Θεσμική επιβεβαίωση της “δημοκρατικής” με βαρύτητα • Ρητή αναφορά στη στάση «απόλυτης σιωπής» του Δήμου Ρόδου, συστημικές παθογένειες στη διαχείριση έργων και πρόσθετα ευρήματα για την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου • Ιδιαίτερα κολακευτικά τα όσα αναφέρονται για την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου στον αντίποδα!
Η προειδοποίηση που είχε αποτυπωθεί δημοσιογραφικά μετατράπηκε σε θεσμικό συμπέρασμα. Το Ελεγκτικό Συνέδριο δημοσίευσε χθες την Έκθεση Ελέγχου 4/2025 για τα έργα των δημόσιων φορέων και επιβεβαίωσε όσα είχαν αναδειχθεί για τη λειτουργία του Δήμου Ρόδου σε σχετικό ρεπορτάζ της «δημοκρατικής» τη 18η Σεπτεμβρίου 2025, που δημοσιοποίησε το προσχέδιο της εκθέσεως.
Η εικόνα που περιγράφεται δεν αφορά μεμονωμένες παραλείψεις. Αγγίζει τον πυρήνα της λογοδοσίας, της διαφάνειας και της ορθολογικής διαχείρισης έργων με προοπτική στον χρόνο.
Η σαφής αναφορά στον Δήμο Ρόδου
Το κείμενο του πορίσματος είναι απολύτως συγκεκριμένο. Στη σελίδα 31 καταγράφεται ότι ο Δήμος Ρόδου δεν προσκόμισε οποιοδήποτε στοιχείο του ζητήθηκε κατά τη διενέργεια του ελέγχου. Δεν απέστειλε πληροφορίες για την οργάνωση και λειτουργία της τεχνικής υπηρεσίας, τον προγραμματισμό και τη συντήρηση των έργων και τα επιλεγέντα προς έλεγχο έργα. Η συμπεριφορά αυτή χαρακτηρίζεται ως στάση απόλυτης σιωπής καθ’ όλη τη διάρκεια του ελέγχου. Η ίδια παράγραφος σημειώνει και την ελλιπή ανταπόκριση άλλου ΟΤΑ, στοιχείο που αναδεικνύει ότι το ζήτημα δεν είναι τοπικό αλλά συστημικό. Η ρητή αυτή αναφορά συνιστά αδιαμφισβήτητη επιβεβαίωση των προηγούμενων δημοσιογραφικών ευρημάτων.
Αναφέρονται επί λέξει συγκεκριμένα τα εξής:
«Η μη προσκόμιση των φακέλων δεν μπορεί πάντα να αποδοθεί σε αδυναμία των φορέων. Σε ορισμένες περιπτώσεις η απροθυμία συνεργασίας με τον έλεγχο ήταν εμφανής.
Ο Δήμος Ρόδου δεν προσκόμισε οποιοδήποτε στοιχείο του ζητήθηκε κατά τη διενέργεια του ελέγχου. Ειδικότερα, δεν απέστειλε πληροφορίες σχετικά με την οργάνωση και λειτουργία της τεχνικής του υπηρεσίας, τον προγραμματισμό και τη συντήρηση των έργων και τα επιλεγέντα προς έλεγχο επιμέρους έργα του, τηρώντας στάση απόλυτης σιωπής καθ’ όλη τη διάρκεια του ελέγχου».
Το πλαίσιο του ελέγχου και γιατί η Ρόδος βρίσκεται στο επίκεντρο
Η ετήσια έκθεση εξετάζει εάν τα έργα αντιμετωπίζονται ως επενδύσεις με κύκλο ζωής ή ως βραχύβιες παρεμβάσεις χωρίς στρατηγική συνέχειας. Η μεθοδολογία καλύπτει τον προγραμματισμό νέων έργων και τη συντήρηση υφιστάμενων, με συλλογή στοιχείων από μια ευρεία γκάμα φορέων. Στους ελεγχόμενους περιλαμβάνονται ρητά και οι Διευθύνσεις Τεχνικών Έργων της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου, γεγονός που δίνει ιδιαίτερη βαρύτητα για τη Ρόδο, όπου περιφερειακές υπηρεσίες και δημοτικές δομές συνδιαμορφώνουν την καθημερινότητα και τις υποδομές.
Τα γενικά ευρήματα που φωτίζουν την καρδιά του προβλήματος
Η έκθεση δεν περιορίζεται σε επιμέρους παραδείγματα. Τεκμηριώνει ότι απουσιάζει ενιαίο σύστημα συνολικής διαχείρισης της αξιοποίησης των έργων στον κύκλο ζωής τους. Δεν υφίσταται θεσμική κατοχύρωση αξιολόγησης βιωσιμότητας, οι δείκτες απόδοσης σπανίζουν, ο προγραμματισμός συντηρήσεων είναι ελλιπής, η τήρηση ηλεκτρονικών εργαλείων παρακολούθησης υπολείπεται και η επίβλεψη συνάντησε σοβαρά προβλήματα τεκμηρίωσης και παρουσίας στο πεδίο. Τα ευρήματα αυτά συγκροτούν το υπόβαθρο μέσα στο οποίο η μη συνεργασία του Δήμου Ρόδου αποκτά ακόμη μεγαλύτερη βαρύτητα για την τοπική διακυβέρνηση.
Συνοπτικά τι αφορά το πόρισμα σύμφωνα με το ίδιο το Ελεγκτικό Συνέδριο
Το Ελεγκτικό Συνέδριο, με την Έκθεση Ελέγχου 4/2025 «Έργα δημόσιων φορέων: Αντιμετωπίζονται ως επενδύσεις με ορίζοντα τον κύκλο ζωής τους ή ως βραχύβιες παρεμβάσεις χωρίς μακροπρόθεσμο σχεδιασμό», διερευνά αν οι φορείς διασφαλίζουν λειτουργία και διαθεσιμότητα των έργων στον χρόνο. Τα πορίσματα συνοψίζονται ως εξής:
1. Δεν υφίσταται σύστημα συνολικής διαχείρισης της αξιοποίησης των έργων στον κύκλο ζωής τους και δεν προβλέπονται επαρκώς αξιολόγηση σκοπιμότητας, βιωσιμότητα και ουσιαστική διαβούλευση με το κοινό.
2. Καταγράφηκαν δυσχέρειες στην αξιοποίηση ορισμένων ολυμπιακών ακινήτων λόγω απουσίας σχεδιασμού και αλλεπάλληλων μεταβιβάσεων αρμοδιότητας αξιοποίησης.
3. Δεν λειτουργεί σύστημα συνολικής και διαρκούς παρακολούθησης της συντήρησης. Οι παρεμβάσεις πραγματοποιούνται κατά κανόνα μετά από αναφορές χρηστών ή έκτακτες βλάβες.
4. Δεν έχουν θεσπιστεί δείκτες απόδοσης σε σημαντικές κατηγορίες έργων και οι φορείς δεν ορίζουν δείκτες στα επιμέρους έργα, δυσχεραίνοντας την αξιολόγηση αποτελεσματικότητας.
5. Κατά την εκπόνηση μελετών δεν σταθμίζονται επαρκώς κίνδυνοι όπως ακραία καιρικά φαινόμενα, γεωτεχνικοί και περιβαλλοντικοί παράγοντες.
6. Η επίβλεψη είναι ανεπαρκής λόγω υποστελέχωσης και ελλείψεων στην τεκμηρίωση, με περιορισμένη παρουσία επιβλεπόντων και ελλιπή αξιοποίηση δυνατοτήτων ανάθεσης σε εξωτερικούς φορείς.
Η ειδική μνεία στην Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου
Το πόρισμα συμπεριλαμβάνει στις ελεγχθείσες υπηρεσίες και τις Διευθύνσεις Τεχνικών Έργων της Περιφέρειας Νοτίου Αιγαίου. Στο ίδιο αναλυτικό πλαίσιο ευρημάτων αποτυπώνονται οι παθογένειες που συναντώνται πανελλαδικά. Υποστελέχωση, απουσία ολοκληρωμένου προγραμματισμού συντηρήσεων, ελλιπής χρήση δεικτών απόδοσης και καθυστερήσεις στην εφαρμογή ηλεκτρονικών εργαλείων παρακολούθησης.
Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου αναφέρεται ως παράδειγμα προς μίμηση!
Στην επίμαχη παράγραφο αναφέροντα τα ακόλουθα κολακευτικά για την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου:
«Ανυπαρξία συστήματος προγραμματισμού συντήρησης
Στη συντριπτική πλειονότητα των ελεγχθέντων φορέων δεν υφίσταται ολοκληρωμένη και τυποποιημένη διαδικασία προγραμματισμού των συντηρήσεων και κάλυψης των αναγκών λειτουργίας των έργων. Κατά κανόνα, ο προγραμματισμός συντήρησης περιορίζεται σε ετήσιο επίπεδο και αποτυπώνεται στο ετήσιο Τεχνικό Πρόγραμμα του φορέα, κυρίως για έργα οδοποιίας και συντήρησης σχολικών κτηρίων. Οι ανάγκες συντήρησης δεν καταγράφονται εκ των προτέρων με συστηματικό τρόπο, αλλά αντιμετωπίζονται αποσπασματικά, συνήθως κατόπιν επισημάνσεων και αναφορών προβλημάτων από πολίτες, χρήστες των υποδομών ή άλλους φορείς. Οι φορείς δε δεν διενεργούν τακτικές, προγραμματισμένες συντηρήσεις των παγίων τους αλλά περιορίζονται σε αποσπασματικές συντηρήσεις και αποκατάσταση φθορών κατόπιν έκτακτων ελέγχων, συνήθως μετά από αναφορές προβλημάτων από χρήστες.
Αξιοσημείωτη εξαίρεση αποτελεί η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, η οποία φαίνεται να ακολουθεί μία πιο ορθολογική προσέγγιση, καθόσον διενεργεί τριετή κοστολογημένο προγραμματισμό της συντήρησης των οδών και του καθαρισμού των ρεμάτων, ενταγμένο στο πληροφοριακό της σύστημα.
Γιατί η επιβεβαίωση έχει πρακτικό αντίκτυπο
Η θεσμική τεκμηρίωση της στάσης του Δήμου Ρόδου δημιουργεί υποχρεώσεις. Η έλλειψη συνεργασίας δεν είναι διαδικαστικό ζήτημα. Επηρεάζει τον προγραμματισμό επενδύσεων, την κοστολόγηση συντηρήσεων, την πρόληψη αστοχιών και τελικά την αξιοπιστία των υπηρεσιών προς τον πολίτη. Όταν δεν καταγράφονται συστηματικά τα έργα και οι συντηρήσεις, όταν δεν υπάρχει πολυετής προγραμματισμός και όταν λείπουν δείκτες επιδόσεων, η διοίκηση αδυνατεί να αιτιολογήσει αποφάσεις και να προλάβει προβλήματα πριν μετατραπούν σε έκτακτες δαπάνες.
Οι συστάσεις του Ελεγκτικού Συνεδρίου και το στοίχημα της εφαρμογής
Το κείμενο της έκθεσης ολοκληρώνεται με δέσμη συστάσεων προς τους αρμόδιους φορείς. Ζητούνται κανόνες για ενιαία διαχείριση κύκλου ζωής έργων, θεσμοθέτηση και χρήση δεικτών απόδοσης, υποχρεωτική στάθμιση κινδύνων στις μελέτες, πλήρης λειτουργία ηλεκτρονικού ημερολογίου και ενίσχυση της επίβλεψης με σαφείς ρόλους, διαδικασίες και επάρκεια προσωπικού. Η ουσιαστική συμμόρφωση με αυτές τις κατευθύνσεις είναι το μόνο μονοπάτι για να περιοριστούν οι υπερβάσεις, να θωρακιστεί η ποιότητα κατασκευών και να ενισχυθεί η διαφάνεια στη διαχείριση δημόσιων πόρων.
Η επόμενη μέρα για τη Ρόδο
Η Ρόδος δεν μπορεί να αναμένει παθητικά. Η αποκατάσταση της θεσμικής επικοινωνίας με τους ελεγκτικούς μηχανισμούς, η πλήρης και έγκαιρη παροχή στοιχείων, η αναδιοργάνωση της τεχνικής υπηρεσίας με σαφείς διαδικασίες και δείκτες και η υιοθέτηση ψηφιακών εργαλείων παρακολούθησης συνιστούν άμεσες προτεραιότητες. Η επιβεβαίωση από το Ελεγκτικό Συνέδριο λειτουργεί ως αφετηρία για μια πιο στιβαρή διοίκηση έργων που θα ανταποκρίνεται στις ανάγκες των κατοίκων και στις απαιτήσεις μιας οικονομίας που στηρίζεται σε κρίσιμες υποδομές και σε ευαίσθητα οικοσυστήματα.
Το χθεσινό πόρισμα δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών. Η στάση μη συνεργασίας του Δήμου Ρόδου καταγράφηκε ρητά. Οι οριζόντιες παθογένειες της διοίκησης έργων παρουσιάστηκαν με τεκμήρια.
