Ανασύνταξη και προβληματισμός μετά τις μεγάλες προσδοκίες, που ωστόσο περιορίστηκαν κατά τη διάρκεια του 2016. Τα σχέδια επί χάρτου που καταστρώνουν ήδη για τη σεζόν του 2017 τα επιτελεία των αεροπορικών εταιρειών αναφορικά με την πολιτική που θα ακολουθήσουν στη χώρα μας φαίνεται ότι παραπέμπουν σε λιγότερο επιθετική στρατηγική τόσο ως προς την προσθήκη νέων προορισμών όσο και ως προς την αύξηση της συχνότητας των δρομολογίων.
Το κλίμα ευφορίας που επικράτησε πέρυσι και είχε ως αποτέλεσμα τη μεγάλη αύξηση των διαθέσιμων αεροπορικών θέσεων στη χώρα μας από τη συντριπτική πλειονότητα των αεροπορικών εταιρειών για τη σεζόν του 2016 δεν απέδωσε τα αναμενόμενα, όπως φάνηκε από τις χαμηλές πληρότητες των αεροπλάνων ειδικά το δίμηνο Μαΐου – Ιουνίου, αλλά και τις πρώτες ημέρες του Ιουλίου. Εστω κι αν οι αφίξεις στα ελληνικά αεροδρόμια τελικά έχουν θετικό πρόσημο το 2016 σε σύγκριση με το 2015, δεν ανταποκρίνονται στις αρχικές προσδοκίες των επιτελείων των αεροπορικών, οι οποίες επιδιώκουν το επόμενο έτος να πετύχουν τα ίδια αποτελέσματα, με λιγότερες όμως διαθέσιμες αεροπορικές θέσεις στην ελληνική αγορά.
«Για τη σεζόν του 2017 βλέπουμε ότι μπορεί να προβλεφθεί μια μικρή αύξηση των διαθέσιμων θέσεων ειδικά για το αεροδρόμιο της Αθήνας, της τάξεως του 2%-4%, ενώ για τους προορισμούς της Περιφέρειας θα υπάρξει μεγαλύτερος σκεπτικισμός από τις αεροπορικές, με πιθανώς μικρή μείωση στις διαθέσιμες θέσεις ή ακόμη και αργοπορημένη έναρξη των θερινών δρομολογίων», αναφέρει κορυφαίο στέλεχος του κλάδου των αερομεταφορών, δίνοντας μια πρώτη γεύση της πολιτικής που ετοιμάζονται να ακολουθήσουν οι αεροπορικές στη χώρα μας για του χρόνου. «Το μεγάλο ζητούμενο για τις εταιρείες είναι να μην ταξιδεύουν τα αεροπλάνα άδεια, όπως συνέβη σε ορισμένα δρομολόγια φέτος ανά την Ελλάδα στις αρχές της καλοκαιρινής σεζόν. Η μείωση των διαθέσιμων θέσεων για την επόμενη σεζόν δεν σημαίνει απαραίτητα και λιγότερους τουρίστες, ιδιαίτερα μάλιστα αν οι αεροπορικές καταφέρουν να κερδίσουν το στοίχημα τα αεροπλάνα τους να ταξιδεύουν γεμάτα. Ωστόσο, αναδεικνύονται ο προβληματισμός και η αβεβαιότητα σχετικά με την πορεία του ελληνικού τουρισμού για την επόμενη χρονιά, και αυτό παρά το γεγονός ότι ειδικά για τον κλάδο των αερομεταφορών, ο οποίος έχει πληγεί διεθνώς λόγω τρομοκρατίας, η Ελλάδα συγκαταλέγεται στους πλέον ασφαλείς τουριστικούς προορισμούς».
Η πολιτική των αεροπορικών εταιρειών, το άνοιγμα νέων δρομολογίων, η ενίσχυση των συχνοτήτων στα υφιστάμενα, καθώς και η αύξηση των διαθέσιμων αεροπορικών θέσεων για την επόμενη σεζόν αποτελούν σημαντικό βαρόμετρο για τον τουριστικό κλάδο, στην προσπάθεια να εκτιμηθεί η τουριστική κίνηση για το 2017. Κρίσιμος παράγοντας αβεβαιότητας για τη χώρα μας, ο οποίος, ως γνωστόν, επηρέασε και τις φετινές επιδόσεις, παραμένει και για το 2017 η διαχείριση του προσφυγικού ζητήματος: πολύ περισσότερο από τη στιγμή που φαίνεται, με βάση τα αυξητικά νούμερα των προσφυγικών ροών, να υπάρχει αναζωπύρωση του προβλήματος το τελευταίο διάστημα, η οποία προβληματίζει σύσσωμο τον τουριστικό κλάδο.
Ryanair: Θα επιστρέψει η Κως;
Τον τόνο για την επόμενη σεζόν έχει δώσει ήδη η Ryanair, η διοίκηση της οποίας είναι γνωστό ότι αρέσκεται σε πιο προκλητικές δηλώσεις, οι οποίες τραβούν την προσοχή των ιθυνόντων στο κυβερνητικό επιτελείο και χρησιμοποιούνται, κατά πολλούς, ως μέσο άσκησης πίεσης. Με αφορμή τη μείωση, έστω και στο οριακό ποσοστό του 2%, στο συνολικό θερινό της πρόγραμμα του 2017 για την Ελλάδα, οι επιτελείς της ιρλανδικής low cost αεροπορικής και ο ίδιος ο εμπορικός της διευθυντής Ντέιβιντ Ο’Μπράιεν κάνουν λόγο τώρα για «χαμένη ευκαιρία του ελληνικού τουρισμού το 2017», γνωρίζοντας προφανώς τον αντίκτυπο και τον προβληματισμό που δημιουργεί ήδη η κίνηση αυτή στον εγχώριο τουριστικό κλάδο. Πολύ περισσότερο όταν το χειρόφρενο για την επόμενη τουριστική σεζόν προέρχεται από μια αεροπορική η οποία, μετά την Aegean, διαθέτει πλέον ισχυρότατο μερίδιο αγοράς έχοντας συνδράμει, ειδικά από το δεύτερο μισό του 2013 και μετά, στην ανάπτυξη του αεροδρομίου της Αθήνας και όχι μόνο.
Κι αν μόνιμη επωδό της Ryanair την τελευταία τριετία αποτελεί το αίτημα για «μείωση των ακριβών τελών και των φόρων στα ελληνικά αεροδρόμια», χωρίς να έχει λάβει απαντήσεις, σύμφωνα με την ίδια, στις 26 επιστολές που έχει απευθύνει στους αρμόδιους Ελληνες υπουργούς, νυν και πρώην, δεν μπορεί να παραβλεφθεί το γεγονός ότι για την επόμενη θερινή σεζόν η εταιρεία ανακοίνωσε προ ημερών ότι αποσύρει τον προορισμό της Κω από τα δρομολόγιά της, με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τον λαβωμένο τουρισμό του νησιού. Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως αναφέρουν φορείς της Κω, για την προηγούμενη θερινή σεζόν, αυτή του 2016, η Ryanair είχε αυξήσει σε 490 τις πτήσεις της από 321 το 2015, ενώ παλιότερα, το 2012, ο αντίστοιχος αριθμός ήταν ακόμη υψηλότερος, με την εταιρεία να μεταφέρει πάνω από το 1/10 του συνόλου των ξένων επισκεπτών (11,3% ή αλλιώς 90.000 επιβάτες) στο νησί.
Οι μειωμένες πληρότητες στα αεροπλάνα, ειδικά στην αρχή της φετινής σεζόν, λόγω του Προσφυγικού και η έλλειψη επαρκών κινήτρων από πλευράς της ελληνικής κυβέρνησης για προορισμούς που έχουν πληγεί από το ζήτημα, είναι, σύμφωνα με τη διοίκηση της Ryanair, από τους βασικούς λόγους για την αλλαγή της στρατηγικής της για το νησί, ζητώντας, μεταξύ άλλων, και μείωση στα τέλη επίγειας εξυπηρέτησης. Νεότερες πληροφορίες, πάντως, αναφέρουν ότι ενδέχεται να υπάρξουν θετικές εξελίξεις και αλλαγή στα πλάνα της αεροπορικής για την Κω μετά την κινητοποίηση τόσο από την Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου όσο και από το Επιμελητήριο, ενώ αναμένεται και η στάση της Fraport, στην οποία περνά η διαχείριση του αεροδρομίου, στο πλαίσιο της συμφωνίας παραχώρησης των 14 περιφερειακών αεροδρομίων. Σημειωτέον ότι πηγές της τουριστικής αγοράς προέβαλλαν τον ισχυρισμό ότι οι ανακοινώσεις της ιρλανδικής low cost εταιρείας ενδεχομένως χρησιμοποιούνται και ως μέρος της στρατηγικής της, ακριβώς στο πλαίσιο των διαπραγματεύσεων με τη Fraport.
Συνολικά, για τη σεζόν του 2017 η Ryanair υπολογίζει να μεταφέρει συνολικά 6 εκατομμύρια επιβάτες στη χώρα μας, έχοντας προγραμματίσει οριακή ανάπτυξη 1% για το αεροδρόμιο της Αθήνας, μεγάλη αύξηση της παρουσίας της στη Θεσσαλονίκη, της τάξεως του 14%, ενώ ενισχύονται και οι θέσεις για Μύκονο. Οι περικοπές των 223.000 θέσεων έρχονται για την Κω (126.000 θέσεις), την Κέρκυρα, την Κεφαλονιά, τη Ρόδο και τα Χανιά.
Εντός των τειχών, με μεγάλο ενδιαφέρον αναμένει η αγορά και τις ανακοινώσεις για την επόμενη σεζόν του μεγαλύτερου εγχώριου παίκτη, του ομίλου της Aegean, που επί του παρόντος δεν έχει αποκαλύψει τις προθέσεις του. Το πρώτο εξάμηνο του 2016 η εταιρεία κατάφερε να καταγράψει αύξηση στην επιβατική κίνηση (+5%, στα 5,2 εκατομμύρια επιβάτες), η οποία όμως δεν ήταν αντίστοιχη της σημαντικής επένδυσης στη χωρητικότητα, ειδικά στο δεύτερο τρίμηνο του έτους και κυρίως στο δίκτυο εξωτερικού. Νεότερες πληροφορίες αναφέρουν ότι το τρίτο τρίμηνο του έτους κινείται θετικά, με τον Σεπτέμβριο να παρουσιάζει ακόμη και διψήφιο ποσοστό ανάπτυξης, δεδομένης και της επέκτασης της σεζόν σε αρκετούς ελληνικούς προορισμούς, ενώ θετικές επιδόσεις αναμένεται να έχει και ο Οκτώβριος.
Πάντως, οι επιλογές της ελληνικής πολιτείας στο κομμάτι των αερομεταφορών και το πώς αυτές επηρεάζουν τελικά την τουριστική κίνηση σε όλη τη χώρα δεν αφήνουν ασυγκίνητη την Aegean. Η εταιρεία τονίζει αφενός το θέμα της υπερφορολόγησης -«μέσα σε έναν χρόνο ο ΦΠΑ για τις αερομεταφορές πέταξε από το 13% στο 24%, φτάνοντας στο υψηλότερο επίπεδο στην Ευρώπη, στη χώρα που τον χρειάζεται χαμηλά περισσότερο από κάθε άλλη λόγω των νησιών», αναφέρει χαρακτηριστικά η εταιρεία-, αφετέρου «τις υψηλές χρεώσεις στο αεροδρόμιο της Αθήνας, λόγω της μικρής διάρκειας της σύμβασης, οι οποίες είναι σε πολύ υψηλότερα επίπεδα από ανταγωνιστικά αεροδρόμια της Νότιας Ευρώπης, επομένως εκκρεμεί η επέκταση για μια γενναία μείωση των τελών».
Το «Ελευθέριος Βενιζέλος» και οι… διασπορίτες
Σημειωτέον ότι και η Aegean έχει ως βασική της επένδυση την ανάπτυξη του δικτύου της από την Αθήνα, έχοντας προσθέσει σχεδόν 50 προορισμούς τα τελευταία τρία χρόνια, ενώ αντίστοιχη στρατηγική θα ακολουθήσει και για τη σεζόν του 2017. Συνολικά, πάντως, όσον αφορά τις επιδόσεις του «Ελευθέριος Βενιζέλος», τόσο το 2014 όσο και το 2015 η αύξηση των αφίξεων ξένων επισκεπτών ήταν της τάξεως του 25%. Ειδικά πέρυσι ξεπέρασαν τα 4,1 εκατομμύρια, αριθμός που αποτελεί την καλύτερη επίδοση όλων των εποχών για τον προορισμό. Ωστόσο, όπως χαρακτηριστικά ανέφερε την περασμένη εβδομάδα ο αντιπρόεδρος της Aegean Ευτύχης Βασιλάκης, με αφορμή τη διοργάνωση του 4th Travel Trade Athens, «απαιτείται πλέον εγρήγορση γιατί η αύξηση 25% προς την Αθήνα των προηγούμενων ετών φέτος έπεσε στο 8%. Το 8% αυτό, μάλιστα, δεν λέει όλη την αλήθεια, γιατί μέσα σε αυτό έχει και Ελληνες που μένουν στο εξωτερικό, έχουν μετακομίσει για δουλειά και άρα η πραγματική, τελική αύξηση σε ανθρώπους που έρχονται για τουρισμό στην Αθήνα κινείται μεταξύ του 4%-5% και ενδέχεται να κλείσει στο 6%».
Πράγματι, με βάση τα επίσημα στοιχεία του αεροδρομίου της Αθήνας, στο εννεάμηνο Ιανουαρίου – Σεπτεμβρίου από το σύνολο των 9,97 εκατομμυρίων επιβατών της κίνησης εξωτερικού (αφικνούμενοι και αναχωρούντες) τα 3,7 εκατομμύρια ήταν εισερχόμενοι επισκέπτες από το εξωτερικό. Από αυτούς ποσοστό 15% -ή αλλιώς 560.000- ήταν οι αφίξεις που αφορούσαν τους… διασπορίτες, Ελληνες δηλαδή που λόγω της κρίσης ζουν πλέον στο εξωτερικό και επιστρέφουν μέσα στο έτος, άλλοι πιο αραιά και άλλοι με μεγαλύτερη συχνότητα, για να δουν τις οικογένειές τους. Σημειωτέον ότι το «Ελευθέριος Βενιζέλος» καταγράφει πλέον χωριστά τη συγκεκριμένη αγορά (επονομαζόμενη ως «commuting diaspora»), ενώ το νούμερο των 560.000 αφίξεων με ελληνικά διαβατήρια εμφανίζεται φέτος αυξημένο σε ποσοστό 10% σε σχέση με το εννεάμηνο του 2015.
Συνολικά, στο εννεάμηνο του 2016 ο συνολικός αριθμός των επιβατών που διακινήθηκαν μέσω του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών ήταν 15,6 εκατομμύρια, παρουσιάζοντας αύξηση 10,2% σε σύγκριση με την αντίστοιχη περίοδο πέρυσι, όταν οι επιβάτες ήταν 14,1 εκατομμύρια. Τόσο η εγχώρια όσο και η διεθνής επιβατική κίνηση σημείωσαν αύξηση 12,4% και 8,9% αντίστοιχα. Τέλος, οι Ελληνες και οι ξένοι ταξιδιώτες παρουσίασαν άνοδο 15% και 8% αντίστοιχα.
