάζει πρωτίστως από τον στόχο να βελτιώσουμε το βιοτικό επίπεδο των πολιτών μας μέσω αυτής της πορείας ένταξης. Επιπροσθέτως, η ολοένα και πιο περίπλοκη φύση των περιφερειακών και παγκόσμιων προκλήσεων υπαγορεύει, περισσότερο από ποτέ, την προώθηση της ενταξιακής προοπτικής της Τουρκίας. Ωστόσο, παρά τις εκκλήσεις μας για αναζωογόνηση των σχετικών διαπραγματεύσεων, δεν βλέπουμε το ίδιο εποικοδομητικό πνεύμα και πολιτικό ενδιαφέρον από την πλευρά της ΕΕ. Οι μακροχρόνιες διαπραγματεύσεις μας με τις Βρυξέλλες εγείρουν ένα θεμελιώδες ερώτημα: Διεξάγονται πράγματι οι ενταξιακές συνομιλίες στη βάση αξιοκρατικού πλαισίου ή διαμορφώνονται από τις πολιτικές ατζέντες συγκεκριμένων κρατών- μελών; Αν, όπως υποστηρίζεται, η ενταξιακή διαδικασία είναι πράγματι τεχνική, τότε θα πρέπει να προχωρά στη βάση αντικειμενικών κριτηρίων και απτής προόδου και να μην παρεμποδίζεται από πολιτικές σκοπιμότητες ή διμερή ζητήματα εκτός του πλαισίου διαπραγμάτευσης. Σήμερα, η διεύρυνση της ΕΕ έχει αποκτήσει και πάλι δυναμική εξαιτίας του νέου γεωπολιτικού τοπίου και η συνεχιζόμενη εξαίρεση της Τουρκίας από αυτή τη νέα δυναμική θα αποτελούσε όχι μόνο ασυνέπεια αλλά και σοβαρό στρατηγικό λάθος. Πιστεύω ότι η αναζωογόνηση των σχέσεων Τουρκίας-ΕΕ και της ενταξιακής μας πορείας είναι win-win κατάσταση που θα προσφέρει σημαντικά οφέλη όχι μόνο για την Τουρκία και την ΕΕ αλλά και για το διεθνές σύστημα ευρύτερα.
2.Δεδομένου ότι οι σχέσεις καλής γειτονίας αποτελούν βασική προϋπόθεση για την πορεία κάθε χώρας προς την ΕΕ, πώς βλέπετε τις διαφορές με την Ελλάδα ιδιαίτερα για την ΑΟΖ στο Αιγαίο και το Κυπριακό να επηρεάζουν το ευρωπαϊκό μέλλον της Τουρκίας;
Μας ικανοποιεί η θετική στροφή στις διμερείς σχέσεις μας με την Ελλάδα. Είμαστε υπέρ της συνέχισης της πολιτικής των «ήρεμων νερών». Αναμένουμε από την ΕΕ και τρίτους να ενθαρρύνουν τον διάλογο και να υιοθετήσουν εποικοδομητικό και ισορροπημένο ρόλο στη διαδικασία προσέγγισής μας. Το διεθνές δίκαιο της θάλασσας ενθαρρύνει τη συνεργασία μεταξύ παράκτιων κρατών σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες και, σε αυτό το πλαίσιο, η Τουρκία είναι έτοιμη να συνεργαστεί με την Ελλάδα στο Αιγαίο, σε θέματα ενέργειας και περιβαλλοντικής προστασίας, μεταξύ άλλων. Υπάρχει ένας αριθμός στενά συνδεδεμένων και αλληλένδετων ζητημάτων στο Αιγαίο: εύρος των χωρικών υδάτων, ζητήματα εναέριου χώρου, οριοθέτηση θαλάσσιων ζωνών, αποστρατιωτικοποιημένο καθεστώς νησιών / περιοχές ευθύνης (FIR, SAR, NAVTEX). Πιστεύουμε ότι όλα αυτά τα θέματα πρέπει να αντιμετωπιστούν ολιστικά με τη χρήση της ευρείας γκάμας ειρηνικών μέσων που διατίθενται.
Όσον αφορά στο Κυπριακό, η ουσία του προβλήματος είναι η άρνηση των Ελληνοκυπρίων να μοιραστούν την εξουσία και τον πλούτο με τους Τουρκοκυπρίους στη βάση της πολιτικής ισότητας. Γι’ αυτό απέτυχαν οι διαπραγματεύσεις μισού αιώνα που στόχευαν σε μια ομοσπονδιακή λύση, και γι’ αυτό η τουρκοκυπριακή πλευρά επιδιώκει τώρα μια λύση δύο κρατών, με την ισχυρή υποστήριξη της Τουρκίας. Αν η ΕΕ επιθυμεί ειλικρινά να συμβάλει στην επίλυση του Κυπριακού, θα πρέπει πρώτα και κύρια να αναγνωρίσει την ύπαρξη και τη βούληση των Τουρκοκυπρίων, να εκπληρώσει τις δεσμεύσεις του 2004 και να εξετάσει τις προτάσεις συνεργασίας της τουρκοκυπριακής πλευράς χωρίς προκαταλήψεις.
3.Ποια θεωρείτε ότι είναι η πορεία προς τα εμπρός για την επίλυση των ελληνοτουρκικών διαφορών στο Αιγαίο υπό το φως των πρόσφατων εξελίξεων, με την Τουρκία να παρουσιάζει πρόσφατα τη δική της εκδοχή για τον Θαλάσσιο Χωροταξικό Σχεδιασμό στο Αιγαίο επικρίνοντας παράλληλα την ελληνική εκδοχή;
Όπως προανέφερα, το Αιγαίο είναι το πεδίο μιας σειράς αλληλένδετων ζητημάτων. Η οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) είναι μόνο ένα από αυτά. Θα ήταν λάθος να επικεντρωθούμε στενά σε ένα μόνο ζήτημα, αφήνοντας άλυτα τα υπόλοιπα που είναι εξίσου διαφιλονικούμενα. Αυτό που απαιτείται είναι μια συνολική προσέγγιση που να αναζητά βιώσιμες, δίκαιες και ισορροπημένες λύσεις στη βάση του διεθνούς δικαίου, της ισότητας και των αρχών καλής γειτονίας. Τα τελευταία δύο χρόνια, οι διμερείς σχέσεις μας έχουν εισέλθει σε μια πιο θετική φάση, που χαρακτηρίζεται από αυξημένες επαφές και σαφή αποφασιστικότητα και από τις δύο ηγεσίες να ενισχύσουν τις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Η διατήρηση ανοικτών και λειτουργικών διαύλων διαλόγου σε κάθε επίπεδο είναι ουσιώδης για τη διατήρηση αυτής της εποικοδομητικής ατμόσφαιρας. Την ίδια στιγμή, μονομερείς ενέργειες και τετελεσμένα αντιβαίνουν στο πνεύμα καλής γειτονίας και στη Διακήρυξη της Αθήνας του 2023. Οι διαφορές μας θα πρέπει να αντιμετωπίζονται με εποικοδομητικό πνεύμα – χωρίς μονομέρεια – ώστε να δημιουργηθούν οι κατάλληλες συνθήκες για ουσιαστικές λύσεις.
4.Αναφερθήκατε σε προοπτικές διμερούς συνεργασίας στο Αιγαίο. Υπό ποιους όρους θα μπορούσε να συμβεί κάτι τέτοιο;
Εδώ και χρόνια υποστηρίζουμε ότι η συνεργασία, και όχι η αντιπαράθεση, εξυπηρετεί καλύτερα τα συμφέροντα και των δύο πλευρών. Το Αιγαίο δεν πρέπει να θεωρείται διαχωριστική γραμμή, αλλά γέφυρα που μας ενώνει. Σε κλειστές ή ημίκλειστες θάλασσες όπως το Αιγαίο, η συνεργασία μεταξύ των παράκτιων κρατών δεν είναι απλώς επιθυμητή – είναι αναγκαία. Το δυναμικό για συνεργασία είναι τεράστιο, καλύπτοντας τον τουρισμό, το εμπόριο, τις μεταφορές, τη ναυτιλία, την αλιεία, την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και ακόμη και την ενέργεια. Η ενίσχυση της συνεργασίας σε αυτούς τους τομείς όχι μόνο θα εδραιώσει τα «ήρεμα νερά», αλλά και θα ανοίξει νέες ευκαιρίες σε άλλους αμοιβαία επωφελείς τομείς.
5.Ποιο θα λέγατε ότι είναι το μεγαλύτερο εμπόδιο για μια πραγματική συμφιλίωση μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας;
Πιστεύω ακράδαντα ότι κανένα εμπόδιο δεν είναι ανυπέρβλητο. Αυτό που απαιτείται είναι η καλλιέργεια μιας κουλτούρας συνεργασίας και αμοιβαίας κατανόησης. Γι’ αυτό είναι σημαντικό να διατηρηθεί η θετική δυναμική στις σχέσεις μας και να παραμείνουν ανοιχτοί οι δίαυλοι επικοινωνίας με την Ελλάδα, φίλη και σύμμαχό μας. Οι γείτονες δεν μπορούν και δεν πρέπει να αποφεύγουν τον διάλογο, όσο δύσκολος κι αν είναι κάποιες φορές. Για την ασφάλεια και την ευημερία των μελλοντικών γενεών, ο διάλογος και η συνεργασία παραμένουν η μόνη πορεία προς τα εμπρός. Σε όσους και στις δύο χώρες ενδέχεται να εκφράζουν κριτική, πρέπει να καταστήσουμε σαφές ότι τα πραγματικά εθνικά συμφέροντα της Τουρκίας και της Ελλάδας εξυπηρετούνται καλύτερα όχι μέσα από την αντιπαλότητα, αλλά μέσω της φιλίας και της συνεργασίας.
6.Πολλοί υποστηρίζουν ότι η Άγκυρα έχει απομακρυνθεί από τις ευρωπαϊκές αξίες – Πώς απαντάτε;
Η παρουσίαση της Τουρκίας ως χώρας που έχει «απομακρυνθεί» από τις ευρωπαϊκές αξίες παραβλέπει τους βαθιά ριζωμένους νομικούς, κοινωνικούς και θεσμικούς δεσμούς που εξακολουθούν να τη συνδέουν με Ευρώπη. Ως ιδρυτικό μέλος του Συμβουλίου της Ευρώπης και υποψήφια χώρα, η Τουρκία παραμένει δεσμευμένη στις αξίες που στηρίζουν την ενταξιακή διαδικασία και τις τελευταίες δυο δεκαετίες έχει προχωρήσει σε σημαντικές μεταρρυθμίσεις για την εναρμόνιση με το κοινοτικό κεκτημένο. Μάλιστα, η κλίμακα και το βάθος των μεταρρυθμίσεων τα πρώτα χρόνια ήταν τόσο αξιοσημείωτα που πολλοί εταίροι μας στην ΕΕ αναφέρθηκαν στη διαδικασία ως μια «σιωπηλή επανάσταση». Ωστόσο, αυτή η δυναμική διαταράχθηκε αργότερα λόγω πολιτικών εμποδίων. Αυτά τα άδικα εμπόδια, που βασίζονται σε διμερή ζητήματα και όχι σε αντικειμενικά κριτήρια, οδήγησαν σε δυσπιστία απέναντι στην ΕΕ. Την ίδια στιγμή, και η ίδια η ΕΕ έχει αντιμετωπίσει προκλήσεις ως προς τη συνεπή υπεράσπιση των αξιών της, ιδιαίτερα κατά την αντίδρασή της σε πρόσφατες γεωπολιτικές κρίσεις. Σε αυτό το πλαίσιο, η συνεχής δέσμευση της Τουρκίας στην μεταρρυθμιστική ατζέντα αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία. Δυστυχώς, η αβεβαιότητα γύρω από την υποψηφιότητα της Τουρκίας έχει ενταθεί τα τελευταία χρόνια, καθώς ορισμένοι ηγέτες της ΕΕ αποφεύγουν όλο και περισσότερο να αναφέρονται στην Τουρκία ως υποψήφια χώρα. Παρά τις προκλήσεις, η Τουρκία παραμένει αποφασισμένη στις προσπάθειες προώθησης των θεμελιωδών δικαιωμάτων και ελευθεριών, όχι μόνο στο πλαίσιο της ενταξιακής διαδικασίας, αλλά πρωτίστως προς όφελος των πολιτών της.
7. Πώς αξιολογείτε τη στάση της ΕΕ απέναντι στην Τουρκία υπό το πρίσμα των πρόσφατων γεωπολιτικών προκλήσεων, όπως η μετανάστευση;
Τα τελευταία χρόνια, έχουν σημειωθεί τεκτονικές αλλαγές στο διεθνές σύστημα, με σημαντικές επιπτώσεις στην περιοχή μας. Ο γεωπολιτικός ανταγωνισμός έχει ενταθεί, ο οικονομικός προστατευτισμός έχει αυξηθεί και το πολυμερές σύστημα βρίσκεται υπό ισχυρή πίεση. Η Τουρκία και η ΕΕ πρέπει να δράσουν από κοινού για να αντιμετωπίσουν κοινές προκλήσεις όπως την ευαλωτότητα των εφοδιαστικών αλυσίδων, την έλλειψη κρίσιμων πρώτων υλών, την μετανάστευση, την ασφάλεια και την άμυνα, την ενεργειακή τροφοδοσία, μεταξύ άλλων. Η συμβολή της Τουρκίας στην ΕΕ σε όλους αυτούς τους τομείς είναι προφανής. Η γεωπολιτική θέση της χώρας, η θέση της στους ενεργειακούς διαδρόμους της Ανατολικής Μεσογείου και η υψηλή συνδεσιμότητά της την καθιστούν πολύτιμο εταίρο. Ταυτόχρονα, οι ισχυρές υποδομές της, η αποδεδειγμένη εμπειρία και η αποτελεσματική διαχείριση της μετανάστευσης ενισχύουν περαιτέρω την αξία της στενής συνεργασίας με την ΕΕ. Πιστεύουμε ότι αυτά τα πλεονεκτήματα επιτρέπουν στην Τουρκία να συμβάλει ουσιαστικά σε μια δίκαιη, ισορροπημένη και συνεργατική προσέγγιση τόσο για τη μετανάστευση όσο κα για την ενεργειακή ασφάλεια, προωθώντας τα συμφέροντα της Ευρώπης συνολικά.
Η παράτυπη μετανάστευση ειδικά συνιστά μια κοινή πρόκληση και η Τουρκία έχει σηκώσει δυσανάλογο βάρος εδώ και χρόνια. Είμαστε έτοιμοι να συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε στο μέτωπο αυτό, στη βάση όμως της δίκαιης κατανομής βαρών, της κοινής ευθύνης και του σεβασμού των αμοιβαίων δεσμεύσεων. Η αποπολιτικοποίηση τεχνικών ζητημάτων και ο δομημένος διάλογος αποτελούν κλειδιά για να υπάρξει πρόοδος προς την κατεύθυνση αυτή.
Δυστυχώς, η ΕΕ εξακολουθεί να αποκλείει την Τουρκία από πολλές πρωτοβουλίες, γεγονός που δημιουργεί την εντύπωση ότι η Τουρκία αντιμετωπίζεται περισσότερο ως αντίπαλος παρά ως στρατηγικός εταίρος και, το σημαντικότερο, ως υποψήφια χώρα. Πρέπει να ξεκλειδώσουμε το ουσιαστικό δυναμικό της σχέσης Τουρκίας-ΕΕ. Αυτό προϋποθέτει να ξεπεράσουμε μια καθαρά συναλλακτική δυναμική και να οικοδομήσουμε μια συνεργασία που βασίζεται στην αμοιβαία εμπιστοσύνη και τα κοινά μακροπρόθεσμα συμφέροντα. Μια τέτοια προσέγγιση θα ενίσχυε όχι μόνο τους διμερείς δεσμούς αλλά και την ικανότητα της Ευρώπης να αντιμετωπίζει πιο αποτελεσματικά κοινές προκλήσεις.
Πηγή: powergame.gr
