• Η εξαγγελία θαλάσσιων προστατευόμενων περιοχών στο Αιγαίο χωρίς θεσμική θωράκιση προκαλεί ερωτήματα για τη στρατηγική της Ελλάδας, επισημαίνει η καθηγήτρια και εμπειρογνώμων Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού Στέλλα Κυβέλου- Χιωτίνη
Η εξαγγελία της δημιουργίας δύο θαλάσσιων πάρκων, εκ των οποίων το ένα σε περιοχή του Αιγαίου, προκαλεί προβληματισμό όχι μόνο για την απουσία συνοδευτικού θαλάσσιου χωροταξικού σχεδιασμού, αλλά και για την αποφυγή αναφοράς σε νησιά και βραχονησίδες, οι οποίες, ενώ ρητά έχουν μεταβιβαστεί στην Ελλάδα με τη Συνθήκη των Παρισίων του 1947, εντούτοις παραμένουν στο στόχαστρο της τουρκικής αναθεωρητικής ρητορικής.
«Η επιλογή να ανακοινώνονται Θαλάσσιες Προστατευόμενες Περιοχές και μάλιστα στον τόσο ευαίσθητο Αιγαιακό χώρο, χωρίς να υπάγονται σε ένα ευρωπαϊκά συμβατό και νομικά δεσμευτικό σχέδιο, αποδυναμώνει τις εθνικές μας θέσεις», επισημαίνει στη «δ» η καθηγήτρια και εμπειρογνώμων Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού Στέλλα Κυβέλου – Χιωτίνη. Όπως προειδοποιεί, «αν η Τουρκία θελήσει να παρέμβει στον σχεδιασμό των πάρκων, κάτι που έχει επιχειρήσει στο παρελθόν, κινδυνεύουμε να δημιουργήσουμε εμμέσως νέες “γκρίζες ζώνες”, αυτή τη φορά με αιχμή την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος». Η συζήτηση γύρω από τα θαλάσσια πάρκα αποκτά ξεχωριστή σημασία, καθώς στους αρχικούς χάρτες που είχαν παρουσιαστεί τον περασμένο Απρίλιο περιλαμβάνονταν νησιά και βραχονησίδες που πλέον απουσιάζουν. Η επιλογή αυτή ερμηνεύεται από διπλωματικές πηγές ως «στάση εγκράτειας» της Ελλάδας, ιδίως καθώς αφορά περιοχές των Δωδεκανήσων που, παρότι έχουν μεταβιβαστεί πλήρως με κυριαρχία στη χώρα μας σύμφωνα με τη Συνθήκη των Παρισίων, εξακολουθούν να αμφισβητούνται από την Τουρκία. Σημειώνεται ότι πλην -Λέβιθα, Κίναρος και των παρακείμενων βραχονησίδων Μαύρα και Γλάρο -μεγάλα νησιά, όπως Αστυπάλαια, Νίσυρος και νησίδες και βραχονησίδες που αμφισβητεί η Τουρκία, δεν περιλήφθηκαν στο θαλάσσιο πάρκο του Αιγαίου.
Ο αρχιτέκτονας της «Γαλάζιας Πατρίδας» Τζιχάτ Γιαϊτζί, είχε περιλάβει 152 νησιά, νησίδες και βραχονησίδες, στη θεωρία «γκρίζων ζωνών», καθώς όπως υποστηρίζει δεν μεταβιβάστηκαν στην Ελλάδα. «Δεν διεκδικούμε τα νησιά, απλά λέμε πως αυτά δεν έχουν μεταβιβαστεί – ελάτε να το συζητήσουμε». Η παραπάνω ρητορική δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών. Οι περιβαλλοντικές πρωτοβουλίες της Ελλάδας οφείλουν να μην λειτουργούν αποκομμένες από το συνολικό γεωπολιτικό και νομικό της πλαίσιο. Ο εγκλωβισμός της χώρας στα 6 ναυτικά μίλια, σε μια περίοδο που θα ανέμενε κανείς το αντίθετο, δείχνει πως η Ελλάδα συνεχίζει να αποφεύγει τις αποφάσεις που θα ενίσχυαν το τετελεσμένο της κυριαρχίας της, αφήνοντας έτσι περιθώριο στην Τουρκία, να εδραιώνει τη θεωρία των «γκρίζων ζωνών» την οποία άλλωστε κατέθεσε πρόσφατα με τον χάρτη του Θαλάσσιου Χωροταξικού Σχεδιασμού.
Σε μια εποχή που η Τουρκία επανέρχεται με επιμονή σε ζητήματα που η διεθνής νομιμότητα έχει ήδη κλείσει –όπως η κυριαρχία των Δωδεκανήσων– η Ελλάδα καλείται να επανεξετάσει τη στρατηγική της στον θαλάσσιο χώρο. Όχι μόνο ως προς την περιβαλλοντική πολιτική, αλλά και ως προς την εθνική της κυριαρχία. Ενδεικτικό της στρατηγικής της Τουρκίας είναι και το επίμαχο άρθρο 14 της Συνθήκης των Παρισίων που ερμηνεύει αλά- τούρκα η γειτονική χώρα.
Συνθήκη των Παρισίων – ΤΜΗΜΑ V—ΕΛΛΑΔΑ (Ειδική ρήτρα) Άρθρο 14
1) Η Ιταλία παραχωρεί στην Ελλάδα με πλήρη κυριαρχία τα Δωδεκάνησα Νησιά που αναφέρονται στο εξής, δηλαδή Σταμπαλία (Αστροπάλια), Ρόδος (Ρόδος), Calki (Kharki), Scarpanto, Casos (Casso), Piscopis (Τήλος), Νίσυρος (Νίσυρος), Καλύμνος (Κάλυμνος), Λέρος, Πάτμος, Λειψοί (Λειψοί), Σύμη (Σύμη), Κως (Κω) και Καστελλόριζο, καθώς και τις παρακείμενες βραχονησίδες.
2) Αυτά τα νησιά θα είναι και θα παραμείνουν αποστρατιωτικοποιημένα.
Παράλληλα έχει προηγηθεί και η Ιταλοτουρκικη Συνθήκη του 1932 για τα Δωδεκάνησα, ειδικότερα το Πρωτόκολλο που τη συνόδευε και υπογράφηκε λίγους μήνες αργότερα, στις 28 Δεκεμβρίου 1932, και παραμένει ένα από αίωλα επιχειρήματα των Τούρκων ότι δεν επικυρώθηκε από την τουρκική Εθνοσυνέλευση και δεν κατατέθηκε στη γραμματεία της Κοινωνίας των Εθνών. Και όμως το πρωτότυπο κείμενο της Συνθήκης, έχει κατατεθεί στην Κοινωνία των Εθνών με «Αριθμό Αποδοχής» 3191.
